Dializa otrzewnowa - na czym polega?
Jest metod± leczenia nerkozastêpczego w sytuacji, gdy zaawansowana choroba nerek nie poddaje siê ju¿ innemu leczeniu i powoduje powa¿ne zaburzenia w organizmie. W ciele chorego zaczynaj± siê wtedy gromadziæ w nadmiarze toksyczne zwi±zki oraz p³yny, których niewydolne nerki nie s± ju¿ w stanie usun±æ. Dializa staje siê wtedy metod± ratuj±c± ¿ycie. Dziêki temu zabiegowi usuwa siê z krwi i innych p³ynów ustrojowych szkodliwe substancje, takie jak mocznik, fosforany i inne.
Dializa polega na przep³ywie p³ynów pomiêdzy roztworami o wiêkszym i mniejszym stê¿eniu, przedzielonymi pó³przepuszczaln± b³on±. W tym wypadku substancj± oczyszczan± jest krew, a drug± - roztwór z elektrolitami o stê¿eniu zbli¿onym do stê¿enia wody w osoczu krwi. Istniej± dwa rodzaje dializ: zewn±trzustrojowa (hemodializa), wykonywana przy pomocy urz±dzenia zwanego "sztuczn± nerk±" oraz dializa otrzewnowa (wewn±trzustrojowa), w której roztwór dializacyjny wprowadzany jest do jamy otrzewnej.
Dializa otrzewnowa wymaga wcze¶niejszego wszczepienia do jamy brzusznej specjalnego cewnika. Jest to elastyczna rurka, któr± na kilka miesiêcy przed planowan± pierwsz± dializ± wprowadza chirurg. Wnêtrze cia³a wy¶cie³a otrzewna, czyli cienka b³ona utrzymuj±ca narz±dy wewnêtrzne w odpowiednim po³o¿eniu. Zbudowana jest z dwóch blaszek, z których jedna zewnêtrzna (otrzewna ¶cienna), wy¶ciela ¶ciany jamy brzusznej, a wewnêtrzna (otrzewna trzewna) pokrywa narz±dy. Pomiêdzy tymi blaszkami znajduj± siê niewielkie ilo¶ci p³ynu surowiczego, dziêki czemu obie warstwy mog± swobodnie ¶lizgaæ siê przylegaj±c do siebie. W otrzewnej znajduj± siê liczne naczynia w³osowate i to tam dochodzi do wymiany p³ynów przez pó³przepuszczaln± b³onê, która dzia³a jak filtr. Powierzchnia otrzewnej wynosi oko³o 1-2 metrów kwadratowych, porównywalna jest zatem z powierzchni± skóry.
Dializa otrzewnowa polega na wprowadzeniu do jamy otrzewnej p³ynu dializacyjnego i wypuszczeniu go po pewnym czasie, gdy dojdzie do wymiany substancji z przep³ywaj±c± przez naczynia w³osowate krwi±.
W¶ród zalet dializy otrzewnowej jest to, ¿e chory mo¿e pracowaæ, a nawet podró¿owaæ lub æwiczyæ po odpowiednich przygotowaniach. Zachowuje te¿ lepsz± jako¶æ ¿ycia, mimo konieczno¶ci ci±g³ego wykonywania zabiegu. Przeciwwskazaniem s± natomiast liczne przebyte operacje jamy brzusznej, po których pozosta³y rozleg³e blizny, zrosty lub przetoki. A tak¿e: oty³o¶æ, zapalenia skóry na brzuchu, przepukliny, zmiany torbielowate w nerkach oraz ca³kowite zatrzymanie moczu.
