Kręgosłup: co to jest?
Kręgosłup można porównać do rury, która osłania biegnący przez nią rdzeń kręgowy. "Rura" kręgosłupa złożona jest z nałożonych na siebie jak pierścienie kręgów i ciągnie się od nasady głowy do miednicy. Obudowa rdzenia kręgowego to nie jedyna funkcja kręgosłupa - oprócz tego podpiera nasze ciało, pośrednio odpowiada za ruch, gra rolę "rusztowania" dla mięśni i kości. Zdrowy, prawidłowo funkcjonujący kręgosłup jest stabilny, nie boli, nie ma uszczerbków i zwyrodnień.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Kręgosłup: budowa
Kręgosłup człowieka jest zbudowany z 26 kości, ma od 33 do 34 kręgów. Dzieli się na pięć odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy (guziczny). Kręgosłup dorosłego człowieka to około 40-45 procent długości jego ciała.
Pierwsze dwa kręgi kręgosłupa to dźwigacz (atlas) i obrotnik. Kręgi szyjne są najbardziej ruchome - umożliwiają swobodne poruszanie głową. Kręgi piersiowe łączą się z żebrami; klatka piersiowa osłania narządy wewnętrzne takie jak płuca czy serce. Kręgi odcinka lędźwiowego są masywniejsze niż kręgi piersiowe i szyjne. W ten sposób kręgosłup jest przygotowany do podtrzymywania rosnącej masy ciała. Dźwigają największy ciężar i przez to są najbardziej narażone na urazy. Część krzyżowa wraz z miednicą osłania pęcherz moczowy i narządy płciowe. Odcinek guziczny, czyli kość ogonowa, nie ma żadnej specjalnej funkcji - to pozostałość po procesie ewolucji.
Kręgi poszczególnych odcinków oznacza się w medycynie literami i cyframi (takie oznaczenia można znaleźć między innymi na wynikach badań kręgosłupa). Każdy kręg składa się z trzonu, łuku i wyrostków (nieparzystego wyrostka kolczystego i parzystych wyrostków poprzecznych). Wyrostki poprzeczne sąsiednich kręgów formują stawy (więcej o stawach dowiesz się stąd). Wyrostki kolczyste to miejsce przyczepu więzadeł i mięśni. Przestrzeń między wyrostkami to kanał kręgowy, przez który idzie rdzeń kręgowy.
Przeczytaj: O co prosi twój kręgosłup? 11 podpowiedzi
Między kręgami w osi pionowej znajdują się krążki międzykręgowe, czyli dyski. Amortyzują wstrząsy i umożliwiają kręgom poruszanie się względem siebie. Całość kręgosłupa jest ustabilizowana przez więzadła. Przez otwory międzykręgowe od rdzenia kręgowego odchodzą korzenie nerwowe. Tworzą sieć, która umożliwia przesyłanie impulsów nerwowych do mózgu.
Kręgosłup oglądany z boku przypomina literę "s". Paradoksalnie przez to, że nie jest linią prostą, umożliwia utrzymanie postawy wyprostowanej i równowagi oraz pomaga w amortyzacji wstrząsów. Te naturalne krzywizny kręgosłupa to lordoza szyjna, kifoza piersiowa oraz lordoza lędźwiowa. Inne skrzywienia boczne kręgosłupa to skoliozy. Pogłębienie lordoz, kifozy i skolioz może przyjąć charakter patologiczny.
Kręgosłup: oznaczenia kręgów
Według nomenklatury medycznej kręgosłup dzieli się na:
- odcinek szyjny - 7 kręgów szyjnych (C1-C7),
- odcinek piersiowy - 12 kręgów piersiowych (Th1-Th12),
- odcinek lędźwiowy - 5 kręgów lędźwiowych (L1-L5),
- odcinek krzyżowy - 5 zrośniętych kręgów krzyżowych (S1-S5),
- odcinek ogonowy (guziczny) - od 4 do 5 zrośniętych kręgów guzicznych (Co1-Co4/Co5).
Oznaczenia poszczególnych kręgów CC0 / Pearson Scott Foresman / Wikimedia Commons / redakcja
Kręgosłup: choroby
Najczęściej występujące choroby kręgosłupa to:
- zwyrodnienie kręgosłupa (choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa),
- dyskopatia (tzw. wypadanie dysku),
- osteoporoza,
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
- stenoza lędźwiowa,
- rwa kulszowa,
- lumbago.
