Warstwa nabłonka pokrywającego wargi jest wyjątkowo cienka. Tak cienka, że prześwitują przez nią naczynia krwionośne i dlatego mamy czerwone lub różowe usta . Skóra w postaci tzw. czerwieni wargowej to cecha charakterystyczna wyłącznie dla gatunku ludzkiego. Jest pozbawiona włosów, gruczołów potowych oraz bardzo ubogo wyposażona w gruczoły łojowe. Ta ostatnia właściwość sprawia, że naturalna ochronna warstwa lipidowa na ustach jest także wyjątkowo cienka. W dodatku nieustannie ścieramy ją, oblizując usta, jedząc czy pijąc, przez co wargi stają się odsłonięte na działanie uszkadzających i bezbronne.
Usta - wysuszenie i pierzchnięcie
Z powodu niewielkiej liczby gruczołów łojowych na skórze warg, są one słabo chronione przed utratą wilgoci. Natomiast brak barwnika (melaniny) obecnego w skórze innych okolic ciała, sprawia, że usta są niezabezpieczone przed promieniowaniem ultrafioletowym. Wiatr, niskie temperatury, ale także upały, mała wilgotność powietrza i działanie słońca to czynniki, które wysuszają skórę warg. Najpierw powodują uczucie ściągnięcia i napięcia naskórka. Wtedy odruchowo przeciągamy po ustach językiem, a parowanie śliny wywołuje jeszcze szybszą utratę wilgoci. Powierzchnia warg robi się szorstka, a naskórek traci gładkość i zaczyna się łuszczyć. W kolejnym etapie skóra pęka, a drobne ranki zaczynają krwawić. Zjawisko to nazywamy pierzchnięciem.
Tego nie rób:
Nigdy nie oblizuj ust będąc na dworze i nie przygryzaj warg zębami. - Nie obgryzaj i nie skub sterczącego naskórka. Trudno się powstrzymać, ale opanuj się, gdyż w przeciwnym razie powstaną krwawiące i piekące ranki. - Nie jedz słonych, kwaśnych, gorących i pikantnych potraw, kiedy masz spierzchnięte usta, bo to wzmaga ból i powoduje zaostrzenie objawów. - Nie wystawiaj uszkodzonych warg na działanie wiatru, słońca czy mrozu. - Nie przemywaj ust tonikiem zawierającym alkohol ani nie dezynfekuj ranek na wargach alkoholem, gdyż to jeszcze bardziej je wysuszy.
Rady pielęgnacyjne:
Zawsze przed wyjściem na dwór smaruj usta ochronną pomadką, sztyftem lub po prostu tłustym kremem. Sztyft ochronny do ust powinien zawierać: lanolinę, olejki i woski roślinne (z wiesiołka, nasion konopi, awokado, migdałów, olejek joboba czy masło shea), wosk pszczeli oraz witaminy A i E. Powinien też mieć filtr UV (co najmniej SPF 15) i to bez względu na to, czy używasz go latem, czy zimą. - Powtarzaj smarowanie zawsze, kiedy masz uczucie ściągnięcia skóry warg oraz podczas pobytu w pomieszczeniach o suchym powietrzu (klimatyzowane biuro, mieszkanie z centralnym ogrzewaniem). - Na zdrowe usta przed pociągnięciem ich kolorową pomadką zawsze nałóż nieco tłustego kremu i poczekaj chwilę, aż się wchłonie.
Domowe kuracje:
Jeśli usta są spierzchnięte i popękane, zamiast pomadką smaruj je maścią gojącą z witaminą A lub specjalnym balsamem. - Do tego celu możesz wykorzystać także oliwę z oliwek lub olejek sezamowy (z delikatesów) lub kokosowy (kupisz go w drogerii lub sklepie z ziołami). - Na noc nakładaj na wargi grubą warstwę wazeliny - natłuści i wygładzi skórę. Taka ochrona sprawia również, że naskórek jest bardziej elastyczny, mniej skłonny do dalszych uszkodzeń i szybciej się regeneruje. - Pij dużo wody - niedobory płynów w organizmie także powodują wysychanie i pierzchnięcie warg. - Zrób spierzchniętym ustom słodki piling. Zwilż palec, zanurz go w gruboziarnistym cukrze i delikatnie masuj wargi, by usunąć wysuszony naskórek. Potem starannie natłuść usta. - Wypróbuj piling z płatków owsianych. Zawierają mnóstwo leczniczych witamin z grupy B i cennych minerałów, więc dodatkowo odżywią wargi. Zalej łyżkę płatków 4 łyżkami gorącej wody, a kiedy papka ostygnie go temperatury ciała, masuj nią usta. Taki masaż usunie wyschnięty naskórek, nawilży i wygładzi wargi. - Zastosuj maseczkę z miodu - działa odżywczo, regenerująco i nawilżająco. Wystarczy posmarować usta warstwą miodu i starać się nie zlizać go przez 5-10 minut. Potem możesz zjeść pyszny okład i natłuścić usta balsamem.
