Zaburzenia czucia - przyczyny, objawy, leczenie
Zaburzenia czucia: sk±d siê bior±
Mechanizm powstawania zaburzeñ czucia zazwyczaj jest z³o¿ony ale g³ównie jest wynikiem dysfunkcji receptorów, czyli zakoñczeñ nerwowych, które s± odpowiedzialne za odbieranie bod¼ców mechanicznych, termicznych lub chemicznych. Droga, jak± pokonuje bodziec zaczyna siê receptorem, zazwyczaj zlokalizowanym w skórze, nastêpnie informacja o odbiorze bod¼ca jest przetwarzana i dziêki nerwom dociera do mózgu.
Mo¿na wyró¿niæ cztery rodzaje czucia:
- Czucie powierzchowne - odbierane jest przez receptory najczê¶ciej znajduj±ce siê na skórze i polega na odbieraniu bod¼ców zewnêtrznych
- Czucie teleceptywne - odbierane przez narz±dy zmys³ów np. wzrok s³uch, wêch
- Czucie g³êbokie - odbierane jest przez receptory znajduj±ce siê w miê¶niach czy stawach i polega na odbiorze bod¼ców z narz±dów ruchu i trzewi
- Czucie trzewne - bod¼ce odbierane s± przez receptory znajduj±ce siê w narz±dach wewnêtrznych i naczyniach krwiono¶nych
Przyczyny zaburzeñ czucia
Zaburzenia czucia mog± odnosiæ siê do wszystkich rodzajów czucia, a przyczyny s± bardzo zró¿nicowane. Mechanizm ich powstawania polega na uszkodzeniu drogi jak± musi pokonaæ impuls i mo¿e powstaæ na ka¿dym jej elemencie. Przyczyn± mo¿e byæ np. przebyty uraz, w wyniku którego zostaj± naruszone nerwy np. uraz krêgos³upa z uszkodzeniem rdzenia nerwowego. Zaburzenia czucia powstaj± tak¿e w wyniku chorób takich jak stwardnienie rozsiane czy zapalenie rdzenia krêgowego. Zaburzenie czucia mo¿e powstaæ ju¿ na etapie rozwojowym, podczas trwania ci±¿y. Do przyczyn zaburzeñ czucia zalicza siê:
- Wypadniêcie dysku - jest zwi±zane z krêgos³upem (odcinkiem lêd¼wiowym) i objawami czêsto przypomina rwê kulszow±. Wystêpuj± bardzo silne bóle, promieniuj±ce nawet do okolic stopy. Wypadniêcie dysku mo¿e skutkowaæ naciskiem na nerw, czego wynikiem jest zaburzenie czucia powierzchownego, zazwyczaj w okolicach nerwu kulszowego
- Urazy mechaniczne - wystêpuj± parestezje i silne bóle zazwyczaj w okolicach uszkodzonego nerwu
- Ucisk na nerwy obwodowe - spowodowany przez zmiany zwyrodnieniowe, którym towarzyszy ból. W przypadku uszkodzenia okre¶lonego nerwu obwodowego, zaburzenia czucia pojawiaj± siê zazwyczaj w okolicach konkretnego fragmentu cia³a, zaopatrywanego przez ten nerw
- Niedobory witaminy B12 - powoduje zaburzenia czucia g³êbokiego oraz zmniejszenie napiêci miê¶ni
- Zespó³ Guillaina-Barrego - jest to zapalenie wielonerwowe, któremu czêsto towarzysz± zaburzenia czucia. Mo¿e dochodziæ w nim do niedow³adów oraz do pora¿enia nerwu twarzowego
- Choroby mózgu - choroby kory mózgowej mog± objawiaæ siê zaburzeniami czucia oraz utrat± zdolno¶ci rozpoznawania bod¼ców, które dzia³aj± w okolicach zlokalizowanych po przeciwnych stronach cia³a wywo³uj±c tzw. parestezje - czyli czucie opatrzne
- Choroby naczyniowe mózgu np. udar niedokrwienny lub udar krwotoczny, a tak¿e krwawienia podpajêczynówkowe, powoduj± zaburzenia czucia zazwyczaj w postaci niezdolno¶ci zlokalizowania miejsca dzia³ania konkretnego bod¼ca. Osoba u której wystêpuj± zaburzenia czucia czêsto nie potrafi okre¶liæ w którym miejscu zadzia³a³ bodziec i z jak± si³±. W tym wypadku mo¿e tak¿e wyst±piæ astereognozja czyli niemo¿no¶æ rozpoznania przedmiotów trzymanych w rêku, bez ich wzrokowej oceny.
Uszkodzenia rdzenia krêgowego:
- Poprzeczne uszkodzenia rdzenia nerwowego - dochodzi do niego najczê¶ciej w wyniku urazu, procesu rozrostowego, zapalenia rdzenia lub krwotoku do rdzenia. Charakteryzuje siê obustronnym brakiem wszystkich rodzajów czucia, poni¿ej miejsca w którym dosz³o do uszkodzenia rdzenia
- Po³owicze uszkodzenie rdzenia krêgowego - wystêpuje najczê¶ciej w wyniku guza zewn±trzrdzeniowego, urazu lub stwardnienia rozsianego. Zaburzenia czucia powstaj± poni¿ej uszkodzenia rdzenia (zazwyczaj czucia g³êbokiego dotyku objawiaj± siê po stronie uszkodzenia, natomiast czucie bólu i temperatury wystêpie stronie przeciwnej)
- Uszkodzenie ¶ródrdzeniowe - mo¿e wyst±piæ wskutek pourazowego krwotoku, zakrzepicy têtnic doprowadzaj±cych krew do rdzenia oraz w przypadku guza zlokalizowanego w rdzeniu krêgowym. Zaburzenia czucia nazywa siê rozszczepiennymi, zostaje zachowane czucie g³êbokie i czucie dotyku, natomiast czucie bólu i temperatury ulega uszkodzeniu
Zaburzenia czucia - objawy
Zaburzenia czucia mog± dotykaæ wielu czê¶ci cia³a oraz charakteryzowaæ siê upo¶ledzeniem wszystkich typów czucia. Bardzo czêsto mo¿na zaobserwowaæ:
- Kauzalgie - zaburzenie czucia w postaci bardzo innego bólu, o charakterze pieczenia lub palenia
- Neuralgie (nerwoból) - jest to ostry napadowy ból, czêsto odczuwany jako przechodz±cy pr±d lub rwanie
- Bóle fantomowe - pojawienie siê zburzeñ czucia i bólu w miejscu amputowanej koñczyny
- Parestezje - jest to opatrzne odczuwanie czucia, wra¿enie drêtwienia, mrowienia lub zmian temperatury skóry (uczucie silnego gor±ca lub zimna)
- Hiperpatie - inaczej nadwra¿liwo¶æ czuciowa, bywa tak silna ¿e nawet lekkie dotkniêcie wywo³uje ogromny ból czêsto utrzymuj±cy siê nawet po zaprzestaniu dzia³ania bod¼ca
Postêpowanie w przypadku wyst±pienia zaburzeñ czucia
Zaburzenia czucia nie zawsze daj± silne objawy i czêsto osoby u których wystêpuj± nie zdaj± sobie z tego sprawy. W celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki wykonuje siê badania neurologiczne. Zaburzenia czucia polegaj± na nieprawid³owym odbiorze bod¼ców i mog± objawiaæ siê nadmiernym odbiorem lub ca³kowitym brakiem czucia. Lekarzem, który zajmuje siê takimi schorzeniami jest neurolog lub neurochirurg.
Prawid³owa diagnostyka opiera siê na przeprowadzeniu dok³adnego wywiadu zdrowotnego oraz wykonaniu badania neurologicznego. Dodatkowo wykonuje siê badanie RTG (rentgen) krêgos³upa, dziêki któremu mo¿na okre¶liæ czy wystêpuj± zmiany zwyrodnieniowe, skutkuj±ce zaburzeniami czucia. Mog± to byæ np. przepukliny kr±¿ka miêdzykrêgowego czy wypadniêcie dysku. Innymi badaniami jest równie¿ rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa, badanie krwi oraz moczu, badanie p³ynu mózgowo-rdzeniowego pobieranego przy pomocy nak³ucia lêd¼wiowego tzw. punkcji - p³yn poddawany jest dok³adnego badaniu laboratoryjnemu i ocenie morfologicznej oraz biochemicznej. Czasem konieczne okazuje siê badanie elektromiograficzne, konsultacja okulistyczna oraz badanie g³owy.
Leczenie zaburzeñ czucia polega na leczeniu przyczynowym i w du¿ej mierze zale¿y od wspó³istniej±cej choroby. Niestety w przypadku uszkodzeñ nerwów czy rdzenia nerwowego nie ma mo¿liwo¶ci powrotu do pe³nej sprawno¶ci. Leczenie opiera siê na stosowaniu terapii farmakologicznej, a uzupe³niaj±co rehabilitacji ruchowej.
To tak¿e mo¿e ciê zainteresowaæ:
-
Kiedy mam szansê siê zaszczepiæ? Coraz trudniej o optymizm (stan na 22.01.2021)
-
Pani Magda: Jestem po szczepieniu pierwsz± dawk±. Nie rozumiem do koñca, dlaczego za³apa³am siê do grupy zero
-
COVID-19: Dlaczego w pierwszej kolejno¶ci nale¿y szczepiæ starszych
-
COVID-19: Lek na zapalenie stawów tocilizumab - to by³y przedwczesne nadzieje
-
Norwegia: zgony starszych ludzi a szczepionka Pfizera. Co ju¿ wiadomo na ten temat
- Dzieci s± mniej podatne na COVID-19, ale zaka¿aj± czê¶ciej ni¿ doro¶li - potwierdzaj± du¿e badania
- Koronawirus wykryty w Afryce Po³udniowej. Mutacja, która niepokoi. Obawy co do skuteczno¶ci szczepionki
- 5G nie wywo³uje COVID-19, ale plotka rozprzestrzenia siê jak wirus
- Izrael: Pojedyncza dawka szczepionki na COVID-19 okaza³a siê mniej skuteczna ni¿ my¶leli¶my - twierdz± specjali¶ci
- Witamina E - wiêcej ni¿ witamina m³odo¶ci. W³a¶ciwo¶ci i skutki niedoboru witamy E