Suchość w ustach – przyczyny
Ślina jest wydzielana przez ślinianki podjęzykowe, przyuszne, podżuchwowe oraz gruczoły ślinowe i pełni w organizmie ważne funkcje. Bierze udział we wstępnym trawieniu pokarmów, zabezpiecza błony śluzowe przed uszkodzeniami, zabezpiecza zęby, zapobiega rozwojowi bakterii i wirusów, umożliwia mówienie, a także jest niezbędna do prawidłowego odczuwania smaków.
Jeżeli z różnych powodów ilość wydzielanej śliny jest zmniejszona lub wręcz śladowa, występuje uczucie suchości w ustach. Taki stan powoduje dyskomfort, uczucie lepkości w ustach, a gdy suchość utrzymuje się przez dłuższy czas, wiąże się również z popękanymi ustami, pieczeniem języka, a nawet pojawianiem się w jamie ustnej bolesnych zmian. Osoby cierpiące na kserostomię często mają również problemy z mówieniem i połykaniem. Inne niedogodności związane z takim stanem to:
- Upośledzenie odczuwania smaków
- Podatność błon śluzowych jamy ustnej na urazy
- Nieprzyjemny zapach z ust.
Przyczyn kserostomii może być wiele. Podstawową z nich jest oczywiście odwodnienie organizmu spowodowane przyjmowaniem niewystarczających ilości płynów. Taki stan występuje często w przebiegu chorób układu pokarmowego wywołujących wymioty oraz biegunki. Odwodnienie nie jest jednak jedyną możliwą przyczyną odczuwania suchości w ustach. Inne przyczyny to:
- Spożywanie zbyt dużej ilości soli
- Palenie papierosów
- Przyjmowanie różnych rodzajów leków (między innymi antydepresantów, leków przeciwwymiotnych, przeciwlękowych, antyhistaminowych oraz neuroleptyków),
- Zażywanie narkotyków (na przykład metamfetaminy i marihuany),
- Radioterapia w obrębie szyi i głowy,
- Chemioterapia i stosowanie leków przeciwnowotworowych.
Suchość w ustach nie zawsze musi świadczyć o chorobie. U niektórych osób taki stan pojawia się na przykład na skutek silnego stresu.
Uczucie suchości w ustach – o czym może świadczyć?
Zbyt mała ilość śliny w ustach może świadczyć o różnych schorzeniach i problemach zdrowotnych, między innymi takich jak:
- Zespół Sjogrena
- Nadczynność tarczycy
- Niewydolność nerek
- Kamica nerkowa
- Toczeń rumieniowaty
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Cukrzyca
- Amyloidoza
- Twardzina
- Sarkoidoza
- Hiperkalcemia
- Trąd
- HIV, AIDS
- Gruźlica
Jeżeli uczucie suchości w ustach występuje często lub utrzymuje się permanentnie mimo przyjmowania odpowiedniej ilości płynów, należy zgłosić się z tym problemem do lekarza. Niedostateczna ilość śliny w ustach może bowiem świadczyć o poważnych problemach zdrowotnych. Poza tym, taki stan utrzymujący się długotrwale, może prowadzić do rozwoju próchnicy, a w skrajnych przypadkach nawet do grzybicy jamy ustnej.
Suchość w ustach – jak leczyć?
Leczenie suchości w ustach jest zależne od przyczyny, która wywołuje taką dolegliwość. Jeżeli przyczyną jest odwodnienie, najważniejsze jest uzupełnienie ilości płynów, a następnie dbanie o codzienne picie co najmniej 2 litrów wody. Poza tym warto ograniczyć ilość spożywanej soli - Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby dzienne spożycie soli nie przekraczało 5 gramów.
Suchości w ustach nie należy bagatelizować, ponieważ zapalenie występujące w jamie ustnej może objąć również inne narządy. Zmiany zapalne mogą wystąpić przede wszystkim w płucach, narządach przewodu pokarmowego, tarczycy oraz nerkach. Często dolegliwości dotyczą również narządu wzroku. Wówczas występują również inne objawy, takie jak suchość spojówek oraz rogówki.
Pacjenci, którzy skarżą się na suchość w ustach, mogą stosować sztuczną ślinę zawierającą substancje, które powodują nawilżenie tkanek, co zmniejsza nieprzyjemne dolegliwości. Sztuczna ślina dostępna jest w postaci płukanek, aerolozu, a także cukierków. W celu pobudzenia pracy ślinianek zaleca się także żucie kwaśnych gum (niezawierających cukru), ssanie mrożonych owoców, tabletek z witaminą C albo kostek lodu. Poza tym zaleca się stosowanie oczyszczających płynów do płukania ust, które mają działanie łagodzące i nawilżające.
Nie należy stosować wybielających ani bakteriobójczych płynów oraz past, gdyż mogą one powodować podrażnienie i uszkodzenie śluzówki. Istotne jest także regulowanie poziomu jonów fosforu i wapnia w jamie ustnej, za co u zdrowych osób odpowiedzialna jest ślina. Jony tych pierwiastków uzupełniać można stosując specjalne płyny do płukania jamy ustnej.
