BÓL BRZUCHA - poznaj przyczyny dolegliwo¶ci. Poka¿, gdzie boli, powiemy dlaczego [RYSUNKI]

Ból brzucha bywa promieniuj±cy, rozlany, st±d materia³ ma jedynie charakter orientacyjny. Zwykle dopiero nie tylko profesjonalny wywiad lekarski, ale szczegó³owe badania mog± wyja¶niæ, co tak naprawdê siê dzieje.

Nawet bardzo dokuczliwy ból brzucha nie musi oznaczaæ ani powa¿nych problemów ze zdrowiem, ani choroby uk³adu pokarmowego. Czêsto to niegro¼ny objaw stresu, g³odu, przeziêbienia czy naturalnych, chwilowych k³opotów po zbyt obfitym posi³ku. Bywa jednak i istotnym sygna³em ostrzegawczym, wymagaj±cym kontaktu z lekarzem.

Do³±cz do Zdrowia na Facebooku

Co oznacza ból brzucha, który obejmuje g³ównie ¶rodkow± czê¶æ nadbrzusza?

Ból brzucha w okolicach ¿o³±dka zwykle pojawia siê nagle, a nie narasta stopniowo. Mog± im towarzyszyæ wymioty, biegunka, gor±czka, ale równie dobrze katar, kaszel i uczucie ogólnego 'rozbicia'. Czêsto dolegliwo¶ci 'rozlewaj± siê' znacznie szerzej.

Taki ból brzucha mo¿e oznaczaæ: 

przeziêbienie lub zatrucie pokarmowe

Najczê¶ciej wystarcza wówczas leczenie zachowawcze, a dolegliwo¶ci mijaj± po kilku dniach. Je¶li podejrzewasz przeziêbienie, mo¿esz siêgn±æ po sprawdzone domowe sposoby (wiêcej na ten temat). Nic siê nie stanie, je¶li 2-3 dni ograniczysz jedzenie, szczególnie, gdy boli ciê gard³o lub wymiotujesz, ale absolutnie nie zapominaj o uzupe³nianiu p³ynów. Pij jak najwiêcej, ma³ymi ³ykami, wodê, ale i herbatki czy kompot.  Wymioty powstrzymuje herbatka imbirowa i miêta, biegunkê wêgiel medyczny, ale i borówka czernica. Gor±czkê powy¿ej 38.5 st. C obni¿± leki bez recepty(typu paracetamol lub ibuprofen). Przy ni¿szej temperaturze pozwól pracowaæ uk³adowi odporno¶ci i ogranicz siê do sposobów domowych (herbatka z lipy, ¿eby siê wypociæ lub ch³odna k±piel: obie metody skuteczne).

Pamiêtaj, ¿e to, co dobre dla ciebie, niekoniecznie sprawdza siê w przypadku dzieci (np. nie rozgrzewamy gor±czkuj±cego malca, a wy³±cznie och³adzamy, ze wzglêdu na niedoskona³y jeszcze system termoregulacji), a tym razem zajmujemy siê przede wszystkim dolegliwo¶ciami osób doros³ych. Dotyczy to wszystkich wymienionych rodzajów bólu brzucha.

Ból brzucha: Koniecznie skontaktuj siê z lekarzem pierwszego kontaktu, je¶li:

- masz objawy odwodnienia (mocz ciemny i sk±py, uczucie rozdra¿nienia, obni¿one ci¶nienie i têtno, skóra zwiotcza³a, po wziêciu w palce d³ugo nie przyjmuje pierwotnego kszta³tu),

- wymioty s± bardzo obfite lub nie s³abn± przez sze¶æ godzin,

- biegunka utrzymuje siê d³u¿ej ni¿ cztery doby,

- w stolcu jest ¶luz lub krew,

- gor±czka przekracza 39 st. C. lub utrzymuje siê ponad trzy doby.

Uwaga! Czasem zdarza siê, ¿e taki ból brzucha, zw³aszcza, gdy przypomina ¶ciskanie w do³ku, to objaw stresu. Stres mo¿e zreszt± dawaæ bardzo zró¿nicowane objawy i wymaga osobnego potraktowania.

