Oparzenia: czym są?
Oparzenia są skutkiem urazu, do którego dochodzi w wyniku działania energii, np. wysokiej temperatury, energii elektrycznej czy promieniowania słonecznego. Do oparzenia może też dojść poprzez kontakt ze żrącą substancją chemiczną. Oparzenie dotyczy najczęściej skóry, oparzeniu mogą jednak ulec także błony śluzowe lub położone głębiej tkanki. Ze względu na przyczynę powstania wyróżniamy:
- oparzenia termiczne – powstają wskutek ekspozycji na zbyt wysoką temperaturę
- oparzenia słoneczne – prowadzi do nich długotrwała ekspozycja na działanie promieniowania UVB
- oparzenia chemiczne – dochodzi do nich na skutek kontaktu z substancjami chemicznymi o żrących właściwościach
- oparzenia elektryczne – powstałe wskutek porażenia prądem
- oparzenia radiacyjne – wynikają z działania promieniowania radioaktywnego.
Oparzenia mogą być powierzchowne, średnio głębokie i głębokie, a ze względu na głębokość rany wyróżnia się oparzenia I, II, III i IV stopnia.
Oparzenia termiczne
Oparzenia termiczne to najczęściej występujący rodzaj wśród oparzeń. Spowodowane są działaniem wysokich temperatur na skórę czy błony śluzowe. Dochodzi do nich na przykład wskutek dotknięcia rozgrzanego przedmiotu (choćby żelazka, piekarnika, prostownicy do włosów), oblania się gorącym płynem (wrzątkiem, herbatą, kawą, olejem podczas smażenia), kontaktu z parą wodną (np. z czajnika) czy też z ogniem. Każdego roku oparzenia tego typu zdarzają się kilkuset tysiącom osób. W przypadku oparzeń termicznych, szczególnie tych spowodowanych gorącymi płynami, bardzo duże znaczenie ma jak najszybsze udzielenie pierwszej pomocy. Warto wiedzieć, że już temperatura powyżej 55 stopni Celsjusza wywołuje nieodwracalne uszkodzenie białka tkankowego i prowadzi do martwicy skóry. Przy temperaturze 70 stopni Celsjusza proces uszkodzenia nastąpi bardzo szybko, bo już po zaledwie jednej sekundzie.
Pierwsza pomoc przy oparzeniach
Pierwsza pomoc przy oparzeniach polega przede wszystkim na schłodzeniu poparzonego miejsca. Należy pamiętać, by usunąć z oparzonych miejsc odzież oraz biżuterię, aczkolwiek jeśli stopiony materiał przykleił się do skóry, to trzeba go na niej pozostawić, odcinając resztę ubrania. Miejsce oparzenia należy schłodzić, polewając je chłodną wodą przez co najmniej kwadrans. Jeśli poparzeniu uległa jama ustna, zalecane jest płukanie jej zimną wodą lub ssanie kostek lodu. W przypadku oparzenia I stopnia wystarczy schładzać je przez kwadrans lub do ustąpienia bólu, oparzenia II stopnia warto schładzać nawet do 30 minut, natomiast przy cięższych oparzeniach schładzanie powinno być krótsze, by nie doszło do wyziębienia. Osoba udzielająca pomocy poszkodowanemu powinna przede wszystkim zadbać o bezpieczeństwo: własne i pokrzywdzonego. Przed kontaktem z powierzchnią oparzoną powinna nałożyć rękawiczki. Po schłodzeniu poparzonego miejsca konieczne jest zastosowanie jałowego opatrunku. Można też sięgnąć po opatrunki hydrożelowe, które nie przykleją się do ran, natomiast przyspieszą ich gojenie.
Pierwsza pomoc przy oparzeniu: kiedy konieczna jest konsultacja lekarza?