Do rozważenia:
Czasem pierzchnięcie ust to skutek niedoboru witaminy A, witamin z grupy B lub żelaza.
Wzbogać swoje menu w więcej pomarańczowych, żółtych i czerwonych owoców i warzyw, pij świeżo wyciśnięty sok z marchewki, jedz płatki owsiane i kasze. - Wykonaj badanie kontrolne krwi, tzw. morfologię - wykaże, czy nie masz anemii. Jeśli wyniki będą poniżej normy, konieczna jest konsultacja u lekarza.
Niekiedy problemy ze skórą warg to nadwrażliwość lub alergia na jakiś składnik pomadki lub błyszczyka. Zastanów się, czy przed pojawieniem się kłopotów, nie zaczęłaś używać nowego kosmetyku do ust? Na wszelki wypadek odstaw go na kilka dni i obserwuj, czy wysuszenie ust mija.
Kiedy do lekarza?
Jeżeli pierzchnięcie ust występuje u ciebie bardzo często lub nie przechodzi całymi tygodniami, idź do lekarza rodzinnego. Czasem przyczyny tych kłopotów są głębsze - wywołane chorobami ogólnoustrojowymi, np. chorobą tarczycy czy cukrzycą. Lekarz zleci wykonanie odpowiednich badań.
Usta: zajady czyli problem w kącikach
Jest to pękanie kącików ust, co powoduje sączenie się ranek i ból przy otwieraniu ust. Jeśli do ranki dostaną się drożdżaki lub bakterie, mogą powstać brzydkie i bardzo bolesne nadżerki, które są przewlekłym stanem zapalnym. "Zwykłe" zajady mogą występować jednostronnie i zazwyczaj ustępują samoistnie. Natomiast nadżerki zapalne utrzymują się tygodniami i dotyczą obu kącików ust, gdyż zakażenie drożdżakami, paciorkowcami lub gronkowcami szybko się przenosi.
Przyczyny zajadów:
Niedobór witamin z grupy B (głównie B2) - dlatego zajady często pojawiają się w sytuacji wyczerpania, złego odżywienia lub lekkiej awitaminozy na przedwiośniu - nadmiar kawy - ten napój wypłukuje z organizmu witaminy - antybiotykoterapia - powoduje zniszczenie przyjaznych bakterii bytujących w układzie pokarmowym (w jelicie grubym), które wytwarzają witaminy z grupy B - długotrwałe stosowanie leków sterydowych - choroby przebiegające z niedoborami odporności, np. nowotwory, choroby autoimmunizacyjne (toczeń układowy, reumatoidalne zapalenie stawów) - leczenie immunosupresyjne - cukrzyca - drażnienie kącików ust śliną wydzielaną w nadmiarze, np. podczas ząbkowania u dzieci - podrażnienie śluzówki jamy ustnej wywołane noszeniem protez dentystycznych - reakcja nadwrażliwości lub uczulenia, np. na fluor lub mentol wchodzące w skład pasty do zębów lub nikiel znajdujący się w sztućcach - stany zapalne w jamie ustnej (np. afty ) - stosowanie antykoncepcji hormonalnej - długotrwały silny stres, przemęczenie, przepracowanie - takie stany napięcia nerwowego osłabiają odporność organizmu
Tego nie rób:
Nie dotykaj zmian w kącikach ust rękami i nie zdrapuj strupków, gdyż możesz w ten sposób zainfekować zajady i spowodować rozwinięcie się stanu zapalnego. - Unikaj ziewania i szerokiego otwierania ust, kiedy masz zajady. - Nie wysuszaj zajadów środkami zawierającymi alkohol, bo to zaogni zmiany. - Jeśli po kilku dniach nie nastąpiło samowyleczenie, a zajady stały się większe, bolą i zaatakowały oba kąciki ust, nie licz, że choroba sama przejdzie. - Nie pij alkoholu. - Nie jedz produktów bogatych w cukier - nie tylko słodyczy, ale także słodkich owoców. Cukier to znakomita pożywka dla drożdżaków. - Nie jedz potraw bardzo gorących, pikantnych, słonych, kwaśnych - podrażniają ranki i powodują ból.
Rady pielęgnacyjne:
Natłuszczaj i zmiękczaj zmienione chorobowo miejsca smarując je kremem lub maścią witaminową zawierającą witaminy A lub E (do kupienia w aptece). - Na noc smaruj zajady linomagiem. - Przykładaj drożdże na ranki w kącikach ust. - Spróbuj jadać sztućcami plastikowymi. - Odstaw nową pastę do zębów, jeśli problemy wystąpiły po jej użyciu.