O tym jak z nim walczyæ i rozpoznaæ realne zagro¿enia z nim zwi±zane czytaj tutaj

Ból brzucha u dziecka - sposoby

Taki ból brzucha czêsto promieniuje do ³opatek i krêgos³upa. Pozornie bardzo przypomina wcze¶niejszy przyk³ad. Zasadnicza ró¿nica dotyczy jednak charakteru samego bólu. Nie jest jednorazowy, nag³y. Zazwyczaj objawia siê pieczeniem albo uczuciem g³odu. Bólowi brzucha towarzysz± md³o¶ci, odbijanie, gazy, czasem te¿ wymioty. Dolegliwo¶ci nasilaj± siê jesieni± i wiosn±. Ocenia siê, ¿e ich intensywno¶æ jest zale¿na od wieku chorego: osoby m³odsze maj± bardziej zaostrzone objawy.

Taki ból brzucha mo¿e oznaczaæ:

owrzodzenie ¿o³±dka i/lub dwunastnicy

Dla wrzodów ¿o³±dka typowe jest zaostrzenie bólu ok. pó³ godziny po posi³ku oraz wzdêcia, nudno¶ci lub wymioty. Przy owrzodzeniu dwunastnicy pal±cy ból pojawia siê zaraz po przebudzeniu i trwa nieprzerwanie, a zmniejsza siê 2-3 godziny po posi³ku. Czêsto w nocy lub wczesnym rankiem jest ss±cy. £agodzi go jakakolwiek przegryzka.

Wrzodów ¿o³±dka i dwunastnicy nie wyleczysz jednak przek±skami i domowymi sposobami. Kiedy¶ wierzono, ¿e owrzodzenia powstaj± przede wszystkim w wyniku dzia³ania stresu i niew³a¶ciwej diety. Dzi¶ wiemy, dziêki dwóm Australijczykom Barry'emu J. Marshallowi oraz J. Robinowi Warrenowi, ¿e najczêstszy sprawca k³opotów to bakteria Helicobacter pylori. Naukowców docenili nie tylko lekarze i pacjenci, wreszcie skutecznie leczeni, ale i Komitet Noblowski, przyznaj±c w 2005 roku nagrodê w dziedzinie medycyny za to prze³omowe odkrycie.

Je¶li podejrzewasz wrzody, nie zwlekaj z wizyt± u gastrologa (skierowanie wystawia lekarz pierwszego kontaktu). Tylko on mo¿e ci skutecznie pomóc na ten rodzaj bólu brzucha.

Przede wszystkim sprawdzi, czy i jak powa¿ne s± zmiany w ¿o³±dku i dwunastnicy oraz wykluczy inne problemy ze zdrowiem, np. refluks ¿o³±dkowo-prze³ykowy. Bakterie Helicobacter pylori pokonaj± odpowiednie antybiotyki. Dodatkowo lekarz przepisuje najczê¶ciej ¶rodki zmniejszaj±ce wydzielanie kwasu ¿o³±dkowego.

Na przebieg choroby i ewentualne zaostrzenie objawów ma tak¿e wp³yw tryb ¿ycia. Poznaj zatem 9 sposobów na wrzody ¿o³±dka. Antybiotyki to jeszcze nie wszystko.

Bólowi brzucha czêsto towarzysz± nawracaj±ce wymioty i silne wzdêcia, szczególnie po zjedzeniu obfitego posi³ku. Bywa, ¿e chory obserwuje te¿ spadek apetytu i wagi cia³a, stany podgor±czkowe, pojawiaj± siê cuchn±ce biegunki t³uszczowe.

To mo¿e byæ:

choroba trzustki

Nie ma na co czekaæ: trzeba odwiedziæ gastrologa. Zazwyczaj za takimi objawami kryje siê przewlek³e zapalenie trzustki, ale i zmiany nowotworowe.

Uwaga! Niebezpiecznym schorzeniem trzustki jest ostre zapalenie, które zawsze wymaga leczenia szpitalnego. Objawia siê inaczej, ni¿ inne problemy z tym narz±dem. Wystêpuj± silne, promieniuj±ce bóle brzucha bywaj± zlokalizowane pod pêpkiem, pojawiaj± siê nudno¶ci, wymioty, zatrzymanie stolca, gor±czka powy¿ej 39 st. C., a tak¿e wzrost poziomu cukru we krwi.

Czytaj wiêcej o chorobach trzustki, ich objawach i leczeniu

U mê¿czyzn bywa mylony ze zgag±. Ból nie ustêpuje po nabraniu powietrza, ani zmianie pozycji. Dusi. Obejmuje raczej klatkê piersiow± ni¿ sam brzuch, nawet je¶li tam jest odczuwalne centrum dolegliwo¶ci. U niektórych kobiet pojawia siê jedynie pieczenie lub ucisk w 'do³ku', któremu czêsto towarzysz± bóle miê¶ni. Niespodziewanie pojawia siê os³abienie lub znu¿enie. Czasem wystêpuj± trudno¶ci z oddychaniem (tzw. krótki oddech), md³o¶ci, wra¿enie bezw³adu r±k.

To mo¿e byæ:

choroba niedokrwienna serca, zawa³

To mit, ¿e wszyscy dok³adnie wiemy, jak boli serce. U kobiet przy zawale nie wystêpuje zwykle typowy ból zamostkowy, nawet je¶li zmiany w sercu s± rozleg³e. U mê¿czyzn zawa³ teoretycznie ³atwiej rozpoznaæ, ale panowie czasem nie decyduj± siê na wzywanie pomocy, ¿eby 'nie robiæ niepotrzebnie zamieszania'. Tymczasem: taka ostro¿no¶æ bywa gro¼na dla ¿ycia.

Jak najszybciej skontaktuj siê z lekarzem, zw³aszcza je¶li masz problemy z uk³adem kr±¿enia. Trzeba dzwoniæ natychmiast na pogotowie, je¶li bólowi towarzyszy duszno¶æ, bardzo szybkie lub nierówne bicie serca, tracisz przytomno¶æ. Tak¿e wtedy, gdy ból trwa ponad 20 minut, dopad³ osobê po czterdziestce, która pali papierosy, ma nadwagê, nadci¶nienie têtnicze, cukrzycê, jest obci±¿ona wyj±tkowo du¿ym stresem (np. straci³a blisk± osobê).

Nawet je¶li dolegliwo¶ci ust±pi³y samoistnie, ale wracaj± lub masz jakiekolwiek w±tpliwo¶ci co do pracy swojego serca, rozwiej je z lekarzem. Chorobami uk³adu kr±¿enia zajmuje siê kardiolog, do którego kieruje lekarz pierwszego kontaktu. Badania, które pozwalaj± mu precyzyjnie oceniæ stan serca to EKG (w razie potrzeby tzw. holterowskie, ca³odobowe), próba wysi³kowa, badanie echokardiograficzne. Im wcze¶niej rozpoczniesz leczenie, tym wiêksza szansa, ¿e wystarczy zmiana trybu ¿ycia (dieta, rzucenie palenia) i leki doustne (np. dzia³aj±ca przeciwzakrzepowo aspiryna). Je¶li to zawa³, lekarz rozpozna go ju¿ na zwyk³ym zapisie EKG i skieruje ciê do szpitala. Niewykluczone, ¿e bêdzie konieczne przezskórne udro¿nienie naczyñ krwiono¶nych, tzw. balonikowanie lub operacyjne, tzw. by-passy. Dzisiaj po zawale wraca siê nie tylko do formy na wiele lat, ale nawet do pracy.

Wiêcej o zawale

Wiêcej o 'kobiecym' zawale

Zazwyczaj pojawia siê uczucie przepe³nienia. Ból brzucha jest dokuczliwy, ale niezbyt nasilony. Czasem pojawia siê ból ostry, kolkowy, zazwyczaj 2-4 godziny po posi³ku, pod wp³ywem silnego stresu, tak¿e w nocy b±d¼ nad ranem. Nie leczy siê go jednak relaksem.

To mo¿e byæ:

kamica ¿ó³ciowa, dolegliwo¶ci w±trobowe

Kiedy co¶ boli nas po prawej stronie, czêsto stawiamy na w±trobê. Poniek±d s³usznie: znajduje siê przecie¿ pod prawym dolnym ¿ebrem, nieco w g³êbi. Dokucza po obfitym lub ciê¿kostrawnym posi³ku, gdy¿ nie mog±c 'przerobiæ' posi³ku, powiêksza siê i uciska okoliczne narz±dy.

W±troba jednak rzadko boli. Za nasilonymi, nawracaj±cymi dolegliwo¶ciami czêsto stoi niepozorny pêcherzyk ¿ó³ciowy, a dok³adniej zgromadzone w nim kamienie. Z³ogi mog± tworzyæ siê nie tylko w samym pêcherzyku, ale i w zwê¿eniach dróg ¿ó³ciowych oraz w przewodach odprowadzaj±cych ¿ó³æ.

