Nadwaga - kiedy mówimy o nadwadze?
Nadwaga oznacza nadmierne nagromadzenie tkanki t³uszczowej, powy¿ej zapotrzebowania organizmu. Dotyka coraz wiêkszej grupy ludzi. Nadwaga i oty³o¶æ okre¶lane s± mianem epidemii XXI wieku. Ju¿ wiele lat temu ¦wiatowa Organizacja Zdrowia prognozowa³a, ¿e oty³o¶æ stanie siê jednym z najwiêkszych zagro¿eñ zdrowotnych naszych czasów. Szczególnie niepokoj±ca jest nadwaga w¶ród dzieci i m³odzie¿y, której poziom ro¶nie z roku na rok. Wg szacunków WHO do 2025 roku liczba dzieci z nadwag± wzro¶nie a¿ do 70 mln. A to oznacza tak¿e k³opoty ze zdrowiem, w tym choroby uk³adu kr±¿enia i serca oraz zagro¿enie cukrzyc±, poniewa¿ nadwaga mo¿e szybko i niepostrze¿enie przerodziæ siê w oty³o¶æ.
Nadwaga i oty³o¶æ nie s± jednak tym samym. Nadwaga to jakby pierwszy krok ku oty³o¶ci. Jest stosunkowo ³atwa do zwalczenia, je¿eli zastosuje siê odpowiedni± dietê oraz pamiêta o wysi³ku fizycznym. Lekka nadwaga nie wydaje siê byæ problemem. Jednak znaczna i d³ugotrwa³a grozi ju¿ rozwojem wielu chorób, w tym tych najgro¼niejszych. Mog± nas dopa¶æ nadci¶nienie, mia¿d¿yca, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, udar mózgu, a tak¿e cukrzyca. Ponadto nadwaga oznacza wiêksze zagro¿enie rozwojem raka piersi oraz jelita grubego. Zwiêkszona masa cia³a ¼le wp³ywa na stawy, krêgos³up, sprzyja tak¿e rozwojowi osteoporozy, hemoroidom i ¿ylakom nóg.
Oty³o¶æ oraz oty³o¶æ olbrzymia to stany chorobowe. Nie mo¿na tutaj polegaæ ju¿ tylko na diecie, przydaje siê pomoc lekarza, szczególnie w przypadku oty³o¶ci olbrzymiej. Jest to stan powa¿nego zagro¿enia dla zdrowia. Oty³o¶æ to jedna z g³ównych przyczyn pojawienia siê cukrzycy typu 2, chorób nowotworowych, takich jak rak jelita, nerek, jajnika oraz w±troby.
Nadwaga - co mówi wska¼nik BMI? Co to jest WHR?
BMI (ang. body mass index) to powszechnie stosowany wska¼nik, pozwalaj±cy oceniæ, czy masa cia³a jest prawid³owa, porównuje siê j± bowiem do wzrostu i sprawdza proporcje. To podstawowy wska¼nik, pozwalaj±cy odró¿niæ nadwagê od oty³o¶ci. Oblicza siê go wed³ug wzoru: masa cia³a w kilogramach dzielona przez wysoko¶æ (w metrach) podniesion± do kwadratu.
Wska¼niki BMI dla mê¿czyzn wygl±daj± nastêpuj±co:
- poni¿ej 20 – niedowaga
- 20-25 – masa cia³a prawid³owa
- 26-30 – nadwaga
- 31-40 – oty³o¶æ
- powy¿ej 41 – oty³o¶æ olbrzymia
Wska¼niki BMI dla kobiet:
- poni¿ej 19 – niedowaga
- 19-24 – masa cia³a prawid³owa
- 25-29 – nadwaga
- 30-40 – oty³o¶æ
- powy¿ej 41 – oty³o¶æ olbrzymia
Wska¼niki BMI ró¿ni± siê tak¿e dla poszczególnych grup etnicznych. I tak wg WHO mówimy o nadwadze gdy:
- BMI jest powy¿ej 25 dla rasy bia³ej, latynoskiej i czarnej
- BMI jest powy¿ej 23 dla ras azjatyckich
Nie jest to jedyny miernik nadwagi i oty³o¶ci. U¿ywa siê tak¿e pojêcia Waist-hip-ratio - wska¼nika WHR. Jest to, inaczej mówi±c, stosunek obwodu pasa do obwodu bioder, który obliczamy dziel±c ilo¶æ centymetrów w pasie przez ilo¶æ centymetrów w biodrach. Je¿eli wska¼nik WHR u kobiet jest wiêkszy ni¿ 0,8, a u mê¿czyzn wiêkszy ni¿ 1, mówimy o oty³o¶ci brzusznej.
Czy istnieje idealna waga cia³a? Na to pytanie nadal nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Istnieje kilka wzorów, które maj± w tym pomóc, ale ani nie s± doskona³e, ani jednoznaczne. Spotkaæ siê mo¿na zatem z ró¿nymi kalkulatorami, takimi jak: wzór Lorentza, Broca, Broca-Brugsha, Bernharda, Pottona, czy te¿ Amerykañskiego Towarzystwa Ubezpieczeñ na ¯ycie. Te do¶æ skomplikowane matematyczne wzory uwzglêdniaj± ró¿ne czynniki, takie jak p³eæ, wiek, obwód bioder i talii itp.
Nadwaga jest zatem do¶æ trudna do zdefiniowania w ostrych granicach. Niemniej jednak stanowi spory problem dla coraz wiêkszej ilo¶ci ludzi. Nie tylko zmienia proporcje cia³a i sylwetkê, ale ma tak¿e wp³yw na zdrowie, w tym zdrowie psychiczne.
Nadwaga - jak wp³ywa na nasze zdrowie psychiczne?
Osoby z nadwag± borykaj± siê z problemami odrzucenia, czy nawet dyskryminacji spo³ecznej, chocia¿ jest ona mocniejsza w stosunku do osób oty³ych lub skrajnie oty³ych. Niemniej jednak pozostaje problemem wielu osób, które na ró¿ne sposoby siê z ni± zmagaj±. Istnieje tak¿e problem nadwagi w powi±zaniu z depresj±. Zdarza siê bowiem tzw. zajadanie problemów, czyli objadanie siê w momencie stresu, co zazwyczaj skutkuje nadwag±. Bywa te¿ odwrotnie, nieakceptowanie swojego cia³a prowadzi do depresji.
Nadwaga - przyczyny
W¶ród przyczyn wymienia siê nastêpuj±ce czynniki:
- b³êdy ¿ywieniowe, przekarmianie
- brak ruchu fizycznego, siedz±cy tryb ¿ycia
- zaburzenia snu
- depresja lub stres
- czynniki genetyczne
- zaburzenia hormonalne (w tym niedoczynno¶æ tarczycy)
- przyjmowanie leków psychotropowych
- zaburzenia metaboliczne
