Splątanie - czym jest to zaburzenie świadomości? Skąd się bierze?
Splątanie określanie też bywa amencją (łac. amentia) lub zespołem splątaniowym albo amentywnym. Jest to stan, w którym u danej osoby zaburzona jest świadomość samego siebie, miejsca i czasu oraz okoliczności, w których się znajduje. Towarzyszy temu niezborna mowa i chaotyczne ruchy. Splątanie wynika z uszkodzenia mózgu w wyniku niewydolności krążenia mózgowego, po infekcjach, zatruciach i zaburzeniach metabolicznych lub jest związane z chorobami psychicznymi, takimi jak mania i katatonia.
Świadomość to inaczej stan, w którym zdajemy sobie sprawę z tego kim jesteśmy i w jakiej sytuacji się znajdujemy oraz możemy kontrolować nasze procesy myślowe, dostrzegamy wydarzenia w świecie zewnętrznym i reagujemy na nie. Zaburzenia świadomości dzieli się na dwa rodzaje: jakościowe oraz ilościowe. Jeżeli obserwujemy senność, stan przedśpiączkowy lub śpiączkę i nie ma kontaktu z daną osobą oznacza to zaburzenie świadomości typu ilościowego. Natomiast gdy, tak jak w przypadku splątania, wydaje się, że osoba taka jest przytomna, mówimy o zaburzeniach jakościowych. Splątanie może też być pierwszym zwiastunem wchodzenia w stan śpiączki.
Splątanie - przyczyny
Istnieje wiele przyczyn stojącym za splątaniem. Generalnie są to choroby neurologiczne lub ogólnoustrojowe lub urazy prowadzące do uszkodzenia mózgu. W przypadku padaczki splątanie występuje po tzw. dużym napadzie padaczkowym, ale może być także jedynym objawem napadu.
Do stanu splątania mogą prowadzić takie choroby neurologiczne jak:
- krwotok podpajęczynówkowy
- udar mózgu
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- zapalenie mózgu
- guzy, rak mózgu
- urazy czaszkowo-mózgowe
- padaczka
Ponadto splątanie może towarzyszyć takim zdarzeniom i chorobom ogólnoustrojowym jak:
- zatrucia tlenkiem węgla, lekami, alkoholem, zażywanie opioidów, LSD, amfetaminy, grzybów halucynogennych
- zakażenia ogólne typu zapalenie płuc, grypa, posocznica, wstrząs kardiogenny, septyczny lub anafilaktyczny, zakażenie salmonellą
- infekcje typu malaria, zakażenie bąblowcem
- zaburzenia krążenia i rytmu serca, zawał, zapaść
- zaburzenia metaboliczne, np. encefalopiatia wątrobowa lub mocznicowa
- choroby endokrynologiczne, takie jak śpiączka cukrzycowa, hipoglikemia, przełom tarczycowy
- zaburzenia elektrolitowe i odwodnienie
- ciężka żółtaczka
- początki demencji starczej lub choroby Alzheimera
- niedotlenienie, choroba wysokościowa
- hipotermia lub przegrzanie
- porażenie prądem
- silny stres, na przykład po wypadku
- zbliżająca się śmierć
Splątanie - jak się objawia?
Przy splątaniu wydaje się, że kontakt z chorym istnieje. Jednak w rzeczywistości taka osoba nie zdaje sobie sprawy ze swojego stanu. Nie wie kim jest i gdzie się znajduje, ani też nie rozpoznaje bliskich osób. Zaburzona jest struktura myślenia, chory nie jest w stanie mówić z sensem, jego wypowiedzi są chaotyczne i niezrozumiałe. Nie zapamiętuje też jakiejkolwiek informacji. Towarzyszy temu nadpobudliwość ruchowa, ograniczona do najbliższej przestrzeni, nazywana pobudzeniem "w obrębie łóżka". Dochodzą do tego dziwaczne i powtarzalne ruchy, na przykład drapania czy skubania. Dodatkowo chory może mieć omamy lub urojenia.
Niestety, stan splątania trwa czasem wiele dni, a nawet miesięcy. Stan chorego w tym czasie stopniowo się pogarsza. Jeżeli jednak wyjdzie z tego, nic nie pamięta z okresu splątania.
Splątanie - leczenie
Splątanie jest poważnym objawem i wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej. Jeżeli jest objawem innej choroby, leczeniu podlega przede wszystkim sama przyczyna zaburzenia świadomości. Przed ustaleniem trybu leczenia chory poddany zostaje badaniu neurologicznemu, a także sprawdza się jego ogólny stan zdrowia. Podaje się więc analizie krew, mocz, poziom kreatyniny i mocznika we krwi. A także bada się stężenie elektrolitów oraz aktywność enzymów wątrobowych. Wykonuje się ponadto badanie płynu mózgowo-rdzeniowego oraz gazometrię krwi, aby wykluczyć choroby układu oddechowego. Konieczne są także badania obrazowe, w tym tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, badania EEG i inne.