Typowe dolegliwo¶ci w±trobowe to rzadko objaw gro¼nej choroby. Je¶li ból brzucha pojawi³ siê po przejedzeniu, daj po prostu w±trobie odpocz±æ. Ogranicz alkohol i ciê¿kostrawne potrawy. Ulgê powinien przynie¶æ napar zio³owy, np. z rumianku i sza³wii, który dzia³a przeciwzapalnie. Pomo¿e te¿ wiatropêdny koper w³oski, ale tak¿e dziurawiec i miêta, bo pobudzaj± wydzielanie ¿ó³ci.

Je¿eli jednak dolegliwo¶ci utrzymuj± siê przez kilka godzin po posi³ku, wracaj±, nasilaj± siê, wskazana jest wizyta u gastrologa (wcze¶niej warto wykonaæ próby w±trobowe i usg jamy brzusznej, na zlecenie lekarza pierwszego kontaktu). Zw³aszcza wtedy, gdy problemom towarzyszy za¿ó³cenie skóry, os³abienie, utrata wagi, ból utrudnia oddychanie, towarzysz± mu wymioty, pojawia siê gor±czka lub dreszcze. Bardzo prawdopodobne, ¿e to jednak kamienie.

W przypadku kamieni ¿ó³ciowych najczê¶ciej konieczna jest operacja, która prowadzi do ca³kowitego wyleczenia. Nie zwlekaj z ni±, bo powik³ania zwi±zane z kamic± ¿ó³ciow± bywaj± gro¼ne. U czê¶ci chorych stosuje siê leki rozpuszczaj±ce kamienie.

Przy ³agodniejszych problemach lub po leczeniu znaczenie tak¿e ma zmiana diety. Wiêcej na ten temat

Pocz±tkowo pojawia siê trudny do zlokalizowania kolkowy ból brzucha. Po kilku godzinach przemieszcza siê w praw± stronê, w okolice biodra. Towarzyszy mu brak apetytu, wymioty, gor±czka i tzw. objaw Blumberga (bolesno¶æ przy oderwaniu rêki po ucisku). U dzieci pojawia siê równie¿ biegunka i uczucie wzdêcia.

To mo¿e byæ:

zapalenie wyrostka robaczkowego

Nie zwlekaj z wizyt± u lekarza, ale te¿ nie panikuj. I nie b±d¼ pewien, ¿e czeka ciê operacja. Dopiero lekarz, za pomoc± badania krwi i usg, potwierdzi rozpoznanie. Podobne objawy wystêpuj± równie¿ przy problemach ginekologicznych b±d¼ k³opotach z uk³adem moczowym, wiêc mo¿e skierowaæ ciê na dalsze konsultacje i badanie moczu. U dzieci objawy zbli¿one do zapalenia wyrostka towarzysz± te¿ owsicy.

Nawet je¶li choruje wyrostek, niekoniecznie musisz 'trafiæ pod nó¿' (wiêcej na ten temat), ale decyzja zawsze nale¿y do lekarza. Usuniêcie zapalonego wyrostka robaczkowego to prosty zabieg chirurgiczny, po którym pobyt w szpitalu trwa zwykle 2-3 dni. Jednak powik³ania, jakie mog± siê pojawiæ, je¶li nie usunie siê go na czas, bywaj± gro¼ne dla ¿ycia.

Pamiêtaj, ¿e to, gdzie dok³adnie boli wyrostek, zale¿y od jego po³o¿enia, a to, w ograniczonym wprawdzie zakresie ale jednak, jest spraw± indywidualn±. Zwykle problem dotyczy ludzi m³odych, jednak mo¿e wyst±piæ w ka¿dym wieku (je¶li jeszcze ci wyrostka nie wyciêto).

Ból brzucha jest najczê¶ciej kolkowy, przemieszczaj±cy siê. Towarzysz± mu wzdêcia, md³o¶ci, biegunka.

To mo¿e byæ:

dolegliwo¶æ ze strony jelita cienkiego

Jelito cienkie w zasadzie nie choruje powa¿nie, a je¶li w ogóle, to objawy szybko mijaj±. Dolegliwo¶ci ³agodz± zió³ka i leki, takie same, jak przy zatruciu pokarmowym. Je¶li jednak systematycznie dokuczaj± ci bóle jelitowe lub pojawiaj± siê inne niepokoj±ce objawy (patrz pierwszy slajd), skontaktuj siê z gastrologiem (skierowanie wystawia lekarz pierwszego kontaktu).

Gastrolog przede wszystkim sprawdzi (np. za pomoc± badania rentgenowskiego z kontrastem), czy w jelicie nie ma przeszkody, która utrudnia przesuwanie siê pokarmu. Przepisze tak¿e leki, które usprawni± pracê jelit.