Domowe kuracje:
Jedz produkty bogate w witaminy z grupy B: mleko i jego przetwory, kaszę gryczaną, warzywa strączkowe (groch, zielony groszek, fasola, soja, soczewica, cieciorka, bób), kiełki, otręby, pomidory, szczypiorek oraz mięso. - Uzupełnij niedobory witaminy B2 jedząc drożdże piekarskie lub piwne albo łykając tabletki drożdżowe (dostępne w aptece). - Jedz czosnek - działa bakteriobójczo oraz wzmacnia odporność. - Wprowadź więcej surowych warzyw do swojego jadłospisu - w ten sposób dostarczysz organizmowi więcej witaminy C, która dobrze wpływa na odporność. - Jedz produkty bogate w probiotyki czyli przyjazne bakterie (jogury i kefiry zawierające żywe kultury bakteryjne).
Kiedy do lekarza?
Ponieważ zajady to często złożony problem zdrowotny i wywoływać je może wiele czynników, nie zawsze ustępują one po zastosowaniu domowych metod. Nierzadko leczenie musi być kompleksowe, a do tego konieczna jest wiedza i doświadczenie lekarza.
Jeśli problem dokucza ci dłużej niż tydzień, zajady stają się coraz większe albo pojawiają się często, idź do lekarza rodzinnego. Pamiętaj, że zajady to nie tylko kłopot estetyczny. Nieleczone mogą spowodować przewlekłą infekcję warg i jamy ustnej, z którą znacznie trudniej sobie poradzić. Poza tym udowodniono, że zajady sprzyjają rozwojowi próchnicy zębów.
Lekarz doradzi, czy i jakie suplementy witaminowe powinieneś przyjmować. Zapytaj go też, czy nie warto sięgnąć po preparaty apteczne z probiotykami (np. Lakcid, Trilac, Dicoflor, Beneflora, Probacti). Jeżeli będzie podejrzewał ogólnoustrojowe tło dolegliwości, zleci wykonanie odpowiednich badań.
Pamiętaj, że powinieneś skonsultować z lekarzem nawet przyjmowanie dostępnych bez recepty leków przeciwko zajadom, np. suplementów diety Lewipollen, Lips czy preparatu drożdżowego Dromin oraz stosowanie leków zewnętrznych, jak np. żel Sachol czy maść Clotrimazol.
Usta - sinienie warg
Niektórzy obserwują u siebie czasową i przemijającą zmianę koloru warg - zamiast zwykłego różowego zabarwienia pojawia się sinoniebieskie. Czy to powód do niepokoju?
Ponieważ skóra warg jest cienka i prześwieca przez nią krew płynąca w naczyniach, na ustach widać wyraźnie reakcję organizmu np. na obniżenie temperatury ciała. Usta sinieją, kiedy zmarzniemy, np. podczas spaceru czy kąpieli w zimnej wodzie. I nie ma w tym nic groźnego. Należy się ogrzać i wargi odzyskają normalną barwę.
Czasem jednak sinienie ust może być symptomem poważnej choroby, np. zapalenia płuc, wady serca, rozedmy płuc, zawału serca czy obrzęku krtani w przebiegu infekcji wirusowej lub reakcji alergicznej, albo zaczopowania dróg oddechowych przez ciało obce.
Kiedy do lekarza?
Jeżeli masz skłonność do łatwego sinienia warg, ale nie współwystępują inne objawy, np. suchy kaszel, uczucie duszności, osłabienie i zimny pot, możesz powiedzieć o tym lekarzowi rodzinnemu podczas najbliższej wizyty. Natomiast jeśli oprócz sinienia warg odczuwasz jakies dolegliwości, zgłoś się jak najszybciej do lekarza rodzinnego.
Zaburzenia ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna lub trudności w oddychaniu pojawiające się po wysiłku wymagają konsultacji lekarza rodzinnego oraz dalszej diagnostyki. Doktor zbada cię i ustali zakres potrzebnych badań dodatkowych, np. wykonanie prześwietlenia klatki piersiowej,
">EKG, echa serca i innych. Jeżeli uzna to za stosowne, skieruje cię także na konsultację kardiologiczną.
Jeśli natomiast już leczysz się kardiologicznie, jak najszybciej zgłoś się do swojego lekarza, gdy wystąpi sinienie warg. Też masz spierzchnięte usta? Podyskutuj na Forum Gazeta.pl i zobacz, jak inni sobie z tym radzą: Czym smarować pękające usta? Dlaczego powstają zajady? Sina skóra wokół ust dziecka - co to może być?
