BÓL BRZUCHA - poznaj przyczyny dolegliwości. Pokaż, gdzie boli, powiemy dlaczego [RYSUNKI]

Ból brzucha bywa promieniujący, rozlany, stąd materiał ma jedynie charakter orientacyjny. Zwykle dopiero nie tylko profesjonalny wywiad lekarski, ale szczegółowe badania mogą wyjaśnić, co tak naprawdę się dzieje.

Nawet bardzo dokuczliwy ból brzucha nie musi oznaczać ani poważnych problemów ze zdrowiem, ani choroby układu pokarmowego. Często to niegroźny objaw stresu, głodu, przeziębienia czy naturalnych, chwilowych kłopotów po zbyt obfitym posiłku. Bywa jednak i istotnym sygnałem ostrzegawczym, wymagającym kontaktu z lekarzem.

Dołącz do Zdrowia na Facebooku

Co oznacza ból brzucha, który obejmuje głównie środkową część nadbrzusza?

Ból brzucha w okolicach żołądka zwykle pojawia się nagle, a nie narasta stopniowo. Mogą im towarzyszyć wymioty, biegunka, gorączka, ale równie dobrze katar, kaszel i uczucie ogólnego 'rozbicia'. Często dolegliwości 'rozlewają się' znacznie szerzej.

Taki ból brzucha może oznaczać: 

przeziębienie lub zatrucie pokarmowe

Najczęściej wystarcza wówczas leczenie zachowawcze, a dolegliwości mijają po kilku dniach. Jeśli podejrzewasz przeziębienie, możesz sięgnąć po sprawdzone domowe sposoby (więcej na ten temat). Nic się nie stanie, jeśli 2-3 dni ograniczysz jedzenie, szczególnie, gdy boli cię gardło lub wymiotujesz, ale absolutnie nie zapominaj o uzupełnianiu płynów. Pij jak najwięcej, małymi łykami, wodę, ale i herbatki czy kompot.  Wymioty powstrzymuje herbatka imbirowa i mięta, biegunkę węgiel medyczny, ale i borówka czernica. Gorączkę powyżej 38.5 st. C obniżą leki bez recepty(typu paracetamol lub ibuprofen). Przy niższej temperaturze pozwól pracować układowi odporności i ogranicz się do sposobów domowych (herbatka z lipy, żeby się wypocić lub chłodna kąpiel: obie metody skuteczne).

Pamiętaj, że to, co dobre dla ciebie, niekoniecznie sprawdza się w przypadku dzieci (np. nie rozgrzewamy gorączkującego malca, a wyłącznie ochładzamy, ze względu na niedoskonały jeszcze system termoregulacji), a tym razem zajmujemy się przede wszystkim dolegliwościami osób dorosłych. Dotyczy to wszystkich wymienionych rodzajów bólu brzucha.

Ból brzucha: Koniecznie skontaktuj się z lekarzem pierwszego kontaktu, jeśli:

- masz objawy odwodnienia (mocz ciemny i skąpy, uczucie rozdrażnienia, obniżone ciśnienie i tętno, skóra zwiotczała, po wzięciu w palce długo nie przyjmuje pierwotnego kształtu),

- wymioty są bardzo obfite lub nie słabną przez sześć godzin,

- biegunka utrzymuje się dłużej niż cztery doby,

- w stolcu jest śluz lub krew,

- gorączka przekracza 39 st. C. lub utrzymuje się ponad trzy doby.

Uwaga! Czasem zdarza się, że taki ból brzucha, zwłaszcza, gdy przypomina ściskanie w dołku, to objaw stresu. Stres może zresztą dawać bardzo zróżnicowane objawy i wymaga osobnego potraktowania.

O tym jak z nim walczyć i rozpoznać realne zagrożenia z nim związane czytaj tutaj

Ból brzucha u dziecka - sposoby

Taki ból brzucha często promieniuje do łopatek i kręgosłupa. Pozornie bardzo przypomina wcześniejszy przykład. Zasadnicza różnica dotyczy jednak charakteru samego bólu. Nie jest jednorazowy, nagły. Zazwyczaj objawia się pieczeniem albo uczuciem głodu. Bólowi brzucha towarzyszą mdłości, odbijanie, gazy, czasem też wymioty. Dolegliwości nasilają się jesienią i wiosną. Ocenia się, że ich intensywność jest zależna od wieku chorego: osoby młodsze mają bardziej zaostrzone objawy.

Taki ból brzucha może oznaczać:

owrzodzenie żołądka i/lub dwunastnicy

Dla wrzodów żołądka typowe jest zaostrzenie bólu ok. pół godziny po posiłku oraz wzdęcia, nudności lub wymioty. Przy owrzodzeniu dwunastnicy palący ból pojawia się zaraz po przebudzeniu i trwa nieprzerwanie, a zmniejsza się 2-3 godziny po posiłku. Często w nocy lub wczesnym rankiem jest ssący. Łagodzi go jakakolwiek przegryzka.

Wrzodów żołądka i dwunastnicy nie wyleczysz jednak przekąskami i domowymi sposobami. Kiedyś wierzono, że owrzodzenia powstają przede wszystkim w wyniku działania stresu i niewłaściwej diety. Dziś wiemy, dzięki dwóm Australijczykom Barry'emu J. Marshallowi oraz J. Robinowi Warrenowi, że najczęstszy sprawca kłopotów to bakteria Helicobacter pylori. Naukowców docenili nie tylko lekarze i pacjenci, wreszcie skutecznie leczeni, ale i Komitet Noblowski, przyznając w 2005 roku nagrodę w dziedzinie medycyny za to przełomowe odkrycie.

Jeśli podejrzewasz wrzody, nie zwlekaj z wizytą u gastrologa (skierowanie wystawia lekarz pierwszego kontaktu). Tylko on może ci skutecznie pomóc na ten rodzaj bólu brzucha.

Przede wszystkim sprawdzi, czy i jak poważne są zmiany w żołądku i dwunastnicy oraz wykluczy inne problemy ze zdrowiem, np. refluks żołądkowo-przełykowy. Bakterie Helicobacter pylori pokonają odpowiednie antybiotyki. Dodatkowo lekarz przepisuje najczęściej środki zmniejszające wydzielanie kwasu żołądkowego.

Na przebieg choroby i ewentualne zaostrzenie objawów ma także wpływ tryb życia. Poznaj zatem 9 sposobów na wrzody żołądka. Antybiotyki to jeszcze nie wszystko.

Bólowi brzucha często towarzyszą nawracające wymioty i silne wzdęcia, szczególnie po zjedzeniu obfitego posiłku. Bywa, że chory obserwuje też spadek apetytu i wagi ciała, stany podgorączkowe, pojawiają się cuchnące biegunki tłuszczowe.

To może być:

choroba trzustki

Nie ma na co czekać: trzeba odwiedzić gastrologa. Zazwyczaj za takimi objawami kryje się przewlekłe zapalenie trzustki, ale i zmiany nowotworowe.

Uwaga! Niebezpiecznym schorzeniem trzustki jest ostre zapalenie, które zawsze wymaga leczenia szpitalnego. Objawia się inaczej, niż inne problemy z tym narządem. Występują silne, promieniujące bóle brzucha bywają zlokalizowane pod pępkiem, pojawiają się nudności, wymioty, zatrzymanie stolca, gorączka powyżej 39 st. C., a także wzrost poziomu cukru we krwi.

Czytaj więcej o chorobach trzustki, ich objawach i leczeniu

U mężczyzn bywa mylony ze zgagą. Ból nie ustępuje po nabraniu powietrza, ani zmianie pozycji. Dusi. Obejmuje raczej klatkę piersiową niż sam brzuch, nawet jeśli tam jest odczuwalne centrum dolegliwości. U niektórych kobiet pojawia się jedynie pieczenie lub ucisk w 'dołku', któremu często towarzyszą bóle mięśni. Niespodziewanie pojawia się osłabienie lub znużenie. Czasem występują trudności z oddychaniem (tzw. krótki oddech), mdłości, wrażenie bezwładu rąk.

To może być:

choroba niedokrwienna serca, zawał

To mit, że wszyscy dokładnie wiemy, jak boli serce. U kobiet przy zawale nie występuje zwykle typowy ból zamostkowy, nawet jeśli zmiany w sercu są rozległe. U mężczyzn zawał teoretycznie łatwiej rozpoznać, ale panowie czasem nie decydują się na wzywanie pomocy, żeby 'nie robić niepotrzebnie zamieszania'. Tymczasem: taka ostrożność bywa groźna dla życia.

Jak najszybciej skontaktuj się z lekarzem, zwłaszcza jeśli masz problemy z układem krążenia. Trzeba dzwonić natychmiast na pogotowie, jeśli bólowi towarzyszy duszność, bardzo szybkie lub nierówne bicie serca, tracisz przytomność. Także wtedy, gdy ból trwa ponad 20 minut, dopadł osobę po czterdziestce, która pali papierosy, ma nadwagę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, jest obciążona wyjątkowo dużym stresem (np. straciła bliską osobę).

Nawet jeśli dolegliwości ustąpiły samoistnie, ale wracają lub masz jakiekolwiek wątpliwości co do pracy swojego serca, rozwiej je z lekarzem. Chorobami układu krążenia zajmuje się kardiolog, do którego kieruje lekarz pierwszego kontaktu. Badania, które pozwalają mu precyzyjnie ocenić stan serca to EKG (w razie potrzeby tzw. holterowskie, całodobowe), próba wysiłkowa, badanie echokardiograficzne. Im wcześniej rozpoczniesz leczenie, tym większa szansa, że wystarczy zmiana trybu życia (dieta, rzucenie palenia) i leki doustne (np. działająca przeciwzakrzepowo aspiryna). Jeśli to zawał, lekarz rozpozna go już na zwykłym zapisie EKG i skieruje cię do szpitala. Niewykluczone, że będzie konieczne przezskórne udrożnienie naczyń krwionośnych, tzw. balonikowanie lub operacyjne, tzw. by-passy. Dzisiaj po zawale wraca się nie tylko do formy na wiele lat, ale nawet do pracy.

Więcej o zawale

Więcej o 'kobiecym' zawale

Zazwyczaj pojawia się uczucie przepełnienia. Ból brzucha jest dokuczliwy, ale niezbyt nasilony. Czasem pojawia się ból ostry, kolkowy, zazwyczaj 2-4 godziny po posiłku, pod wpływem silnego stresu, także w nocy bądź nad ranem. Nie leczy się go jednak relaksem.

To może być:

kamica żółciowa, dolegliwości wątrobowe

Kiedy coś boli nas po prawej stronie, często stawiamy na wątrobę. Poniekąd słusznie: znajduje się przecież pod prawym dolnym żebrem, nieco w głębi. Dokucza po obfitym lub ciężkostrawnym posiłku, gdyż nie mogąc 'przerobić' posiłku, powiększa się i uciska okoliczne narządy.

Wątroba jednak rzadko boli. Za nasilonymi, nawracającymi dolegliwościami często stoi niepozorny pęcherzyk żółciowy, a dokładniej zgromadzone w nim kamienie. Złogi mogą tworzyć się nie tylko w samym pęcherzyku, ale i w zwężeniach dróg żółciowych oraz w przewodach odprowadzających żółć.

Typowe dolegliwości wątrobowe to rzadko objaw groźnej choroby. Jeśli ból brzucha pojawił się po przejedzeniu, daj po prostu wątrobie odpocząć. Ogranicz alkohol i ciężkostrawne potrawy. Ulgę powinien przynieść napar ziołowy, np. z rumianku i szałwii, który działa przeciwzapalnie. Pomoże też wiatropędny koper włoski, ale także dziurawiec i mięta, bo pobudzają wydzielanie żółci.

Jeżeli jednak dolegliwości utrzymują się przez kilka godzin po posiłku, wracają, nasilają się, wskazana jest wizyta u gastrologa (wcześniej warto wykonać próby wątrobowe i usg jamy brzusznej, na zlecenie lekarza pierwszego kontaktu). Zwłaszcza wtedy, gdy problemom towarzyszy zażółcenie skóry, osłabienie, utrata wagi, ból utrudnia oddychanie, towarzyszą mu wymioty, pojawia się gorączka lub dreszcze. Bardzo prawdopodobne, że to jednak kamienie.

W przypadku kamieni żółciowych najczęściej konieczna jest operacja, która prowadzi do całkowitego wyleczenia. Nie zwlekaj z nią, bo powikłania związane z kamicą żółciową bywają groźne. U części chorych stosuje się leki rozpuszczające kamienie.

Przy łagodniejszych problemach lub po leczeniu znaczenie także ma zmiana diety. Więcej na ten temat

Początkowo pojawia się trudny do zlokalizowania kolkowy ból brzucha. Po kilku godzinach przemieszcza się w prawą stronę, w okolice biodra. Towarzyszy mu brak apetytu, wymioty, gorączka i tzw. objaw Blumberga (bolesność przy oderwaniu ręki po ucisku). U dzieci pojawia się również biegunka i uczucie wzdęcia.

To może być:

zapalenie wyrostka robaczkowego

Nie zwlekaj z wizytą u lekarza, ale też nie panikuj. I nie bądź pewien, że czeka cię operacja. Dopiero lekarz, za pomocą badania krwi i usg, potwierdzi rozpoznanie. Podobne objawy występują również przy problemach ginekologicznych bądź kłopotach z układem moczowym, więc może skierować cię na dalsze konsultacje i badanie moczu. U dzieci objawy zbliżone do zapalenia wyrostka towarzyszą też owsicy.

Nawet jeśli choruje wyrostek, niekoniecznie musisz 'trafić pod nóż' (więcej na ten temat), ale decyzja zawsze należy do lekarza. Usunięcie zapalonego wyrostka robaczkowego to prosty zabieg chirurgiczny, po którym pobyt w szpitalu trwa zwykle 2-3 dni. Jednak powikłania, jakie mogą się pojawić, jeśli nie usunie się go na czas, bywają groźne dla życia.

Pamiętaj, że to, gdzie dokładnie boli wyrostek, zależy od jego położenia, a to, w ograniczonym wprawdzie zakresie ale jednak, jest sprawą indywidualną. Zwykle problem dotyczy ludzi młodych, jednak może wystąpić w każdym wieku (jeśli jeszcze ci wyrostka nie wycięto).

Ból brzucha jest najczęściej kolkowy, przemieszczający się. Towarzyszą mu wzdęcia, mdłości, biegunka.

To może być:

dolegliwość ze strony jelita cienkiego

Jelito cienkie w zasadzie nie choruje poważnie, a jeśli w ogóle, to objawy szybko mijają. Dolegliwości łagodzą ziółka i leki, takie same, jak przy zatruciu pokarmowym. Jeśli jednak systematycznie dokuczają ci bóle jelitowe lub pojawiają się inne niepokojące objawy (patrz pierwszy slajd), skontaktuj się z gastrologiem (skierowanie wystawia lekarz pierwszego kontaktu).

Gastrolog przede wszystkim sprawdzi (np. za pomocą badania rentgenowskiego z kontrastem), czy w jelicie nie ma przeszkody, która utrudnia przesuwanie się pokarmu. Przepisze także leki, które usprawnią pracę jelit.

Więcej na ten temat:

Guzy NET: groźne nowotwory, które udają inne choroby

Ból brzucha jest niezbyt nasilony, długotrwały lub napadowy, kolkowy. Towarzyszą mu wzdęcia, uczucie dyskomfortu, 'przelewanie' w brzuchu, rzadko gorączka. Pojawiają się biegunki albo zaparcia, czasem jedno i drugie, naprzemiennie. W stolcu można czasem zaobserwować śluz lub krew.

Krew w stolcu: o czym świadczy jej kolor?

To może być:

dolegliwość ze strony jelita grubego

W razie takiego bólu brzucha najlepiej nie zwlekać z wizytą u gastrologa. Takie objawy nie muszą oznaczać poważnego schorzenia lecz dla pewności trzeba wykonać szczegółowe badania.

Gastrolog zleci wykonanie badań, które pozwalają ustalić, co dzieje się w twoim jelicie, np. rektoskopię (badanie kanału odbytu) lub kolonoskopię (badanie wnętrza jelita) i na tej podstawie zdecyduje o dalszym leczeniu. Możliwe, że źródłem kłopotów jest stan zapalny, groźny, bo nieleczony może prowadzić do zmian nowotworowych. Coraz więcej osób cierpi na zespół jelita wrażliwego. To mit, że tej choroby nie trzeba leczyć. Wprawdzie często, by ograniczyć dolegliwości czasami wystarcza zmiana diety lub przyjmowanie leków poprawiających pracę jelit, jednak działać należy (wszystko o zespole jelita drażliwego)

Bólowi brzucha towarzyszą plamienia i upławy z dróg rodnych, pieczenie lub swędzenie okolic pochwy. Często ból podbrzusza jest jednak jedynym objawem. Nie musi być bardzo dokuczliwy, czasem nasila się przed miesiączką lub w jej trakcie.

To może być:

infekcja w układzie rozrodczym

Najwyższy czas odwiedzić ginekologa. Badanie w gabinecie, ewentualnie usg i wymazy, pozwolą wykryć przyczynę kłopotów. Zazwyczaj to infekcja, ale za dolegliwościami może też kryć się torbiel czy endometrioza. Leczenie infekcji dróg rodnych nie jest zazwyczaj trudne, jednak trzeba je przeprowadzić jak najszybciej i do końca, gdyż powikłaniem stanów zapalnych bywają trwałe uszkodzenia narządów, wymagające nawet ich usunięcia (np. jajnika) i trudności z zajściem w ciążę.

Więcej na ten temat:

Dlaczego trzeba chodzić do ginekologa

"Trudne dni" zdecydowanie za trudne

Ból brzucha jest silny, często towarzyszy mu pieczenie przy oddawaniu moczu i potrzeba częstszego oddawania moczu, masz trudności z opróżnieniem pęcherza do końca. W moczu mogą pojawić się drobinki krwi.

To może być:

infekcja lub kamica w układzie moczowym

Ta dolegliwość u kobiet, zwłaszcza, gdy ból brzucha jest jedynym objawem, bywa często mylona z problemami ginekologicznymi. Zdarza się zresztą, że kłopoty występują łącznie, są ze sobą powiązane.

Warto jak najszybciej odwiedzić lekarza pierwszego kontaktu oraz wykonać badanie ogólne moczu i posiew. Na podstawie tych wyników lekarz wstępnie oceni czy może leczyć cię samodzielnie (np. np. antybiotykiem, łagodnymi środkami ziołowymi), czy wymagasz dokładniejszych badań (np. usg), czy też potrzebujesz konsultacji u specjalisty: urologa (np. przy podejrzeniu kamicy) czy nefrologa (np. przy przewlekłym stanie zapalnym). Niewykluczone, że konieczne będzie także leczenie u ginekologa.

Więcej na ten temat:

Nie lekceważ infekcji dróg moczowych