Wstrząs krwotoczny - przyczyny, objawy oraz pierwsza pomoc

Wstrząs krwotoczny jest jednym z rodzajów wstrząsu hipowolemicznego. Jest to zagrażający życiu zespół objawów załamania się równowagi organizmu, występujący z powodu niedostatecznego przepływu krwi przez tkanki i narządy, a w związku z tym niedostateczną podażą tlenu w komórkach, ich niedożywieniem i zaprzestaniem usuwania z nich szkodliwych produktów przemiany materii. Przyczyną jest nagła znaczna utrata krwi, powodująca zaburzenia pracy układu sercowo-naczyniowego.

Wstrząs hipowolemiczny

Wstrząs hipowolemiczny określany jest jako ostry stan kliniczny, spowodowany przedłużającym się niedotlenieniem organizmu w wyniku spadku ciśnienia krwi. Efektem jest rozwijająca się niewydolność wielonarządowa, zagrażająca życiu.

W zależności od przyczyn wstrząsu hipowolemicznego mówimy o następujących rodzajach wstrząsu:

• wstrząsie krwotocznym
• wstrząsie pourazowym
• wstrząsie oparzeniowym
• wstrząsie anafilaktycznym

Czym jest wstrząs krwotoczny?

Wstrząs krwotoczny jest jedną z odmian wstrząsu hipowolemicznego, wyróżnionym ze względu na przyczynę, którą jest znaczna utrata krwi, krwotok.

W wyniku utraty dużej ilości krwi jej krążenie zostaje zaburzone. Organizm znajduje się w stanie, w którym przez dłuższy czas komórki nie otrzymują dostatecznej ilości tlenu i substancji energetycznych. Brak tlenu i innych związków, koniecznych do prawidłowego działania, doprowadza do sytuacji, w której komórki są niedożywione, a szkodliwe produkty przemiany materii nie są usuwane.

W stanie wstrząsu krwotocznego ten stan deficytu tlenu w stosunku do potrzeb organizmu utrzymuje się, mimo iż organizm próbuje się bronić, uruchamiając mechanizmy obronne.

Obrona przed niedotlenieniem komórek polega na dostosowywaniu pracy układu krążenia do mniejszej objętości krwi oraz próbie uzupełnia jej braków. Organizm stara się zmniejszyć pojemność naczyń żylnych i przyspieszyć krążenie krwi, tak aby utrzymać objętość wyrzutową serca na niezmienionym poziomie. Jednocześnie zmniejsza opór w naczyniach tętniczych, czyli obniża ciśnienie krwi.

Gdy mechanizmy obronne organizmu już nie wystarczają, zaczyna się stan zagrożenia życia człowieka - niewydolność wielonarządowa.

Przyczyny wstrząsu krwotocznego

Do wstrząsu krwotocznego dochodzi, gdy organizm straci tak dużo krwi, że wdrożone mechanizmy obronne są już niewystarczające. Dzieje się tak, gdy człowiek utraci około 25 proc. krwi krążącej.

Krwotoki mogą być wywołane przez rozległe urazy ciała, zewnętrzne i wewnętrzne, pęknięcie ciąży pozamacicznej, krwawienie z przewodu pokarmowego, krwawienie z żylaków przełyku w niewydolności wątroby, a także przez krwawienia przy złej krzepliwości krwi.

Do wstrząsu krwotocznego może dojść także w czasie operacji lub w wyniku powikłań pooperacyjnych

Objawy wstrząsu krwotocznego

• bladość skóry
• zmęczenie
• niepokój
• zaburzenia świadomości związane z niedokrwieniem i niedotlenieniem mózgu
• spadek ciśnienia krwi
• na zmianę szybki i słaby puls
• pocenie się i hipotermia
• przyspieszenie oddechu, hiperwentylacja
• skąpomocz lub zaprzestanie oddawania moczu
• pragnienie i suchość w ustach

Dodatkowo tym objawom towarzyszą bóle, związane z doznanym urazem i inne reakcje organizmu.

Wstrząs krwotoczny - pierwsza pomoc i leczenie

Wstrząs krwotoczny to niezwykle groźny stan, zagrażający bezpośrednio życiu, zatem należy natychmiast wezwać pomoc lekarską.

Pierwsza pomoc przy wstrząsie krwotocznym jest kluczowa. Najważniejsze to jak najszybciej zatamować krwawienie. Jeśli z rany wystaje jakiś przedmiot, nie wolno samodzielnie go wyjmować. Powinno się okryć pacjenta, aby uchronić go przed utratą ciepła. Doraźnie pomaga też ułożenie w pozycji leżącej z uniesionymi nogami.

Istotne jest udrożnienie dróg oddechowych oraz kontrolowanie oddechu. W razie zatrzymania krążenia trzeba rozpocząć resuscytację (sztuczne oddychanie i masaż serca) i prowadzić do przyjazdu pogotowia.

W karetce pogotowia pacjentowi podaje się tlen i zapewnia odpowiednią wentylację, próbując jednocześnie zahamować krwawienie. Podawane są specjalne płyny (krystaloidy i koloidy), preparaty krwiopochodne (koncentrat krwinek czerwonych, świeżo mrożone osocze krwi oraz płytki krwi).