Chaber bławatek - charakterystyka rośliny
Chaber bławatek (Centaurea cyanus L. 1753) należy do rodziny astrowatych. Można go spotkać powszechnie w całej Europie oraz w zachodniej części Syberii. Chaber bławatek uważany jest za chwast i dlatego jest zwalczany przez rolników. Na wsiach można się spotkać z takimi jego nazwami jak: macoszka, białasy, głowacz, jasieniec, kwiatek wołoszek, modrak, modrzeńczyk, wasilek, czy też wawer.
Jest rośliną zielną, niezbyt okazałą, tworzącą łany, w okresie kwitnienia pięknie zabarwionymi na niebiesko. Kwitnąca roślina wytwarza koszyczki kwiatowe, mające średnicę około 2-3 cm. Kwitnie od maja do września. Rozsiewa się wraz ze zbożem, zasiedla brzegi pól, nieużytki, czy też rowy. Może zawierać niewielkie ilości kwasu pruskiego, dlatego zwierzęta niechętnie je jedzą. Kwiaty zawierają barwnik niebieski, dawniej służący do kolorowania wełny. Roślina uprawiana jest także w celach ozdobnych. Może mieć wtedy kwiaty w różnych kolorach: białe, różowe, purpurowe i tradycyjnie niebieskie. Nasiona chabra wysiewa się prosto do gruntu. Należy przy tym pamiętać, że lubi gleby zasobne w składniki odżywcze i stanowiska słoneczne.
Jest rośliną miododajną. Miód bławatkowy ma właściwości wspierające odporność organizmu dzięki dużej zawartości lizozym (muramidazy). Jest to rodzaj białka, które wykazuje działanie antybakteryjne. Miód z bławatka pomaga w zwalczaniu infekcji, działa przeciwzapalnie i wspiera pracę układu moczowego.
Chaber bławatek jest rośliną zielarską. Surowcem jest kwiat bławatka bez kielicha (Flos Cyani sine calicis, Flos Cyani). Najlepiej jest zbierać roślinę w słoneczny dzień, ale rano, wyrywając same płatki, bez koszyczka. Trzeba je szybko wysuszyć w cieniu, w przewiewnym miejscu w temperaturze nieprzekraczającej 35 stopni i chronić przed słońcem, aby nie straciły koloru i potem przechowywać w szczelnie zamkniętym pudełku.
Chaber bławatek - właściwości lecznicze
Chaber bławatek zawiera składniki bioaktywne, takie jak: flawonoidy, w tym cyjaninę (antocyjanidyny - związki chemiczne odpowiedzialne za barwę), pelargonidynę, kopigment, centaurynę, cichorynę, laktony seskwiterpenowe (knicyna), składniki mineralne w tym mangan, a także polisacharydy. Nasiona chabra mają sporo tłuszczu, a liście zawierają witaminę C.
Chaber bławatek ma działanie moczopędne, żółciopędne i przeciwzapalne, a także antybakteryjne i przeciwgrzybiczne. Znajduje zastosowanie w chorobach nerek, w tym przy kłębuszkowym zapaleniu nerek, przy zapaleniu miedniczek nerkowych, w kamicy nerkowej. Płukanie jamy ustnej naparem z kwiatów chabra bławatka pomaga w leczeniu stanów zapalnych błony śluzowej i gardła, czy też w grzybicy jamy ustnej i innych chorobach jamy ustnej o etiologii bakteryjnej.
Napar z chabra bławatka używa się także zewnętrznie. Ze względu na działanie przeciwzapalne poleca się stosowanie naparów do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek, przy zapaleniu brzegów powiek oraz przy podrażnieniach oczu przez nadmierne przebywanie na słońcu, czy też po długim przesiadywaniu przed ekranem telewizora. Ponadto zewnętrznie chaber bławatek pomaga przy trudno gojących się ranach i owrzodzeniach, działając przeciwbakteryjne.
Chaber bławatek - zastosowanie w kosmetyce
Tutaj roślina znalazła zastosowanie jako lek wspomagający walkę z trądzikiem, wchodząc w skład specyfików do przemywania lub smarowania problematycznej skóry. Ma dobroczynne działanie na skórę tłustą i mieszana, skłonną do wyprysków. Działanie przeciwgrzybiczne chabra bławatka możemy wykorzystać w przypadku stanów zapalnych i zakażeń, na przykład do przemywania, moczenia nóg, a nawet do kąpieli. Ponadto posłuży do płukania włosów przy łojotokowym zapaleniu skóry głowy, a także przy łupieżu czy grzybicy.
Z kwiatów chabra pozyskuje się olejek eteryczny, który wykazuje działanie przeciwzapalne, antyseptyczne i przeciwbakteryjne. Stosowany jest do pielęgnacji cery naczynkowej oraz w mieszankach zapachowych w aromaterapii.
Chaber bławatek - stosowanie
Najpopularniejsza metoda to napar z suszonych kwiatów, przygotowywany jak klasyczna herbatka ziołowa, czyli poprzez zalanie gorącą wodą łyżeczki suszu i odstawienie na kilkanaście minut w celu naciągnięcia. Herbatkę z chabra bławatka można popijać lub przemywać nią skórę. Jeżeli natomiast chcemy zrobić leczniczą nalewkę, należy świeże płatki bławatka zalać czystą wódką i odstawić na dwa tygodnie, a następnie przecedzić. Chaber bławatek jest rośliną jadalną. Oprócz nalewek można z niego zrobić syrop kwiatowy, czy też dodawać do np. sałatek.
