Tężyczka powoduje skurcze nerwowo-mięśniowe obejmujące przede wszystkim kończyny dolne, górne oraz głośnię (jeden z elementów składających się na krtań). Jednoznaczna przyczyna występowania tężyczki nie jest wciąż znana, chociaż o problemie wiemy już znacznie więcej. Najpewniej ma ona związek z gospodarką hormonalną i nieprawidłowym funkcjonowaniem nadnerczy.
Tężyczka - objawy
Medycyna dzieli tężyczkę na dwa rodzaje:
- tężyczka jawna
- tężyczka utajona (spazmofilia).
Pierwsza z nich ma stosunkowo charakterystyczne objawy, dzięki czemu łatwiej ją rozpoznać. Druga sprawia więcej problemów i zazwyczaj zostaje wykryta przypadkowo.
Tężyczka jawna najczęściej rozpoczyna się od delikatnego mrowienia palców rąk i okolic ust. Następnie napięcie oraz skurcze przenoszą się na pozostałe mięśnie twarzy, kończyny oraz głośnię. Skurcz mięśni dłoni pojawia się najczęściej w obrębie kciuka. Pojawienie się skurczów poprzedza:
- wrażenie niepokoju,
- silny lęk,
- pobudzenie.
Zdarzają się przypadki utraty przytomności i wystąpienia drgawek, przypominające te towarzyszące padaczce (epilepsji). Tężyczka jawna powiązana jest z niedoczynnością tarczycy. Najczęstsze przyczyny wystąpienia tężyczki jawnej to:
- uszkodzenie przytarczyc, na przykład podczas zabiegów operacyjnych szyi, głównie tarczycy,
- radioterapia okolic szyi,
- procesy chorobowe prowadzące do destrukcji przytarczyc,
- schorzenia prowadzące do spadku stężenia wapnia we krwi, w tym: ostre zapalenie trzustki, zespół upośledzonego wchłaniania wapnia w jelitach, znaczny niedobór witaminy D,
- znaczny niedobór wapnia także w wyniku niezdrowej diety, głodówek,
- stany wyniszczenia organizmu (alkoholizm, choroba nowotworowa),
- niektóre leki (np. moczopędne).
W przypadku tężyczki utajonej wskazanie najbardziej charakterystycznych objawów nie jest proste. Mogące ją zwiastować dolegliwości dzieli się na:
- centralne - nadmierne napięcie nerwowe, częste zasłabnięcia, bezsenność, osłabienie nastroju, męczliwość,
- obwodowe - kurcze mięśni, drętwienie oraz mrowienie kończyn, parestezje (tzw. czucie opaczne, wrażenie drętwienia, mrowienia, zmiany temperatury skóry),
- wegetatywne - bóle w klatce piersiowej oraz jamie brzusznej, kołatanie serca, wzdęcia, kolki, zaburzenia naczynioworuchowe,
- neurologiczne - objaw Chwostka (gwałtowne skurcze mięśni mimicznych twarzy), objaw Trousseau (charakteryzuje się on wygięciem IV i V palca dłoni, jest ono na tyle silne, że uniemożliwia chwytanie oraz zaciśnięcie dłoni).
Wystąpienie tężyczki utajonej zazwyczaj spowodowane jest bezpośrednio niedoborem magnezu i potasu, czasem przy prawidłowym stężeniu wapnia.
W tężyczce utajonej charakterystyczne jest, że w wyniku zaburzeń elektrolitowych istnieje gotowość do wystąpienia objawu, choćby skurczu mięśnia, ale musi zadziałać bodziec, który go wywoła. Często jest nim zwiększenie pH w organizmie – zasadowica (alkaloza) oddechowa, spowodowana szybkim i głębokim oddychaniem (hiperwentylacją). Do hiperwentylacji dochodzi w sytuacjach stresowych, napadach lękowych w przebiegu nerwic lub atakach paniki.
Tężyczka - diagnoza
Podstawą diagnozy tężyczki jest wywiad z pacjentem. Na jego podstawie można określić rodzaj i skalę zmian neurologicznych. Następnie wykonuje się badania laboratoryjne, które potwierdzają za niski poziom magnezu w organizmie (tzw. próba tężyczkowa).
Jeśli obydwa badania mogą sugerować tężyczkę, to zawsze wskazana jest dalsza diagnostyka w tym kierunku. Jednoznaczną odpowiedź daje elektromiografia (badanie nerwowo-mięśniowe). Dodatkowo wykonuje się EKG, ponieważ u chorych na tężyczkę utajoną pojawiają się nadkomorowe zmiany rytmu oraz zaburzenia przewodzenia (wydłużenie odcinka QT).
Właściwe rozpoznanie tężyczki może sprawiać pewne kłopoty. Jej objawy obejmują kilka układów, dlatego łatwo ją pomylić z hipomagnezemią (kliniczny niedobór magnezu), zasadowicą oddechową, zasadowicą metaboliczną.
Tężyczka - leczenie
Samą tężyczkę, zarówno jawną i utajoną, leczy się farmakologicznie. Choremu podaje się dożylne sole wapnia (glukonianu wapnia lub chlorku wapnia), Jeśli schorzenie łączy się z niedoczynnością tarczycy, stosuje się wapń elementarny (jego poziom wyrównuje się po 6-12 godzinach). Dodatkowo w leczeniu tężyczki zaleca się podawanie witaminy D oraz soli wapnia.
Kluczowe jest, jeśli to możliwe, usunięcie przyczyn sprzyjających tężyczce. Jeśli terapia okazuje się nieskuteczna, pomocna bywa psychoterapia i zastosowanie leków z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny.
