Krwotok: rodzaje, przyczyny, pierwsza pomoc

Krwotok to, inaczej mówiąc, silne krwawienie z naczyń krwionośnych. Jeżeli do krwotoku dochodzi wewnątrz ciała, mówimy o krwotoku wewnętrznym, krwawienie z uszkodzonych naczyń krwionośnych w skórze oznacza krwotok zewnętrzny. Pierwsza pomoc w takim wypadku to tamowanie upływu krwi. Krwotok wewnętrzny jest objawem poważnych dysfunkcji w organizmie i wymaga pomocy lekarskiej.

Krwotok - rodzaje krwotoków

Krwotok, czyli gwałtowny upływ krwi z naczyń krwionośnych, może mieć kilka głównych przyczyn: urazy, krwotoki spowodowane chorobą uszkadzającą naczynia krwionośne oraz krwotoki, będące efektem wrodzonych lub nabytych zaburzeń w krzepliwości krwi.

Krwawienie może być zewnętrzne, wewnętrzne lub mieszane.

Krwotok zewnętrzny dotyczy skóry, która krwawi na skutek uszkodzenia, rany lub owrzodzenia. Krwawienia wewnętrzne natomiast związane są z pękaniem naczyń krwionośnych i wylewaniem się krwi do wnętrza jamy ciała, takich jak czaszka, otrzewna, opłucna. Krwawienie mieszane dotyczy błon śluzowych jamy ciała, które stykają się z otoczeniem.

Krwotok wewnętrzny

• Krwotoki wewnętrzne spowodowane schorzeniami górnego odcinka przewodu pokarmowego, wrzodami żołądka i dwunastnicy. Objawiają się krwistymi wymiotami (tzw. wymioty fusowate). 
• Krwotoki wewnętrzne wywołane przez wewnętrzne urazy, choroby skóry lub choroby krążeniowe. Objawiają się krwiakami pod skórą w okolicy chorych narządów.
• Krwotoki wewnętrzne spowodowane chorobami nerek, infekcjami układu wydalniczego, urazami oraz rozwijającym się nowotworem gruczołu krokowego. Objawia się tzw. krwiomoczem, czyli obecnością krwi w moczu.
• Krwotoki wywołane chorobami układu oddechowego (gruźlica, rak płuc). Objawiają się krwiopluciem, czyli wydobywaniem się krwi z płuc i oskrzeli.
• Krwotoki wywołane chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, hemoroidami oraz nowotworami żołądka i jelit objawiają się obecnością krwi w kale (tzw. smoliste stolce).
• Krwotoki wywołane zapaleniem miednicy, polipami, endometriozą, włókniakiem macicy. Objawiają się nadmierną utratą krwi podczas cyklu menstruacyjnego. Zaburzenie nosi nazwę menorrhagii (obfita i przedłużona miesiączka).

Krwotok wewnętrzny oznacza przedostawanie się krwi do zamkniętej jamy ciała, czyli otrzewnej, opłucnej lub czaszki. Do pęknięcia naczyń krwionośnych, przez które wydostaje się krew, może być wynikiem urazu mechanicznego, czyli np. złamania kości, pęknięcia śledziony, kontuzji. Ale także efektem choroby, takiej jak tętniak mózgu, nowotwory, zmiany gruźlicze i inne zwyrodnienia.

Krwotok wewnętrzny jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ krew, wlewając się np. do czaszki uciska bezpośrednio na mózg. Krwotok wewnętrzny prowadzi szybko do niedokrwistości i wstzrąsu krwotocznego.

Utrata krwi jest szczególnie niebezpieczna w chorobach nowotworowych czy gruźlicy, ponieważ zakłóca i tak niewielką homeostazę organizmu. Oznaki krwotoku wewnętrznego u osób chorych na raka, cukrzycę, z nadciśnieniem, z wrzodami żołądka lub dwunastnicy to: bladość skóry, pocenie się, słabe tętno, oznaki albo nadmiernego pobudzenia, albo otępienie, spadek ciśnienia krwi, ciężki oddech.