Dializa otrzewnowa wymaga wcze¶niejszych przygotowañ
Na co najmniej dwa miesi±ce przed planowan± dializ± choremu wszczepia siê do jamy otrzewnej miêkk± rurkê, która pos³u¿y do wprowadzania i wypuszczania p³ynu dializacyjnego. Mo¿na j± wszczepiaæ dwiema metodami: chirurgiczn± lub laparoskopow±. Tê rurkê nale¿y utrzymywaæ w czysto¶ci, poniewa¿ do¶æ czêstym powik³aniem jest zaka¿enie tkanek wokó³ cewnika oraz zaka¿enie jamy otrzewnej, nosz±ce nazwê dializacyjnego zapalenia otrzewnej. Ponadto dializa otrzewnowa wykonywana jest w domu, zatem wymaga wcze¶niejszego przeszkolenia osób towarzysz±cych, w tym zdobycia umiejêtno¶ci rozpoznawania powik³añ. Do dializy powinno siê przygotowaæ jedno sterylne pomieszczenie, wykorzystywane tylko do tego celu.
W naszym filmie mówimy jak zbudowane s± nerki.
Dializa otrzewnowa - jak przebiega?
Istniej± dwa g³ówne rodzaje dializy otrzewnowej: przerywana i ci±g³a. Dializa przerywana wykonywana jest co 1-2 dni i trwa od 8 do 12 godzin. W trakcie jednego cyklu roztwór dializacyjny jest wprowadzany i wyprowadzany z jamy otrzewnej oko³o 10-20 razy automatycznie lub pó³automatycznie. Taka dializa wykonywana jest w sytuacjach nag³ych i wymaga obecno¶ci w szpitalu. Natomiast dializa otrzewnowa ci±g³a mo¿e ju¿ byæ wykonywana w domu i sk³ada siê z 3-6 cykli dziennie, podczas których roztwór dializacyjny znajduje siê w jamie otrzewnowej przez 4 do 8 godzin. Krew oczyszczana jest powoli i w sposób ci±g³y, podobnie do naturalnego dzia³ania organizmu.
Dializa otrzewnowa umo¿liwia nie tylko przebywanie w domu, ale tak¿e podró¿e, co jednak wymaga odpowiednich przygotowañ. Sama wymiana p³ynu jest bezbolesna. P³yn dializacyjny znajduje siê w specjalnym plastikowym pojemniku, który pod³±cza siê do cewnika. Po wpuszczeniu p³ynu do jamy otrzewnej cewnik zamyka siê hermetycznie. Po up³ywie kilku godzin cewnik zostaje ponownie pod³±czony do pustego worka, do którego sp³ywa z jamy otrzewnej p³yn zawieraj±cy toksyny z oczyszczanej krwi. Nastêpnie pod³±cza siê kolejny worek ze ¶wie¿ym p³ynem dializacyjnym.
Wyró¿nia siê nastêpuj±ce techniki wykonywania dializy otrzewnowej:
- ci±g³a ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO)
- nocna/automatyczna dializa otrzewnowa (NADO/ADO)
- przerywana dializa otrzewnowa (PDO)
- ci±g³a cykliczna dializa otrzewnowa (CCDO)
- dializa typu "tidal" (TDO)
- ci±g³a ekwilibracyjna dializa otrzewnowa (CEDO)
- ci±g³a przep³ywowa dializa otrzewnowa (CPDO)
Przy wymianie p³ynu dializacyjnego mo¿na u¿ywaæ niewielkiego urz±dzenia o nazwie cykler, które umo¿liwia nocn±, automatyczn± dializê otrzewnow±. Wybór odpowiedniej metody ustala lekarz w porozumieniu z pacjentem i jego opiekunami.
Dializa otrzewnowa - powik³ania
Po pewnym czasie stosowania dializy otrzewnowej przepuszczalno¶æ b³ony otrzewnej spada i konieczne staje siê przej¶cie na hemodializê.
W¶ród powik³añ znajduj± siê:
- zaka¿enia tkanek wokó³ cewnika
- zaka¿enia jamy otrzewnej
- przepukliny brzuszne
- bóle pleców
- wyciekanie p³ynu dializacyjnego
- zaburzenia metaboliczne, w tym zaburzenia gospodarki elektrolitowej
Zaka¿enia leczy siê antybiotykami, ale nawracaj±ce zapalenia otrzewnej wymagaj± wyjêcia cewnika i rozpoczêcia dializ zewn±trzustrojowych.