Wiêcej na ten temat:

Guzy NET: gro¼ne nowotwory, które udaj± inne choroby

Ból brzucha jest niezbyt nasilony, d³ugotrwa³y lub napadowy, kolkowy. Towarzysz± mu wzdêcia, uczucie dyskomfortu, 'przelewanie' w brzuchu, rzadko gor±czka. Pojawiaj± siê biegunki albo zaparcia, czasem jedno i drugie, naprzemiennie. W stolcu mo¿na czasem zaobserwowaæ ¶luz lub krew.

Krew w stolcu: o czym ¶wiadczy jej kolor?

To mo¿e byæ:

dolegliwo¶æ ze strony jelita grubego

W razie takiego bólu brzucha najlepiej nie zwlekaæ z wizyt± u gastrologa. Takie objawy nie musz± oznaczaæ powa¿nego schorzenia lecz dla pewno¶ci trzeba wykonaæ szczegó³owe badania.

Gastrolog zleci wykonanie badañ, które pozwalaj± ustaliæ, co dzieje siê w twoim jelicie, np. rektoskopiê (badanie kana³u odbytu) lub kolonoskopiê (badanie wnêtrza jelita) i na tej podstawie zdecyduje o dalszym leczeniu. Mo¿liwe, ¿e ¼ród³em k³opotów jest stan zapalny, gro¼ny, bo nieleczony mo¿e prowadziæ do zmian nowotworowych. Coraz wiêcej osób cierpi na zespó³ jelita wra¿liwego. To mit, ¿e tej choroby nie trzeba leczyæ. Wprawdzie czêsto, by ograniczyæ dolegliwo¶ci czasami wystarcza zmiana diety lub przyjmowanie leków poprawiaj±cych pracê jelit, jednak dzia³aæ nale¿y (wszystko o zespole jelita dra¿liwego)

Bólowi brzucha towarzysz± plamienia i up³awy z dróg rodnych, pieczenie lub swêdzenie okolic pochwy. Czêsto ból podbrzusza jest jednak jedynym objawem. Nie musi byæ bardzo dokuczliwy, czasem nasila siê przed miesi±czk± lub w jej trakcie.

To mo¿e byæ:

infekcja w uk³adzie rozrodczym

Najwy¿szy czas odwiedziæ ginekologa. Badanie w gabinecie, ewentualnie usg i wymazy, pozwol± wykryæ przyczynê k³opotów. Zazwyczaj to infekcja, ale za dolegliwo¶ciami mo¿e te¿ kryæ siê torbiel czy endometrioza. Leczenie infekcji dróg rodnych nie jest zazwyczaj trudne, jednak trzeba je przeprowadziæ jak najszybciej i do koñca, gdy¿ powik³aniem stanów zapalnych bywaj± trwa³e uszkodzenia narz±dów, wymagaj±ce nawet ich usuniêcia (np. jajnika) i trudno¶ci z zaj¶ciem w ci±¿ê.

Wiêcej na ten temat:

Dlaczego trzeba chodziæ do ginekologa

"Trudne dni" zdecydowanie za trudne

Ból brzucha jest silny, czêsto towarzyszy mu pieczenie przy oddawaniu moczu i potrzeba czêstszego oddawania moczu, masz trudno¶ci z opró¿nieniem pêcherza do koñca. W moczu mog± pojawiæ siê drobinki krwi.

To mo¿e byæ:

infekcja lub kamica w uk³adzie moczowym

Ta dolegliwo¶æ u kobiet, zw³aszcza, gdy ból brzucha jest jedynym objawem, bywa czêsto mylona z problemami ginekologicznymi. Zdarza siê zreszt±, ¿e k³opoty wystêpuj± ³±cznie, s± ze sob± powi±zane.

Warto jak najszybciej odwiedziæ lekarza pierwszego kontaktu oraz wykonaæ badanie ogólne moczu i posiew. Na podstawie tych wyników lekarz wstêpnie oceni czy mo¿e leczyæ ciê samodzielnie (np. np. antybiotykiem, ³agodnymi ¶rodkami zio³owymi), czy wymagasz dok³adniejszych badañ (np. usg), czy te¿ potrzebujesz konsultacji u specjalisty: urologa (np. przy podejrzeniu kamicy) czy nefrologa (np. przy przewlek³ym stanie zapalnym). Niewykluczone, ¿e konieczne bêdzie tak¿e leczenie u ginekologa.

Wiêcej na ten temat:

Nie lekcewa¿ infekcji dróg moczowych