Obrzęki pojawiają się, gdy w naszym organizmie zaczyna się gromadzić płyn poza naczyniami, w przestrzeni międzykomórkowej. Opuchlizna powodowana jest generalnie zaburzeniami równowagi istniejącej pomiędzy dwoma systemami naszym organizmie: systemem nerkowym i systemem naczyniowym. Nerki odpowiedzialne są za wydalanie wody z organizmu wraz z moczem i za mechanizm zwrotnego wchłaniania wody do krwi. Natomiast naczynia włosowate dostarczają do tkanek krew wraz ze składnikami odżywczymi. W trakcie wymiany dochodzi do wydostawania się z naczyń także osocza, które następnie jest zbierane i odprowadzane z tkanek przez naczynia limfatyczne.
Nasze ciało zbudowane jest w 60-70 procentach z wody. To podstawowa substancja wchodząca w skład krwi i innych płynów ustrojowych. Dzięki niej dochodzi do przemian chemicznych w komórkach, a także do transportu składników odżywczych i tlenu poprzez system naczyń krwionośnych. Woda znajduje się generalnie wewnątrz komórek (w cytoplazmie), wewnątrz naczyń (jako składnik krwi) oraz w przestrzeni międzykomórkowej (woda pozanaczyniowa, inaczej płyn śródmiąższowy).
Właściwy poziom płynów w organizmie utrzymują dwa mechanizmy: nerkowy i naczyniowy.
Za opuchlizną kryje się nieprawidłowa praca nerek, związana albo bezpośrednio z ich chorobą, albo z zaburzeniami mającymi wpływ na czynność narządu. Nerki mają wtedy problem z właściwym wydalaniem wody z organizmu.
Obrzęki powoduje też złe działanie układu naczyniowego organizmu.
Zaburzenia w pracy układu naczyniowego, które powodują obrzęki, dotyczą przede wszystkim naczyń włosowatych. Może dojść do nadmiernego wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w kapilarach (inaczej w naczynkach włosowatych - cieniutkich naczyniach krwionośnych lub chłonnych), w wyniku czego płyny przedostają się poza ścianki naczyń. Zaburzenia w produkcji albumin - białek powstających w wątrobie - powodują natomiast spadek ciśnienia onkotycznego w osoczu, co w rezultacie prowadzi do przesięku płynu z osocza do tkanek. Ponadto na powstawanie obrzęków mają wpływ zmiany w przepuszczalności ścian włośniczek oraz niewłaściwy odpływ limfy (czyli chłonki) z komórek ciała.
uogólnione
zlokalizowane
Obrzęki miejscowe są powodowane stanem zapalnym, związanym z problemami w odpływie chłonki (limfy) z tkanek, zaburzeniami w odpływie żylnym oraz reakcjami alergicznymi.
Rodzaje obrzęków miejscowych
obrzęki zapalne
obrzęki kończyn dolnych
obrzęk alergiczny (np. naczynioruchowy Quinckego)
Obrzęki uogólnione mają wiele źródeł. Wynikają z zaburzeń pracy serca, wątroby, nerek, systemu hormonalnego.
Obrzęki w chorobach nerek:
Obrzęki w chorobach serca:
mogą być spowodowane niewydolnością prawej komory serca - zła praca serca skutkuje powstawaniem zastojów żylnych i niewystarczającym natlenieniem tkanek. Objawia się zazwyczaj obrzękami kostek, a także podudzi, ud, krocza. Obrzęki mają charakter "ciastowaty", to znaczy, że po naciśnięciu bardzo wolno wracają do poprzedniej pozycji.
Obrzęki w chorobach wątroby:
Obrzęki powodowane zaburzeniami hormonalnymi:
Opuchlizna pojawia się czasem po zażyciu leków, powodujących zatrzymywanie wody w organizmie, takich jak: doustne środki antykoncepcyjne, niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz inne.
Podstawą jest, jak zwykle, zdiagnozowanie oraz leczenie przyczyny dolegliwości.
Jeżeli chodzi o doraźną pomoc przy obrzękach to polega ona na miejscowym smarowaniu odpowiednią maścią, wygodnym ułożeniu opuchniętej kończyny (poziomo i uniesionej powyżej serca). Istotna jest właściwa dieta, zawierająca minimalne tylko ilości soli.