Zaburzenia czucia: skąd się biorą
Mechanizm powstawania zaburzeń czucia zazwyczaj jest złożony ale głównie jest wynikiem dysfunkcji receptorów, czyli zakończeń nerwowych, które są odpowiedzialne za odbieranie bodźców mechanicznych, termicznych lub chemicznych. Droga, jaką pokonuje bodziec zaczyna się receptorem, zazwyczaj zlokalizowanym w skórze, następnie informacja o odbiorze bodźca jest przetwarzana i dzięki nerwom dociera do mózgu.
Można wyróżnić cztery rodzaje czucia:
- Czucie powierzchowne - odbierane jest przez receptory najczęściej znajdujące się na skórze i polega na odbieraniu bodźców zewnętrznych
- Czucie teleceptywne - odbierane przez narządy zmysłów np. wzrok słuch, węch
- Czucie głębokie - odbierane jest przez receptory znajdujące się w mięśniach czy stawach i polega na odbiorze bodźców z narządów ruchu i trzewi
- Czucie trzewne - bodźce odbierane są przez receptory znajdujące się w narządach wewnętrznych i naczyniach krwionośnych
Przyczyny zaburzeń czucia
Zaburzenia czucia mogą odnosić się do wszystkich rodzajów czucia, a przyczyny są bardzo zróżnicowane. Mechanizm ich powstawania polega na uszkodzeniu drogi jaką musi pokonać impuls i może powstać na każdym jej elemencie. Przyczyną może być np. przebyty uraz, w wyniku którego zostają naruszone nerwy np. uraz kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia nerwowego. Zaburzenia czucia powstają także w wyniku chorób takich jak stwardnienie rozsiane czy zapalenie rdzenia kręgowego. Zaburzenie czucia może powstać już na etapie rozwojowym, podczas trwania ciąży. Do przyczyn zaburzeń czucia zalicza się:
- Wypadnięcie dysku - jest związane z kręgosłupem (odcinkiem lędźwiowym) i objawami często przypomina rwę kulszową. Występują bardzo silne bóle, promieniujące nawet do okolic stopy. Wypadnięcie dysku może skutkować naciskiem na nerw, czego wynikiem jest zaburzenie czucia powierzchownego, zazwyczaj w okolicach nerwu kulszowego
- Urazy mechaniczne - występują parestezje i silne bóle zazwyczaj w okolicach uszkodzonego nerwu
- Ucisk na nerwy obwodowe - spowodowany przez zmiany zwyrodnieniowe, którym towarzyszy ból. W przypadku uszkodzenia określonego nerwu obwodowego, zaburzenia czucia pojawiają się zazwyczaj w okolicach konkretnego fragmentu ciała, zaopatrywanego przez ten nerw
- Niedobory witaminy B12 - powoduje zaburzenia czucia głębokiego oraz zmniejszenie napięci mięśni
- Zespół Guillaina-Barrego - jest to zapalenie wielonerwowe, któremu często towarzyszą zaburzenia czucia. Może dochodzić w nim do niedowładów oraz do porażenia nerwu twarzowego
- Choroby mózgu - choroby kory mózgowej mogą objawiać się zaburzeniami czucia oraz utratą zdolności rozpoznawania bodźców, które działają w okolicach zlokalizowanych po przeciwnych stronach ciała wywołując tzw. parestezje - czyli czucie opatrzne
- Choroby naczyniowe mózgu np. udar niedokrwienny lub udar krwotoczny, a także krwawienia podpajęczynówkowe, powodują zaburzenia czucia zazwyczaj w postaci niezdolności zlokalizowania miejsca działania konkretnego bodźca. Osoba u której występują zaburzenia czucia często nie potrafi określić w którym miejscu zadziałał bodziec i z jaką siłą. W tym wypadku może także wystąpić astereognozja czyli niemożność rozpoznania przedmiotów trzymanych w ręku, bez ich wzrokowej oceny.
