Ruta zwyczajna - pochodzenie rośliny
Ruta zwyczajna (łac. Ruta graveolens L.) to roślina należąca do rodziny rutowatych. Jej ojczyzną są kraje śródziemnomorskie, ale rozprzestrzeniła się praktycznie w całej południowej Europie, a obecnie uprawiana jest w wielu miejscach na świecie, w tym w Polsce. Jest byliną, dorasta do 1 metra wysokości, kwitnie od czerwca do sierpnia, wydając żółte kwiaty tworzące baldachogrono. Jest rośliną mrozoodporną, lubiącą słoneczne stanowiska. Według ludowej tradycji to roślina symbolizująca czystość i dziewictwo. Wianek z ruty wkładała na głowę panna młoda, która po ślubie wrzucała go do ognia. Ruta miała wabić mężczyzn, a sianie ruty oznaczało staropanieństwo. Ponadto: odwracała czary i odpędzała złe moce.
Ruta zwyczajna jako roślina zielarska
Ruta zwyczajna uznawana była od wieków za roślinę leczniczą. Wykorzystywano jej właściwości rozkurczowe i moczopędne, uważano że poprawia wzrok i odtruwa. Była także środkiem poronnym. Surowcem zielarskim jest liść ruty (Rutae Folium) oraz ziele (Rutae Herba). Zbierane są górne części roślin, jeszcze przed kwitnieniem, a następnie suszone naturalnie w przewiewnym miejscu.
W skład ziela ruty wchodzą takie substancje aktywne jak:
- alkaloidy, w tym alkaloidy chinolinowe, furochinolinowe, akrydynowe
- olejek eteryczny
- kumaryny
- flawonoidy: rutyna,kwercetyna, kemferol
- kwasy fenolowe
- lignany
- polisacharydy
- lipidy
Ruta zwyczajna dała nazwę związkowi chemicznemu o nazwie rutyna. Po raz pierwszy wyodrębnił ją z rośliny niemiecki aptekarz August Weiss pod koniec XIX wieku. Rutyna ma właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. W połączeniu z witaminą C wchodzi w skład wielu leków na przeziębienie i wzmacniających odporność. Spowalnia utlenianie się witaminy C. Ponadto rutyna wzmacnia naczynia krwionośne, zmniejszając ich przepuszczalność, działa przeciwzakrzepowo, ma właściwości antyalergiczne.
Ruta zwyczajna - właściwości i wskazania
Ruta zwyczajna działa przeciwskurczowo na mięśnie gładkie jelit i przewodów żółciowych. Ma działanie żółciopędne i wiatropędne. Dlatego poleca się ją przy skurczach jelit, żołądka i dróg żółciowych, przy zaburzeniach pracy wątroby, zaburzeniach wydzielania soku żołądkowego i trzustkowego. Poprawia apetyt.
Ruta zwyczajna, dzięki flawonoidom, działa dobroczynnie na układ krwionośny. Pomaga w uszczelnianiu żył i wzmacnia je, wpływając tym samym na poprawę krążenia krwi, zmniejszając wysięki i działając przeciwutleniająco. Ziele ruty wchodzi w skład leków na opuchliznę nóg. Może być pomocne w leczeniu żylaków, zapalenia żył, a także siniaków. Ruta zwyczajna jest ponadto pomocna w profilaktyce miażdżycy.
Ruta zwyczajna bierze też udział w procesie produkcji pigmentu w skórze (melaniny) i dlatego wykorzystywana bywa w leczeniu bielactwa. Zapobiega też szybkiemu złuszczaniu się i narastaniu naskórka, co jest pomocne w łagodzeniu objawów łuszczycy.
Badania nad wykorzystaniem potencjału ruty zwyczajnej koncentrują się wokół zdolności ziela do hamowania proliferacji komórek rakowych oraz zastosowania w terapii stwardnienia rozsianego.
Działanie ruty zwyczajnej:
- działanie żółciopędne
- działanie moczopędne
- działanie rozkurczowe mięśni gładkich
- działanie łagodnie uspokajające
- działanie wiatropędne
- poprawiające krążenie
- działanie przeciwrobacze
- łagodnie obniżające ciśnienie krwi
Ruta zwyczajna - przeciwwskazania
Ruta zwyczajna zawiera furanokumaryny, alkaloid dyktamina oraz olejek eteryczny, które działają fotouczulająco. Powodują tzw. fitofotodermatozę, czyli reakcję uczuleniową skóry na słońce po kontakcie z sokiem z rośliny. Objawia się oparzeniami słonecznymi, zaczerwienieniem i bąblami. Ziela nie mogą spożywać kobiety w ciąży, ponieważ powoduje skurcze mięśni macicy, krwawienia i może doprowadzić do poronienia.
Nie zaleca się ruty zwyczajnej także w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w nieżycie przewodu pokarmowego, w przewlekłym owrzodzeniu jelita grubego, w nadkwaśności oraz przy krwawieniach z macicy.
Ruta zwyczajna - preparaty na bazie ruty
Rutę można kupić w formie herbatek do zaparzania na wzdęcia i skurcze jelit oraz jako środek moczopędny. Herbatka zwiększa także odporność organizmu. Działa rozkurczowo i dlatego pomocna jest przed miesiączkami. Ziele ruty wykorzystywane też jest w preparatach kosmetycznych, m.in. do pielęgnacji cery naczynkowej, w specyfikach na ukąszenia owadów, w żelach przeznaczonych o likwidowania siniaków.