Pierwsza pomoc przy oparzeniu, aby była jak najbardziej skuteczna, musi być błyskawiczna. Dlatego pierwszą zasadą w wypadku oparzeń jest natychmiastowe schłodzenie poparzonego miejsca. Nie należy też zapominać o usunięciu odzieży i biżuterii z poparzonego ciała, zwłaszcza z kończyn, gdyż skutkiem urazu może być szybko narastający obrzęk. Gdy do poparzenia dochodzi w warunkach domowych i jest ono powierzchowne, schłodzenie oparzonego miejsca i założenie jałowego opatrunku powinno być wystarczające. Jeśli jednak mamy do czynienia z rozległym poparzeniem, poparzeniu uległa twarz, szyja, klatka piersiowa, krocze, oko lub jego okolice, poparzone zostało niemowlę lub dziecko – wówczas bezwzględnie należy skorzystać z pomocy lekarza. Wskazaniem do konsultacji lekarskiej, a nawet leczenia szpitalnego mogą okazać się również takie dolegliwości, pojawiające się w ciągu kilku godzin po oparzeniu, jak dreszcze, gorączka, osłabienie czy bóle i zawroty głowy.
Co na oparzenia może pomóc?
Co na oparzenia można zastosować? Na ranę powstałą wskutek oparzenia konieczne jest nałożenie czystego, suchego opatrunku. Wygodne w stosowaniu są też plastry na oparzenia, które nie tylko nie uczulają i nie podrażniają, ale często zawierają substancje antyseptyczne (np. srebro) albo superabsorpcyjne (np. alginiany). Szczególnym rodzajem plastrów na oparzenia są opatrunki hydrożelowe. Natomiast należy być ostrożnym w stosowaniu domowych sposobów na oparzenia. W łagodzeniu dolegliwości pomocny może okazać się opatrunek z aloesu, który posiada właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne. Można też sięgnąć po opatrunek nasączony schłodzonym naparem z dziurawca, rumianku, czarnego bzu, żywokostu lub nagietka – zioła te wykazują działanie przeciwzapalne oraz właściwości bakteriobójcze.
Na oparzenia: czego absolutnie nie wolno stosować?
Na oparzenia absolutnie nie wolno stosować takich domowych sposobów, jak białko jaja kurzego, czy tłuszcz zwierzęcy (np. masło, smalec) lub substancje natłuszczające, działając w ten sposób można bowiem doprowadzić do zakażenia bakteryjnego poparzonej powierzchni skóry. Absolutnie nie wolno nakłuwać czy też zrywać powstałych na skórze w wyniku oparzenia pęcherzy, aby nie doprowadzić do zakażenia – pełnią one funkcję ochronną. Nie jest wskazane zanurzanie poparzonej osoby w zbiorniku z wodą, czy też stosowanie na poparzone miejsca okładów ze śniegu czy lodu. W przypadku oparzeń wewnętrznych, czy też rozległych oparzeń zewnętrznych nie wolno jeść ani pić. Przy poważniejszych oparzeniach absolutnie nie należy też pozostawiać poszkodowanego bez opieki – może bowiem dojść do wstrząsu, a wówczas należy chorego położyć na wznak z uniesionymi nogami i wezwać pogotowie.
Leki na oparzenia
Leki na oparzenia to przede wszystkim produkty do odkażania ran (na bazie oktenidyny lub poliheksanidu), specjalistyczne opatrunki na oparzenia, pianki na oparzenia (powinny zawierać 10 proc. pantenolu) oraz maści, żele i kremy na oparzenia. Chorzy często sięgają po maści z antybiotykiem, jednak ich nadużywanie nie jest wskazane. Dużo korzystniejsze jest zastosowanie maści na bazie srebra, które to wykazując właściwości antybakteryjne, jest doskonałą alternatywą dla antybiotyków. Po wygojeniu rany warto zadbać o jej dalszą pielęgnację i sięgnąć po maści wspierające proces odnowy skóry. W ich składzie powinny znaleźć się: alantoina, witamina A oraz D-pantenol.
Zobacz też: Oparzenia słoneczne: jak się przed nimi chronić i jak je leczyć?