Krwotok wewnętrzny - pierwsza pomoc

W przypadku podejrzenia krwotoku wewnętrznego należy wezwać pomoc medyczną. Osoba, u której doszło do wewnętrznego krwotoku odczuwa zimno, trzeba więc ją starannie okryć oraz ułatwić oddychanie. Można zwilżyć usta, ale nie podawać napojów. Najlepiej ułożyć taką osobę w pozycji, w której jej nogi są wyżej niż głowa, z wyjątkiem przypadku, gdy podejrzewamy krwotok śródczaszkowy (objawy to: silne bóle głowy, nudności, wymioty, porażenie jednej części twarzy, sztywność karku, a także utrata przytomności lub śpiączka).

Krwotok zewnętrzny

Krwotok wewnętrzny objawia się na zewnątrz w postaci krwawienia z nosa, krwioplucia, krwawych wymiotów i stolców, krwiomoczu, krwawienia macicznego, krwawienia z odbytu, krwawienia z ucha. Zewnętrzne urazy skóry (przecięcie, pęknięcie skóry) powodują obfite krwotoki w wyniku przerwania ciągłości naczyń krwionośnych.

Jak zatamować krwotok?

Aby zatamować krwotok należy:

• uciskać miejsce wypływania krwi (ręką, jałową gazą)
• jeżeli to możliwe należy unieść krwawiącą część ciała powyżej poziomu serca
• położyć w okolicę krwawiącej rany zimne okłady
• można założyć opaskę uciskową i owinąć bandażem
• jeżeli uszkodzona została żyła tętnicza, tryskająca krew ma kolor jasnoczerwony i tryska silnym, pulsującym strumieniem. Wtedy trzeba uciskać tętnicę powyżej rany, aby zatrzymać dopływ krwi do otwartej tętnicy.
• jeżeli uszkodzone zostały naczynia krwionośne głowy, uciskać należy tętnicę szyjną od strony uszkodzenia
• gdy do krwotoku doszło na ramieniu lub ręce, uciskać trzeba tętnicę podobojczykową, a w górnej części ramienia - uciskamy tętnicę pachową
• przy krwotokach zlokalizowanych w kończynach dolnych uciskamy tętnicę udową lub poniżej - tętnicę podkolanową
• opaska tamująca krew nie może pozostać zbyt długo, aby nie doszło do martwicy tkanek
• opaskę można wykonać z bandaża lub jakiegokolwiek elastycznego materiału, zakładamy ja powyżej rany i notujemy czas jej założenia

Krwotok z nosa

Krwotok z nosa może być spowodowany pęknięciem naczynia krwionośnego na skutek urazu lub uszkodzeniem błony śluzowej wskutek kichania. Do krwotoku z nosa może dojść także w wyniku różnych chorób, takich jak: zapalenie zanikowe błony śluzowej nosa, ziarniniak, nowotwór, nadciśnienie tętnicze, zwężenie zastawki dwudzielnej serca, zaburzenia krzepnięcia krwi na skutek zażywania leków przeciwpłytkowych, przeciwzakrzepowych lub niesterydowych przeciwzapalnych.

Pierwsza pomoc polega na założeniu tamponów hamujących krwawienie. Przedtem trzeba dokładnie wydmuchać nos z krwi i skrzepów i ucisnąć palcami skrzydełka nosa na 10-15 minut. Pomagają także zimne okłady na nos, czoło i kark. W przypadku dużego krwawienia trzeba usiąść z głową nachyloną do przodu, by krew nie zaczęła spływać do gardła i oskrzeli.

Krwotok u dzieci

W przypadku krwotoku u dziecka ważną sprawą jest uspokojenie przestraszonego dziecka. Krwotoki, w tym krwotoki z nosa, mimo że wyglądają groźnie, wymagają takiego samego postępowania, jak u dorosłych. Dziecko musi być odpowiednio ułożone (główką do przodu, aby spływająca krew nie spowodowała zakrztuszenia się) i opatrzone. W razie większego krwawienia, musimy udać się po pomoc lekarską. Jeżeli krwawienia z nosa u dziecka są częste, to konieczne są dodatkowe badania lekarskie w celu ustalenia przyczyny.