Hipnoza – na czym polega?
Hipnoza jest uznawana za stan umysłu, który jest odmienny od dwóch podstawowych stanów, czyli stanu czuwania oraz snu. W porównaniu do stanu czuwania, w czasie hipnozy znacznie obniża się podzielność uwagi, zdolność realnej oceny sytuacji oraz zdolność planowania. Poza tym zmniejsza się zdolność do przypominania sobie wspomnień wzrokowych. Zwiększa się z kolei zdolność tworzenia fantazji i wyobrażeń. Osoby wprowadzone w stan hipnozy są również bardziej podatne na sugestie i chętniej wykonują czyjeś polecenia.
U osoby wprowadzonej w stan hipnozy częstotliwość fal mózgowych nie różni się od zwykłej częstotliwości, gdy mózg jest w stanie czuwania. Co ciekawe, po wyprowadzeniu z hipnozy, osoba, która wprowadzona była w stan hipnozy zazwyczaj nie pamięta tego, co działo się podczas sesji.
Hipnoza jest szeroko wykorzystywana w psychiatrii oraz psychologii klinicznej. Stosuje się ją jako metodę diagnozy, a także leczenia problemów psychicznych, takich jak zaburzenia lękowe oraz zaburzenia nerwicowe. Wprowadzanie człowieka w ten specyficzny stan umysłu bywa również stosowane w terapii uzależnień.
Jak wywołać stan hipnozy?
Stan hipnozy można podzielić na kilka etapów. Pierwszy etap to tak zwany etap sugestii, natomiast drugi to etap skupienia. Te fazy mają na celu wprowadzenie osoby poddawanej hipnozie w stan, w którym wyłączy swoje myśli i skoncentruje się na sesji hipnozy. Następnym etapem jest relaks, który uzyskuje się za pomocą technik relaksacyjnych. Czwarty, najważniejszy etap to tak zwany obraz. Na tym etapie hipnotyzer prosi osobę hipnotyzowaną, żeby wyobraziła sobie konkretne obrazy, na przykład, że zjeżdża windą lub schodzi po schodach. Wtedy zaczyna się odliczanie, a gdy osoba zejdzie lub zjedzie na najniższy poziom, wchodzi w stan hipnozy. Po zakończeniu sesji następuje odliczanie w przeciwną stronę, a pacjent ma wyobrazić sobie, że wchodzi albo wjeżdża z powrotem do góry. Wtedy następuje wybudzenie z hipnozy.
Wprowadzić w hipnozę można na wiele różnych sposobów. Jednym z nich jest skupienie uwagi osoby hipnotyzowanej na jakimś przedmiocie, który trzyma się lub przesuwa przed oczami pacjenta. Ten ma za zadanie skoncentrowanie się na tym jednym przedmiocie, a po pewnym czasie zapomina o innych bodźcach pochodzących z zewnątrz. Inna metoda wprowadzająca w stan hipnozy polega na szybkim wydawaniu poleceń, co prowadzi w końcu do przeciążenia umysłu. Wówczas pacjent przekazuje kontrolę nad sytuacją hipnotyzerowi.
Co ciekawe, hipnoza działa na każdego w inny sposób, a co więcej nie każdą osobę można wprowadzić w stan hipnozy. Podatność na hipnozę określa się według skali opracowanej przez amerykańskich lekarzy psychiatrów. Skala ma 30 stopni, z czego konkretne przedziały oznaczają:
- 0 – 5 stopni: duża oporność na hipnozę; u osób z tej grupy można jedynie doprowadzić do stanu relaksacji
- 6 – 11 stopni: osoby należące do grupy ocenianej w taki sposób można wprowadzić w stan lekkiego transu, w którym występują niekontrolowane ruchy gałek ocznych oraz delikatne drętwienie kończyn; ze względów terapeutycznych taki stopień odporności na wpływ hipnozy jest najlepszy;
- 12 – 20 stopni: osoby z tej grupy można wprowadzić w stan średniego transu, podczas którego nie odczuwają one bólu; poza tym w takim stanie mogą wystąpić zaburzenia w sposobie odczuwania własnego ciała - niektórzy odbierają ją jako wyjątkowo elastyczne, a niektórzy jako nienaturalnie sztywne;
- 21 – 30 stopni: taka ocena oznacza, że pacjenta można wprowadzić w głęboki trans, w czasie którego pacjent odbiera rzeczywistość w zupełnie odmienny sposób.
Co ważne, pacjenci podatni na hipnozę, których można wprowadzić w stan średniego oraz głębokiego transu, po wybudzeniu nic nie pamiętają. Z tego względu u takich osób hipnoza nie może być stosowana do celów terapeutycznych.
U kogo nie należy przeprowadzać hipnozy?
Hipnozy nie należy stosować przede wszystkim u kobiet w ciąży, zwłaszcza w pierwszym trymestrze. Tej metody nie stosuje się raczej u dzieci poniżej 14. roku życia, osób cierpiących na depresję oraz inne choroby psychiczne. Nie zaleca się wprowadzania w stan hipnozy również osób niewidomych i cierpiących na padaczkę.
Sesje hipnozy w każdym przypadku, nawet u osób zdrowych, mogą wywołać niespodziewane emocje, których nie można przewidzieć. Z tego powodu, sesji nie powinny przeprowadzać przypadkowe osoby, a jedynie wyspecjalizowani terapeuci, psychologowie oraz lekarze zajmujący się hipnozą.
