Obrzęk mózgu - przyczyny, objawy, leczenie

Obrzęk mózgu to choroba spowodowana nagromadzeniem się nadmiaru płynu w mózgowiu. Przyczyny obrzęku mogą być różne - od zapalenia opon mózgowych po chorobę nowotworową. Objawy choroby mogą pojawiać się stopniowo, ale w niektórych przypadkach występują nagle i gwałtownie. Dolegliwości, które mogą świadczyć o jakichkolwiek zaburzeniach funkcjonowania mózgu, w żadnym przypadku nie należy lekceważyć, ponieważ stanowią one bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia

Obrzęk mózgu - przyczyny

Rozróżnia się kilka rodzajów obrzęku mózgu, wśród których najczęściej występujące to:

1. Cytotoksyczny obrzęk mózgu: jest powodowany przez gromadzenie się płynów wynikające z nadmiernego zbierania się jonów wapnia oraz sodu w komórkach układu nerwowego. Do zaburzeń transportu jonów dochodzi najczęściej na skutek niedotlenienia albo zatrucia.
2. Śródmiąższowy obrzęk mózgu: jest wynikiem zaburzeń w funkcjonowaniu barier między tkankami mózgowia a płynem mózgowo-rdzeniowym.
3. Naczyniopochodny obrzęk mózgu: jest powodowany przez przenikanie płynów oraz białek z naczyń krwionośnych do tkanek mózgowia na skutek zaburzeń funkcjonowania połączeń międzykomórkowych w śródbłonku naczyniowym.
4. Osmotyczny obrzęk mózgu: występuje, gdy osmosalność krwi zmniejsza się, na przykład na skutek zmniejszenia ilości jonów sodu we krwi. W takiej sytuacji nadmiar płynu z krwi przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego oraz tkanek mózgowia.
   

Obrzęk mózgu może wystąpić między innymi po urazie głowy, a także na skutek różnych problemów zdrowotnych, takich jak:

• Zapalenie mózgu
• Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• Krwotok wewnątrzczaszkowy
• Udar mózgu
• Padaczka
• Obniżenie stężenia sodu we krwi
• Znaczne niedotlenienie organizmu
• Znaczne nadciśnienie tętnicze
• Choroba nowotworowa ośrodkowego układu nerwowego
• Choroba wysokościowa
• Zespół Reye’a.

Obrzęk mózgu po wypadku

Do obrzęku mózgu często dochodzi w wyniku silnego urazu w obszarze głowy. Po wypadku może wystąpić krwotok podpajęczynówkowy, który powoduje przedostawanie się krwi do obszaru pomiędzy oponą miękką mózgu a pajęczynówką. Krwotok tego typu może mieć poważne powikłania i nawet szybkie rozpoczęcie leczenia nie może zagwarantować pełnego powrotu do zdrowia i sprawności fizycznej. U większości pacjentów po urazach tego typu oprócz leczenia farmakologicznego potrzebna jest długotrwała rekonwalescencja.

Obrzęk mózgu - objawy

Z obrzękiem mózgu wiąże się wiele charakterystycznych objawów, do których należą:

• Ból głowy
• Nudności i wymioty
• Zaburzenia widzenia
• Senność
• Uczucie sztywności karku
• Zaburzenia mowy
• Problemy z koncentracją, skupieniem uwagi
• Zaburzenia pamięci
• Ataksja
• Napady drgawkowe.

Objawy, w zależności od tempa narastania obrzęku, mogą wystąpić nagle lub stopniowo narastać. W skrajnych przypadkach, gdy obrzęk będzie znaczny, może dojść do zaburzeń świadomości, a także zapadnięcia w śpiączkę. Obrzęk mózgu jest stanem, który zagraża życiu, dlatego nie należy go lekceważyć.

Obrzęk mózgu - diagnoza

Im wcześniej zauważy się objawy obrzęku mózgu i rozpocznie diagnostykę oraz leczenie, tym lepsze efekty może dać terapia i tym lepsze są rokowania. Z tego względu, należy zgłosić się do lekarza niezwłocznie po zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących objawów.

Diagnoza obrzęku mózgu opiera się na badaniach obrazowych, które pozwalają na stwierdzenie w mózgu zmian, które mogą świadczyć o chorobie. W przypadku obrzęku mózgu są to między innymi powiększenie mózgu, zwężenie elementów układu korowego, a także spłaszczenie zakrętów mózgu. Do podstawowych badań zalicza się rezonans magnetyczny głowy oraz tomografię komputerową.

Obrzęk mózgu - leczenie

Leczenie obrzęku mózgu powinno być prowadzone na dwóch płaszczyznach - należy eliminować przyczynę obrzęku oraz redukować występujące objawy. Konieczne jest zahamowanie powiększania się obrzęku, a następnie jego zmniejszenie. Zazwyczaj do tego celu stosuje się furosemid o działaniu moczopędnym, a także mannitol, który jest substancją osmotycznie czynną. Czasami pacjentowi podaje się dodatkowo preparaty glikokortykosteroidów.

Jeżeli jest to konieczne (zazwyczaj, gdy obrzęk mózgu prowadzi do hiperwentylacji), celowo wprowadza się pacjenta w stan hipotermii. W niektórych sytuacjach konieczne jest przeprowadzenie zabiegu kraniotomii odbarczającej. Zabieg polega na otwarciu czaszki, przez co zyskuje się dostęp do mózgowia i obniża się ciśnienie wewnątrzczaszkowe.