Zaburzenia czucia - przyczyny, objawy, leczenie

Zaburzenia czucia s± schorzeniem, które obejmuje ró¿ne nieprawid³owo¶ci w odbieraniu bod¼ców i przekazywaniu ich do mózgu. Mo¿na wyró¿niæ niedoczulicê, czyli os³abienia czucia lub przeczulicê, czyli nadwra¿liwo¶æ na bod¼ce. W wyniku zaburzeñ czucia zak³ócone zostaje odbieranie wra¿eñ zmys³owych.

Zaburzenia czucia: sk±d siê bior±

Mechanizm powstawania zaburzeñ czucia zazwyczaj jest z³o¿ony ale g³ównie jest wynikiem dysfunkcji receptorów, czyli zakoñczeñ nerwowych, które s± odpowiedzialne za odbieranie bod¼ców mechanicznych, termicznych lub chemicznych. Droga, jak± pokonuje bodziec zaczyna siê receptorem, zazwyczaj zlokalizowanym w skórze, nastêpnie informacja o odbiorze bod¼ca jest przetwarzana i dziêki nerwom dociera do mózgu.

Mo¿na wyró¿niæ cztery rodzaje czucia:

  1. Czucie powierzchowne - odbierane jest przez receptory najczê¶ciej znajduj±ce siê na skórze i polega na odbieraniu bod¼ców zewnêtrznych
  2. Czucie teleceptywne - odbierane przez narz±dy zmys³ów np. wzrok s³uch, wêch
  3. Czucie g³êbokie - odbierane jest przez receptory znajduj±ce siê w miê¶niach czy stawach i polega na odbiorze bod¼ców z narz±dów ruchu i trzewi
  4. Czucie trzewne - bod¼ce odbierane s± przez receptory znajduj±ce siê w narz±dach wewnêtrznych i naczyniach krwiono¶nych

Przyczyny zaburzeñ czucia

Zaburzenia czucia mog± odnosiæ siê do wszystkich rodzajów czucia, a przyczyny s± bardzo zró¿nicowane. Mechanizm ich powstawania polega na uszkodzeniu drogi jak± musi pokonaæ impuls i mo¿e powstaæ na ka¿dym jej elemencie. Przyczyn± mo¿e byæ np. przebyty uraz, w wyniku którego zostaj± naruszone nerwy np. uraz krêgos³upa z uszkodzeniem rdzenia nerwowego. Zaburzenia czucia powstaj± tak¿e w wyniku chorób takich jak stwardnienie rozsiane czy zapalenie rdzenia krêgowego. Zaburzenie czucia mo¿e powstaæ ju¿ na etapie rozwojowym, podczas trwania ci±¿y. Do przyczyn zaburzeñ czucia zalicza siê:

  • Wypadniêcie dysku - jest zwi±zane z krêgos³upem (odcinkiem lêd¼wiowym) i objawami czêsto przypomina rwê kulszow±. Wystêpuj± bardzo silne bóle, promieniuj±ce nawet do okolic stopy. Wypadniêcie dysku mo¿e skutkowaæ naciskiem na nerw, czego wynikiem jest zaburzenie czucia powierzchownego, zazwyczaj w okolicach nerwu kulszowego
  • Urazy mechaniczne - wystêpuj± parestezje i silne bóle zazwyczaj w okolicach uszkodzonego nerwu
  • Ucisk na nerwy obwodowe - spowodowany przez zmiany zwyrodnieniowe, którym towarzyszy ból. W przypadku uszkodzenia okre¶lonego nerwu obwodowego, zaburzenia czucia pojawiaj± siê zazwyczaj w okolicach konkretnego fragmentu cia³a, zaopatrywanego przez ten nerw
  • Niedobory witaminy B12 - powoduje zaburzenia czucia g³êbokiego oraz zmniejszenie napiêci miê¶ni
  • Zespó³ Guillaina-Barrego - jest to zapalenie wielonerwowe, któremu czêsto towarzysz± zaburzenia czucia. Mo¿e dochodziæ w nim do niedow³adów oraz do pora¿enia nerwu twarzowego
  • Choroby mózgu - choroby kory mózgowej mog± objawiaæ siê zaburzeniami czucia oraz utrat± zdolno¶ci rozpoznawania bod¼ców, które dzia³aj± w okolicach zlokalizowanych po przeciwnych stronach cia³a wywo³uj±c tzw. parestezje - czyli czucie opatrzne
  • Choroby naczyniowe mózgu np. udar niedokrwienny lub udar krwotoczny, a tak¿e krwawienia podpajêczynówkowe, powoduj± zaburzenia czucia zazwyczaj w postaci niezdolno¶ci zlokalizowania miejsca dzia³ania konkretnego bod¼ca. Osoba u której wystêpuj± zaburzenia czucia czêsto nie potrafi okre¶liæ w którym miejscu zadzia³a³ bodziec i z jak± si³±. W tym wypadku mo¿e tak¿e wyst±piæ astereognozja czyli niemo¿no¶æ rozpoznania przedmiotów trzymanych w rêku, bez ich wzrokowej oceny.