Uszkodzenia rdzenia kręgowego:
- Poprzeczne uszkodzenia rdzenia nerwowego - dochodzi do niego najczęściej w wyniku urazu, procesu rozrostowego, zapalenia rdzenia lub krwotoku do rdzenia. Charakteryzuje się obustronnym brakiem wszystkich rodzajów czucia, poniżej miejsca w którym doszło do uszkodzenia rdzenia
- Połowicze uszkodzenie rdzenia kręgowego - występuje najczęściej w wyniku guza zewnątrzrdzeniowego, urazu lub stwardnienia rozsianego. Zaburzenia czucia powstają poniżej uszkodzenia rdzenia (zazwyczaj czucia głębokiego dotyku objawiają się po stronie uszkodzenia, natomiast czucie bólu i temperatury występie stronie przeciwnej)
- Uszkodzenie śródrdzeniowe - może wystąpić wskutek pourazowego krwotoku, zakrzepicy tętnic doprowadzających krew do rdzenia oraz w przypadku guza zlokalizowanego w rdzeniu kręgowym. Zaburzenia czucia nazywa się rozszczepiennymi, zostaje zachowane czucie głębokie i czucie dotyku, natomiast czucie bólu i temperatury ulega uszkodzeniu
Zaburzenia czucia - objawy
Zaburzenia czucia mogą dotykać wielu części ciała oraz charakteryzować się upośledzeniem wszystkich typów czucia. Bardzo często można zaobserwować:
- Kauzalgie - zaburzenie czucia w postaci bardzo innego bólu, o charakterze pieczenia lub palenia
- Neuralgie (nerwoból) - jest to ostry napadowy ból, często odczuwany jako przechodzący prąd lub rwanie
- Bóle fantomowe - pojawienie się zburzeń czucia i bólu w miejscu amputowanej kończyny
- Parestezje - jest to opatrzne odczuwanie czucia, wrażenie drętwienia, mrowienia lub zmian temperatury skóry (uczucie silnego gorąca lub zimna)
- Hiperpatie - inaczej nadwrażliwość czuciowa, bywa tak silna że nawet lekkie dotknięcie wywołuje ogromny ból często utrzymujący się nawet po zaprzestaniu działania bodźca
Postępowanie w przypadku wystąpienia zaburzeń czucia
Zaburzenia czucia nie zawsze dają silne objawy i często osoby u których występują nie zdają sobie z tego sprawy. W celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki wykonuje się badania neurologiczne. Zaburzenia czucia polegają na nieprawidłowym odbiorze bodźców i mogą objawiać się nadmiernym odbiorem lub całkowitym brakiem czucia. Lekarzem, który zajmuje się takimi schorzeniami jest neurolog lub neurochirurg.
Prawidłowa diagnostyka opiera się na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu zdrowotnego oraz wykonaniu badania neurologicznego. Dodatkowo wykonuje się badanie RTG (rentgen) kręgosłupa, dzięki któremu można określić czy występują zmiany zwyrodnieniowe, skutkujące zaburzeniami czucia. Mogą to być np. przepukliny krążka międzykręgowego czy wypadnięcie dysku. Innymi badaniami jest również rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa, badanie krwi oraz moczu, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego pobieranego przy pomocy nakłucia lędźwiowego tzw. punkcji - płyn poddawany jest dokładnego badaniu laboratoryjnemu i ocenie morfologicznej oraz biochemicznej. Czasem konieczne okazuje się badanie elektromiograficzne, konsultacja okulistyczna oraz badanie głowy.
Leczenie zaburzeń czucia polega na leczeniu przyczynowym i w dużej mierze zależy od współistniejącej choroby. Niestety w przypadku uszkodzeń nerwów czy rdzenia nerwowego nie ma możliwości powrotu do pełnej sprawności. Leczenie opiera się na stosowaniu terapii farmakologicznej, a uzupełniająco rehabilitacji ruchowej.
To także może cię zainteresować:
