Co to jest ataksja?
Ataksją nazywa się problemy z koordynacją ruchową i utrzymaniem równowagi. Z czasem objawy te nasilają się, a współtowarzyszą im inne zaburzenia, co w konsekwencji doprowadza do tego, iż ciało staje się zupełnie bezwładne i osoba dotknięta ataksją zostaje inwalidą. Ataksja nie jest jednak chorobą samą w sobie, a zespołem objawów, mogących być sygnałem o innych chorobach pustoszących organizm. Ataksja to zaburzenie koordynacji ruchów oraz równowagi, wskutek zaniku komórek nerwowych.
Ataksja - objawy
Ataksja móżdżkowa powoduje dość charakterystyczne objawy:
- problemy z utrzymaniem równowagi - w pozycji stojącej, jak i w trakcie chodzenia
chwiejny, powolny chód - kłopoty z zahamowaniem ruchu w danym momencie - tak zwana dysmetria
- ruchy nie są płynne, stają się "skokowe"
- przed wykonaniem zamierzonego ruchu następuje drżenie kończyn
- trudności w szybkich, naprzemiennych ruchach palców - pojawiają się trudności w obsługiwaniu urządzeń z dotykowym ekranem, grą na pianinie, a nawet prosta zabawa, jak stukanie palcami w stół, staje się bardzo trudne do wykonania
- wiotkość i bolesne skurcze mięśni
- zaburzenia widzenia - oczopląs, trudności z zatrzymaniem wzroku w stałym punkcie
- drżenie głosu, zaburzona, powolna i niewyraźna mowa.
Ataksja rdzeniowo - móżdżkowa, prócz powyższych objawów, powoduje dodatkowo zaburzenia czucia, a także położenia i wibracji.
Ataksja teleangiektazja
Innym rodzajem zaburzeń ruchu jest ataksja teleangiektazja, zwana inaczej Zespołem Louis Bar. To niezwykle rzadka choroba, która ujawnia się już w wieku dziecięcym. Jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny, a więc aby zaistniała, oboje rodziców musi przekazać po jednej kopii tego samego, zmienionego genu. Choroba ta szybko postępuje, powodując zanik móżdżku. Dzieci dotknięte tym rodzajem ataksji częściej cierpią z powodu zakażeń dróg oddechowych. Objawy tej choroby to przede wszystkim:
- liczne teleangiektazje, czyli rozszerzone naczynia włosowate na twarzy, spojówkach i małżowinach usznych
- oczopląs
- powtarzające się zakażenia górnych dróg oddechowych
- zaburzenia równowagi
- trudności z przełykaniem
- trudności z mową - jest powolna, niewyraźna
- opóźnienie procesu pokwitania
- siwe włosy u dzieci.
Ataksja - przyczyny
Ataksja, wbrew pierwszym skojarzeniom, nie dotyczy wyłącznie ludzi starszych. Może pojawić się w każdym wieku i być uzależniona od różnych czynników. Przyczyny ataksji mogą być dwie: wrodzone oraz nabyte. Ataksja wrodzona to przede wszystkim heredoataksje, czyli wrodzone ataksje móżdżkowe. Za ataksję wrodzoną odpowiadają także błędy w kodzie genetycznym. Ataksja wrodzona to zespół dziedzicznych chorób ośrodkowego układu nerwowego. Do ataksji dziedziczonych autosomalnie dominująco zalicza się między innymi ataksja rdzeniowo-móżdżkowa i ataksje epizodyczne.
Drugą kategorią ataksji wrodzonych są ataksje dziedziczone autosomalnie recesywnie (np. ataksja Friedricha). Ataksje nabyte można podzielić na:
1. Ataksję móżdżkową - pojawia się na skutek uszkodzenia móżdżku odpowiadającego za koordynację i utrzymywanie równowagi. Do takiego uszkodzenia może dojść wskutek:
- chorób móżdżku, na przykład guza
- chorób układu sercowo - naczyniowego
- chorób zwyrodnieniowych mózgu
2. Ataksję rdzeniową - związana jest z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, wskutek:
- stwardnienia rozsianego
- zwyrodnienia
- urazu
- poprzecznego zapalenia
- guza lub wiązu rdzenia bądź ucisku na niego.
Czynnikiem wspierającym rozwój ataksji mogą być również niedobory w diecie - szczególnie niedostateczne ilości witaminy B12 i E. Również działanie niektórych leków może przyczyniać się do rozwoju ataksji. Do takich leków należą między innymi fenytoiny, sole litu, niektóre cytostatyki, a także piperazyny.
Ataksja - diagnoza i leczenie
Jeśli u pacjenta podejrzewa się ataksję, przede wszystkim przeprowadza się pogłębiony wywiad na temat dotychczas pojawiających się objawów, zażywanych leków, urazów w przeszłości, a także przebytych chorób. Uzupełnieniem wywiadu jest badanie neurologiczne. W przypadku, kiedy w rodzinie chorego występowały przypadki ataksji, zleca się również badania genetyczne - pozwala to określić stopień narażenia pacjenta na ataksję dziedziczną. Leczenie ataksji uzależnione jest w największej mierze od jej przyczyny. Jeśli za szeregiem objawów pogorszenia sprawności ruchowej stoi ataksja wrodzona, nie jest możliwe jej wyleczenie, a pacjentowi pozostaje jedynie fizykoterapia, która może spowolnić postępy choroby. W przypadku ataksji nabytej, rodzaj leczenia uzależniony jest od przyczyny występowania objawów. Często eliminacja przyczyny pozwala na zupełne pozbycie się zaburzeń równowagi i koordynacji ruchów.
Objawy ataksji są często bagatelizowane, a winą za zaburzenia ruchu, mowy i koordynacji obarcza się przemęczenie, stres, niedobory w diecie czy po prostu słabszy okres w życiu. Jeśli dolegliwości charakterystyczne dla ataksji pojawiają się sporadycznie i tylko w określonych sytuacjach, sytuacja prawdopodobnie nie jest groźna i wystarczy baczne obserwowanie swojego organizmu i reakcja wówczas, gdy zaburzenia pojawiać będą się coraz częściej, będą trwać coraz dłużej, a także będą coraz silniejsze. Jeśli jednak w rodzinie występowały już przypadki tych zaburzeń, na baczności trzeba mieć się od samego początku wystąpienia objawów i reagować możliwie jak najszybciej, włączając odpowiednie metody.
To również może cię zainteresować:
Stwardnienie rozsiane: przyczyny, objawy i leczenie
Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem
