Nadwaga oznacza nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, powyżej zapotrzebowania organizmu. Dotyka coraz większej grupy ludzi. Nadwaga i otyłość określane są mianem epidemii XXI wieku. Już wiele lat temu Światowa Organizacja Zdrowia prognozowała, że otyłość stanie się jednym z największych zagrożeń zdrowotnych naszych czasów. Szczególnie niepokojąca jest nadwaga wśród dzieci i młodzieży, której poziom rośnie z roku na rok. Wg szacunków WHO do 2025 roku liczba dzieci z nadwagą wzrośnie aż do 70 mln. A to oznacza także kłopoty ze zdrowiem, w tym choroby układu krążenia i serca oraz zagrożenie cukrzycą, ponieważ nadwaga może szybko i niepostrzeżenie przerodzić się w otyłość.
Nadwaga i otyłość nie są jednak tym samym. Nadwaga to jakby pierwszy krok ku otyłości. Jest stosunkowo łatwa do zwalczenia, jeżeli zastosuje się odpowiednią dietę oraz pamięta o wysiłku fizycznym. Lekka nadwaga nie wydaje się być problemem. Jednak znaczna i długotrwała grozi już rozwojem wielu chorób, w tym tych najgroźniejszych. Mogą nas dopaść nadciśnienie, miażdżyca, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, udar mózgu, a także cukrzyca. Ponadto nadwaga oznacza większe zagrożenie rozwojem raka piersi oraz jelita grubego. Zwiększona masa ciała źle wpływa na stawy, kręgosłup, sprzyja także rozwojowi osteoporozy, hemoroidom i żylakom nóg.
Otyłość oraz otyłość olbrzymia to stany chorobowe. Nie można tutaj polegać już tylko na diecie, przydaje się pomoc lekarza, szczególnie w przypadku otyłości olbrzymiej. Jest to stan poważnego zagrożenia dla zdrowia. Otyłość to jedna z głównych przyczyn pojawienia się cukrzycy typu 2, chorób nowotworowych, takich jak rak jelita, nerek, jajnika oraz wątroby.
BMI (ang. body mass index) to powszechnie stosowany wskaźnik, pozwalający ocenić, czy masa ciała jest prawidłowa, porównuje się ją bowiem do wzrostu i sprawdza proporcje. To podstawowy wskaźnik, pozwalający odróżnić nadwagę od otyłości. Oblicza się go według wzoru: masa ciała w kilogramach dzielona przez wysokość (w metrach) podniesioną do kwadratu.
Wskaźniki BMI dla mężczyzn wyglądają następująco:
Wskaźniki BMI dla kobiet:
Wskaźniki BMI różnią się także dla poszczególnych grup etnicznych. I tak wg WHO mówimy o nadwadze gdy:
Nie jest to jedyny miernik nadwagi i otyłości. Używa się także pojęcia Waist-hip-ratio - wskaźnika WHR. Jest to, inaczej mówiąc, stosunek obwodu pasa do obwodu bioder, który obliczamy dzieląc ilość centymetrów w pasie przez ilość centymetrów w biodrach. Jeżeli wskaźnik WHR u kobiet jest większy niż 0,8, a u mężczyzn większy niż 1, mówimy o otyłości brzusznej.
Czy istnieje idealna waga ciała? Na to pytanie nadal nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Istnieje kilka wzorów, które mają w tym pomóc, ale ani nie są doskonałe, ani jednoznaczne. Spotkać się można zatem z różnymi kalkulatorami, takimi jak: wzór Lorentza, Broca, Broca-Brugsha, Bernharda, Pottona, czy też Amerykańskiego Towarzystwa Ubezpieczeń na Życie. Te dość skomplikowane matematyczne wzory uwzględniają różne czynniki, takie jak płeć, wiek, obwód bioder i talii itp.
Nadwaga jest zatem dość trudna do zdefiniowania w ostrych granicach. Niemniej jednak stanowi spory problem dla coraz większej ilości ludzi. Nie tylko zmienia proporcje ciała i sylwetkę, ale ma także wpływ na zdrowie, w tym zdrowie psychiczne.
Osoby z nadwagą borykają się z problemami odrzucenia, czy nawet dyskryminacji społecznej, chociaż jest ona mocniejsza w stosunku do osób otyłych lub skrajnie otyłych. Niemniej jednak pozostaje problemem wielu osób, które na różne sposoby się z nią zmagają. Istnieje także problem nadwagi w powiązaniu z depresją. Zdarza się bowiem tzw. zajadanie problemów, czyli objadanie się w momencie stresu, co zazwyczaj skutkuje nadwagą. Bywa też odwrotnie, nieakceptowanie swojego ciała prowadzi do depresji.
Wśród przyczyn wymienia się następujące czynniki: