Biegunka - rodzaje
Ze względu na czas trwania biegunka może być:
- biegunką ostrą i trwać do trzech tygodni - najczęściej to infekcja wirusowa lub bakteryjna, która przechodzi samoistnie, gdy już organizm zwalczy patogenu. Stolec jest wodnisty, z dodatkiem śluzu lub ropy, a chorobie towarzyszy gorączka, bóle brzucha, nudności i wymioty, osłabienie i uczucie rozbicia. Do zakażenia dochodzi przez kontakt z wirusem lub z pałeczkami np. Salmonelli, gronkowcem, czy innymi pasożytami.
- biegunką przewlekłą, która ciągnie się czasem nawet miesiącami i systematycznie wyniszcza organizm
Biegunka ostra u dorosłych najczęściej wywołana jest infekcjami bakteryjnymi, wirusowymi lub pasożytniczymi. To około 90 proc. przypadków. Ponadto, biegunka u dorosłych bywa efektem nadużywania środków przeczyszczających.
Biegunka przewlekła u dorosłych może być objawem wielu chorób. Taką chorobą, która powoduje biegunki u dorosłych, jest zespół jelita nadwrażliwego. A ponadto: przewlekłe zapalenie trzustki, w zaburzeniach wchłaniania, celiakia, w zespole rozrostu flory bakteryjnej jelita (zespół ślepej pętli).
Biegunka u dzieci pojawia się najczęściej w wyniku zakażenia wirusem (rotawirusy). Rzadziej są to infekcje bakteryjne, czy pasożytnicze. Biegunka u dzieci może być także spowodowana alergią czy nietolerancją pokarmową, przejedzeniem i nieprawidłową dietą, ząbkowaniem, chorobami, takimi jak mukowiscydoza, zapaleniem gardła i inną chorobą, być skutkiem terapii antybiotykowej, a także towarzyszyć nadmiernym stresom, którym dziecko jest poddawane.
Biegunka u niemowląt karmionych sztucznie pojawia się, gdy dziecko oddaje 3 albo więcej luźnych lub wodnistych stolców w ciągu doby. U niemowląt karmionych wyłącznie piersią kilka, a nawet kilkanaście stolców na dobę, jest sytuacją normalną. Niepokój powinny wzbudzić jednak zauważalne zmiany rytmu wypróżnień, czy też wyglądu stolca.
Biegunka ostra - jaka dieta
W przypadku ostrej biegunki gdy dochodzi do kilkunastu, albo nawet kilkudziesięciu wypróżnień na dobę, należy wstrzymać podawanie jakichkolwiek pokarmów. Warto dodać, że w ostrej formie biegunki w kale może pojawić się krew, towarzyszą jej bóle brzucha, czasem gorączka. W takim przypadku koniecznie trzeba się skonsultować z lekarzem. Jednocześnie należy zapobiegać odwodnieniu i utracie elektrolitów (sód, potas). Można podawać wodę mineralną, niegazowaną, wodę przegotowaną lekko posoloną, lekkie napary herbaciane, ziołowe, buliony warzywne. W aptekach bez recepty można dostać gotowe preparaty nawadniające.
Po nawodnieniu organizmu zwykle po ok.4-5 godzinach można stopniowo podawać potrawy typu ryż biały rozgotowany, kleik ryżowy z dodatkiem marchwi, zupy z drobnymi kaszami, pieczone jabłko, namoczone pieczywo. W miarę poprawy stanu stopniowo można dodawać np.: rozdrobnione chude mięso, gotowaną rybę. Tego rodzaju dietę należy kontynuować do ustąpienia wszystkich objawów ze strony przewodu pokarmowego.
Dieta przy biegunce przewlekłej
O biegunce przewlekłej mówi w przypadku gdy dochodzi do więcej niż dwóch 2 płynnych wypróżnień na dobę. Podstawową sprawą jest ustalenie przyczyn biegunki, w tym celu konieczna jest wizyta u lekarza. Niezależnie od przyczyny należy ograniczyć produkty bogate w błonnik pokarmowy: razowe makarony, brązowy ryż, nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste pieczywo, grube kasze i płatki, otręby, surowe warzywa i owoce. Trzeba zupełnie wyeliminować potrawy ciężkostrawne (smażone), produkty wędzone, konserwowane, tłuste mięso, wędliny i sery, zawierające słodziki, ciasta, słodycze. Bardzo ważne jest by zwiększyć ilości napojów. Jeśli cierpiący na biegunkę nie toleruje laktozy należy zrezygnować z mleka i przetworów mlecznych.
Co można jeść w przewlekłej biegunce:
- pieczywo pszenne, pszenno-żytnie, tostowe jasne, chrupkie, grzanki
- kasze gotowane do miękkości: manna, kukurydziana, „krakowska", kuskus, jaglana, bulgur, jęczmienna perłowa
- ryż biały
- drobne makarony pszenne
- płatki: ryżowe, kukurydziane, płatki zbożowe błyskawiczne bez cukru
- ziemniaki, marchew, pomidory bez skóry i nasion, cukinia, dynia, bakłażan, kabaczek, pietruszka, seler, sałata, cykoria
- jabłka, banany, morele, mango, brzoskwinie, melon, arbuz, przetarte: maliny, truskawki, porzeczki, jagody, poziomki, borówki, kiwi
- chude wędliny, chude mięso. Zamiast wędlin przemysłowych warto piec w folii lub naczyniu żaroodpornym mięso typu: filet z indyka/kurczaka, schab środkowy, polędwica wołowa
- chude ryby: dorsz, mintaj, sola, flądra, płastuga, szczupak, okoń, sandacz
- oleje roślinne
- woda mineralna niegazowana, lekkie napary herbat, soki z owoców i warzyw bez dodatku cukru – rozcieńczone wodą, kompoty bez cukru, kawa zbożowa
Źródło: Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej
