Hipowolemia - czym jest, jak z nią postępować?

Hipowolemia, zwana fachowo wstrząsem hipowolemicznym, to stan znacznej utraty krwi, który stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta. Jakie są najczęstsze objawy utraty znaczącej ilości krwi? Jak należy postępować w przypadku podejrzenia wstrząsu hipowolemicznego?

Wstrząs hipowolemiczny jest wywoływany przez utratę dużej ilości krwi, osocza oraz pozostałych płynów z naczyń krwionośnych, co prowadzi do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu układu naczyniowo-sercowego. Gdy dochodzi do obniżenia poziomu płynów w naczyniach krwionośnych, nie mogą one odpowiednio dostarczać krwi wraz z tlenem do serca, przez co dochodzi do nieprawidłowości w funkcjonowaniu tego mięśnia. Dodatkowo, wstrząs prowadzi do niedotlenienia narządów wewnętrznych i zaburzenia ich pracy.

Wstrząs hipowolemiczny – przyczyny

Najczęstszą przyczyną wstrząsu hipowolemicznego są krwotoki różnego pochodzenia prowadzące do utraty dużej ilości krwi. Hipowolemia może być spowodowana między innymi takimi problemami jak:

• Przebyty uraz
• Krwawienie z układu pokarmowego
• Znaczące odwodnienie spowodowane długotrwałymi biegunkami lub wymiotami
• Rozszerzenie naczyń krwionośnych spowodowane reakcją anafilaktyczną
• Udar słoneczny
• Rozległe oparzenia.
  

Przyczyną hipowolemii może być również krwotok wewnętrzny, do którego zdiagnozowania niezbędny jest specjalistyczny sprzęt diagnostyczny. Oprócz utraty krwi, hipowolemia może być spowodowana również utratą płynu wewnątrzkomórkowego, której nie towarzyszy utrata krwinek. Taka sytuacja ma miejsce na przykład, gdy dochodzi do poważnego odwodnienia organizmu lub ucieczki płynu do tak zwanej przestrzeni trzeciej, czyli poza obręb naczyń krwionośnych. Innym powodem wstrząsu hipowolemicznego może być również zaleganie krwi w naczyniach krwionośnych, które są nieprawidłowo poszerzone.

Hipowolemia – objawy

Objawy związane z utratą krwi są w dużym stopniu uzależnione od tego, ile krwi pacjent stracił. Najbardziej typowe objawy to:

• Ogólne osłabienie organizmu
• Uczucie niepokoju
• Blada skóra
• Nadmierna potliwość
• Dreszcze
• Przyspieszony, płytki oddech
• Niskie ciśnienie krwi
• Słabo wyczuwalny albo niewyczuwalny puls.

Wiele objawów jest spowodowana tym, że gdy w organizmie występuje za mało krwi, w związku z czym jest ona kierowana jedynie w kierunku najważniejszych narządów. W przypadku niewielkiej utraty krwi naczynia krwionośne samoistnie się obkurczają i rozszerzają na skutek działania adrenaliny oraz noradrenaliny. Jeżeli utrata krwi jest znaczna, hormony nie są wystarczające, aby regulować krążenie. W skrajnych przypadkach dochodzi do omdleń oraz zaburzeń świadomości.

Utrata dużej ilości krwi to stan, który poważnie zagraża życiu, w związku z czym choremu należy jak najszybciej udzielić pomocy. Zignorowanie objawów wstrząsu hipowolemicznego i brak szybkiej reakcji może prowadzić do śmierci pacjenta.

Hipowolemia – co robić, gdy zauważy się jej objawy?

W każdym przypadku należy pamiętać, że wstrząs hipowolemiczny jest stanem, który bezpośrednio zagraża życiu pacjenta. Z tego względu nie należy bagatelizować żadnych objawów, które mogą świadczyć o wstrząsie. Ważne jest przede wszystkim jak najszybsze wezwanie pogotowia, zapobieganie dalszej utracie krwi oraz poszukiwanie przyczyny krwotoku.

Jeżeli wstrząs hipowolemiczny jest spowodowany przez utratę krwi wywołaną krwotokiem zewnętrznym, pierwszym krokiem jest zatamowanie krwawienia. Poza tym, należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Po zatamowaniu krwotoku chorego należy ułożyć w pozycji bocznej ustalonej i zabezpieczyć ciało przed nadmiernym ochłodzeniem. W oczekiwaniu na służby ratownicze należy kontrolować czy chory oddycha, a jeżeli dojdzie do zatrzymania akcji serca konieczne jest przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej. W przypadku, gdy hipowolemia jest wywołana przez krwotok wewnętrzny, pacjentowi przetacza się płyny, które mają za zadanie uzupełnienie objętości naczyń krwionośnych. Dodatkowo pacjentowi podaje się steroidy wpływające na poprawę funkcjonowania naczyń krwionośnych. Po podaniu steroidów podaje się tlen w celu dotlenienia tkanek organizmu. Jeżeli wstrząs jest wynikiem utraty krwi w przebiegu krwotoku wewnętrznego, konieczne jest zlokalizowanie źródła krwawienia. W przeciwnym razie niemożliwe jest zahamowanie krwotoku i przywrócenie prawidłowego krążenia. Poza tym, niezależnie od tego, czym jest spowodowany wstrząs hipowolemiczny konieczne jest uzupełnianie poziomu płynów oraz elektrolitów.