Uszkodzenia rdzenia krêgowego:

  • Poprzeczne uszkodzenia rdzenia nerwowego - dochodzi do niego najczê¶ciej w wyniku urazu, procesu rozrostowego, zapalenia rdzenia lub krwotoku do rdzenia. Charakteryzuje siê obustronnym brakiem wszystkich rodzajów czucia, poni¿ej miejsca w którym dosz³o do uszkodzenia rdzenia
  • Po³owicze uszkodzenie rdzenia krêgowego - wystêpuje najczê¶ciej w wyniku guza zewn±trzrdzeniowego, urazu lub stwardnienia rozsianego. Zaburzenia czucia powstaj± poni¿ej uszkodzenia rdzenia (zazwyczaj czucia g³êbokiego dotyku objawiaj± siê po stronie uszkodzenia, natomiast czucie bólu i temperatury wystêpie stronie przeciwnej)
  • Uszkodzenie ¶ródrdzeniowe - mo¿e wyst±piæ wskutek pourazowego krwotoku, zakrzepicy têtnic doprowadzaj±cych krew do rdzenia oraz w przypadku guza zlokalizowanego w rdzeniu krêgowym. Zaburzenia czucia nazywa siê rozszczepiennymi, zostaje zachowane czucie g³êbokie i czucie dotyku, natomiast czucie bólu i temperatury ulega uszkodzeniu

Zaburzenia czucia - objawy

Zaburzenia czucia mog± dotykaæ wielu czê¶ci cia³a oraz charakteryzowaæ siê upo¶ledzeniem wszystkich typów czucia. Bardzo czêsto mo¿na zaobserwowaæ:

  • Kauzalgie - zaburzenie czucia w postaci bardzo innego bólu, o charakterze pieczenia lub palenia
  • Neuralgie (nerwoból) - jest to ostry napadowy ból, czêsto odczuwany jako przechodz±cy pr±d lub rwanie
  • Bóle fantomowe - pojawienie siê zburzeñ czucia i bólu w miejscu amputowanej koñczyny
  • Parestezje - jest to opatrzne odczuwanie czucia, wra¿enie drêtwienia, mrowienia lub zmian temperatury skóry (uczucie silnego gor±ca lub zimna)
  • Hiperpatie - inaczej nadwra¿liwo¶æ czuciowa, bywa tak silna ¿e nawet lekkie dotkniêcie wywo³uje ogromny ból czêsto utrzymuj±cy siê nawet po zaprzestaniu dzia³ania bod¼ca

Postêpowanie w przypadku wyst±pienia zaburzeñ czucia

Zaburzenia czucia nie zawsze daj± silne objawy i czêsto osoby u których wystêpuj± nie zdaj± sobie z tego sprawy. W celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki wykonuje siê badania neurologiczne. Zaburzenia czucia polegaj± na nieprawid³owym odbiorze bod¼ców i mog± objawiaæ siê nadmiernym odbiorem lub ca³kowitym brakiem czucia. Lekarzem, który zajmuje siê takimi schorzeniami jest neurolog lub neurochirurg.
Prawid³owa diagnostyka opiera siê na przeprowadzeniu dok³adnego wywiadu zdrowotnego oraz wykonaniu badania neurologicznego. Dodatkowo wykonuje siê badanie RTG (rentgen) krêgos³upa, dziêki któremu mo¿na okre¶liæ czy wystêpuj± zmiany zwyrodnieniowe, skutkuj±ce zaburzeniami czucia. Mog± to byæ np. przepukliny kr±¿ka miêdzykrêgowego czy wypadniêcie dysku. Innymi badaniami jest równie¿ rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa, badanie krwi oraz moczu, badanie p³ynu mózgowo-rdzeniowego pobieranego przy pomocy nak³ucia lêd¼wiowego tzw. punkcji - p³yn poddawany jest dok³adnego badaniu laboratoryjnemu i ocenie morfologicznej oraz biochemicznej. Czasem konieczne okazuje siê badanie elektromiograficzne, konsultacja okulistyczna oraz badanie g³owy.

Leczenie zaburzeñ czucia polega na leczeniu przyczynowym i w du¿ej mierze zale¿y od wspó³istniej±cej choroby. Niestety w przypadku uszkodzeñ nerwów czy rdzenia nerwowego nie ma mo¿liwo¶ci powrotu do pe³nej sprawno¶ci. Leczenie opiera siê na stosowaniu terapii farmakologicznej, a uzupe³niaj±co rehabilitacji ruchowej.

To tak¿e mo¿e ciê zainteresowaæ:

Czy wodê mo¿na przedawkowaæ? [NaZdrowie]