Zator tętnicy krezkowej - zagrożenie ostrym niedokrwieniem jelit. Jak się objawia i leczy?

Zator tętnicy krezkowej, ze względu na ryzyko wystąpienia ostrego niedokrwienia jelit, należy traktować jako stan bezpośredniego zagrożenia życia.

Zator tętnicy krezkowej najczęściej powiązany jest z chorobą niedokrwienną serca lub migotaniem przedsionków, więc chorzy z problemami kardiologicznymi powinni być bardziej świadomi objawów ewentualnego zamknięcia naczyń krwionośnych. Zator to po prostu skrzep zamykający naczynie. Jest bardzo twardy, samoistnie nie ustąpi i najczęściej prowadzi do bardzo poważnych konsekwencji. Uwaga, nie musi być związany bezpośrednio z naczyniami w pobliżu tętnicy krezkowej. Czasem odrywa się w bardziej odległym naczyniu krwionośnym i dopiero w tętnicy (np. zwężonej przez zmiany miażdżycowe) może utknąć.

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

Tętnica krezkowa - dlaczego jest taka ważna

Tętnice krezkowe są dwie: górna i dolna. To jedne z głównych gałęzi odchodzących od aorty w jej odcinku brzusznym. Są naczyniami odpowiedzialnymi za zaopatrywanie jelit w krew. Tętnica krezkowa górna doprowadza krew do przewodu pokarmowego na odcinku od dwunastnicy przez całe jelito cienkie, aż do połowy jelita grubego, natomiast tętnica krezkowa dolna dostarcza krew do większości pozostałej części jelita grubego. Dolny odcinek tętnicy biegnie aż do tętnicy odbytu.

Ostre niedokrwienie jelit jest skutkiem nagłego zablokowania przepływu krwi do jelit, do którego może dojść właśnie w wyniku zamknięcia światła naczynia skrzepem. Można je obrazowo określić jako zawał jelita. W przypadku dłużej utrzymującego się upośledzenia ukrwienia może dojść do martwicy ściany jelita. Jest to bardzo niebezpieczny stan. Ściana jelita może pęknąć, a treść jelitowa przedostać do jamy brzusznej i doprowadzić do zapalenia otrzewnej. Ostre niedokrwienie jelit należy to stanów bezpośredniego zagrożenia życia.

Zator tętnicy krezkowej - objawy

Zator tętnicy krezkowej charakteryzuje się nagłym i bardzo silnym bólem w nadbrzuszu. Perystaltyka jelit jest znacznie przyśpieszona, pojawia się ostra biegunka z domieszką krwi oraz wymioty. Trzeba przy tym pamiętać, że obecność krwi nawet przy niedokrwieniu jelit, występuje jedynie u co 4. chorego, a objawy mogą być nietypowe.

Gdy już dojdzie do ostrego niedokrwienia jelit, najczęstszym objawem jest ból brzucha: silny, ciągły i rozlany na całą jamę brzuszną – chory nie umie określić, gdzie dokładnie go boli. Nieraz nawet najsilniejsze leki przeciwbólowe nie przerywają dolegliwości. 3/4 chorych ma nudności i wymiotuje.

Niedrożność kojarzymy z zatrzymaniem stolca. Tymczasem w początkowej fazie niedokrwienia praca jelit jest wzmożona i może wystąpić biegunka. Dopiero wraz z rozwojem niedokrwienia następuje porażenie motoryki jelit i zaprzestania oddawania gazów oraz kału. Wreszcie dochodzi do martwicy jelita i przerwania ciągłości jego ściany. Pojawiają się objawy tzw. ostrego brzucha, czyli:

• bardzo silny, rozrywający ból brzucha,
• ból dodatkowo nasila się podczas ruchu, przy ucisku i kaszlu,
• brzuch staje się twardy i napięty jak deska,
• często dolegliwościom towarzyszy gorączka i kołatanie serca.

Zator tętnicy krezkowej - diagnoza

Schorzenie najczęściej pojawia się u pacjentów z choroba niedokrwienną serca oraz z migotaniem przedsionków. Rozpoznanie opiera się na wywiadzie z pacjentem oraz analizie dotychczasowych stanów chorobowych. Wiele chorób może objawiać się podobnie jak zator tętnicy krezkowej, zwłaszcza w jego początkowej fazie, ale u pacjentów kardiologicznych wskazana jest wzmożona czujność, by skierować diagnostykę także w tę stronę.

Jeśli pacjent jest badany wkrótce po powstaniu zatoru, lekarz może nie zauważyć żadnych istotnych odchyleń od normy w badaniu jamy brzusznej. Dopiero w późniejszej fazie charakterystyczny jest zanik perystaltyki jelit. Kluczowy jest więc wywiad z pacjentem i właściwa ocena nasilonego bólu brzucha. Czytelna i rozstrzygająca jest dopiero ostatnia faza niedokrwienia, gdy występuje:

• brzuch ostry, deskowaty,
• objaw Blumberga polegający na nasileniu bólu w chwili nagłego zwolnienia ucisku powłok brzusznych,
• niestety, czasem na tym etapie także może wystąpić wstrząs.

Im wcześniej zator zostanie zauważony, tym lepsze rokowania dla pacjenta: zarówno co do przeżycia, jak i pełnego powrotu do zdrowia.

Zator tętnicy krezkowej - leczenie

W przypadku zatoru tętnicy krezkowej konieczny jest zabieg operacyjny. Jego rodzaj jest ściśle związany z typem oraz skalą uszkodzeń w organizmie. Jeśli zabieg zostanie wykonany w krótkim czasie od pojawienia się skrzepliny możliwe jest całkowite usunięcie zatoru i przywrócenie krążenia. W przeciwnym przypadku konieczne jest wycięcie części jelita. Często wskazany jest również zabieg kontrolny po upływie 24–48 godzin, w celu sprawdzenia żywotności pozostawionego odcinka jelit.

W przypadku konieczności wycięcia długiego odcinka niedokrwionych jelit, pacjent może mieć powikłanie w postaci zespołu krótkiego jelita.

Czasem możliwe jest leczenie wewnątrznaczyniowe. Polega ono na podaniu przez cewnik leku rozpuszczającego zakrzep bezpośrednio w jego okolicę. Zwężone miejsce może być również poszerzone przez balon lub poprzez wszczepienie stentu. Niestety, rzadko takie zabiegi dają pełny efekt terapeutyczny i zabieg jest wystarczający. Nawet przy pełnym powodzeniu zabiegu konieczna bywa dodatkowa otwarta operacja, w celu kontroli żywotności jelita.

Przywrócenie prawidłowego przepływu krwi do jelit jest możliwe. W dużym stopniu zależy to jednak od czasu, jaki upłynął od zamknięcia tętnicy. Gdy objawy utrzymują się ponad dobę, możliwe już jest uratowanie jelit tylko kilkunastu procent chorych.

Śmiertelność pacjentów z ostrą niedrożnością jelit wciąż jest bardzo wysoka i sięga ok. 70 proc. Pacjenci, których udaje się uratować dzięki szybkiej diagnozie i interwencji, muszą być przygotowani na nawrót problemu, jeśli nie zmienią stylu życia i nie będą przestrzegać zaleceń lekarskich, w tym przyjmować systematycznie leki przeciwzakrzepowe.