Rak wątrobowokomórkowy - przyczyny, objawy, diagnoza i leczenie

emer 31.07.2018 00:55

Rak wątrobowokomórkowy występuje bardzo często. Największe szanse na wyleczenie są, rzecz jasna, w początkowym stadium choroby. Niestety, objawy raka wątrobowokomórkowego długo mogą być niecharakterystyczne, a więc i niezauważone zarówno przez chorego, jak i lekarza. Główne przyczyny raka wątrobowokomórkowego to wirusowe zapalenie wątroby oraz marskość wątroby.

Obraz mikroskopowy raka wątrobowokomórkowego

Shutterstock

Rak wątrobowokomórkowy to najczęściej występujący pierwotny rak wątroby. Jest to nowotwór złośliwy tworzący się z komórek wątrobowych (hepatocytów). Inna jego nazwa to wątrobiak złośliwy. W wielu miejscach można się spotkać ze skrótem HCC, od angielskiego hepatocellular carcinoma.

Rak wątrobowokomórkowy znajduje się w czołówce nowotworów złośliwych, na które najczęściej umieramy. Przed nim jest jedynie nowotwór płuc, podobny "wynik" ma rak jelita grubego i żołądka. Wynika to między innymi z często późnego rozpoznania choroby - objawy raka wątrobowokomórkowego nie są z początku charakterystyczne.

Rak wątrobowokomórkowy to najczęściej następstwo wirusowego zapalenia wątroby B (HBV) lub C (HCV). Z wirusowym zapaleniem wątroby wiąże się występowanie marskości wątroby, a ta z kolei sprzyja rozwojowi raka wątrobowokomórkowego. Ryzyko wystąpienia tego nowotworu jest aż sto razy większe u osób zakażonych WZW typu B!

Najwięcej chorych jest w południowo-wschodniej Azji oraz Afryce, najmniej - w Stanach Zjednoczonych. Co roku rak wątrobowokomórkowy dotyka około trzech tysięcy Polaków. Częściej chorują na niego mężczyzni. Nowotwór ten może wystąpić w każdym wieku, mimo to większe ryzyko pojawia się po ukończeniu 50.-60. roku życia.

Na szczęście liczba chorych w Polsce spada. Wiąże się to przede wszystkim z wprowadzeniem powszechnych szczepień przeciwko WZW typu B oraz poprawą warunków sanitarnych.

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

Rak wątrobowokomórkowy: przyczyny

Jak już wspomnieliśmy, najczęstsze przyczyny raka wątrobowokomórkowego to zakażenie wirusem HBV i HCV, a także marskość wątroby (nie tylko spowodowana przez WZW, lecz także alkohol, leki czy rozmaite choroby). Inne przyczyny to:

nadużywanie alkoholu,
palenie tytoniu,
polekowe uszkodzenie wątroby,
choroby metaboliczne (hemochromatoza pierwotna, tyrozynemia typu I, porfirie, niedobór alfa1-antytrypsyny, choroba von Gierkego, choroba Wilsona),
choroby pasożytnicze (schistosomatoza),
wysokie spożycie aflatoksyn (rodzaju toksyn występujących w grzybach; znajdują się m.in. w orzeszkach ziemnych, migdałach czy zbożu w regionach tropikalnych),
zapalenia wątroby,
czynniki genetyczne (występowanie raka wątrobowokomórkowego u krewnych pierwszego stopnia).

Rak wątrobowokomórkowy: objawy

Początek choroby jest trudny do zauważenia. Nowotwór nie daje o sobie znać w oczywisty sposób. Długo może pozostać bezobjawowy. W pierwszych stadiach choroby rak wątrobowokomórkowy powoduje objawy ogólne takie jak osłabienie, zmęczenie, gorszy apetyt, nocne, bolesne skurcze mięśni, stany podgorączkowe.

Niestety, do rozpoznania choroby często dochodzi właśnie dopiero po wystąpieniu poważnych objawów. Późniejsze, bardziej charakterystyczne objawy raka wątrobowokomórkowego to:

bóle brzucha w prawym podżebrzu,
nudności i wymioty,
poczucie pełności,
spadek masy ciała,
gorączka,
żółtaczka,
zmiany skórne,
powiększona, twarda, ale niebolesna wątroba,
wyczuwalny guz,
wodobrzusze.

Rak wątrobowokomórkowy: diagnostyka

Stosunkowo najprostszą metodą diagnostyki wątrobiaka jest USG, które ma służyć wykryciu zmian w jamie brzusznej. Do metod obrazowych w diagnostyce guzów zaliczają się również tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.

Wykonuje się również badania markerów raka wątroby. Najczęściej sprawdza się poziom α-fetoproteiny (AFP) w surowicy (potocznie mówiąc - we krwi).

Szczegółową diagnostykę raka wątrobowokomórkowego robi się za pomocą biopsji wątroby, czyli pobraniu fragmentu zmiany nowotworowej.

Rak wątrobowokomórkowy: leczenie

To, jakie leczenie raka wątrobowokomórkowego zostanie wybrane, zależy od stopnia zaawansowania choroby, a także stanu ogólnego pacjenta. Podstawową (i najskuteczniejszą) metodą leczenia HCC jest leczenie chirurgiczne, czyli wycięcie guza lub wycięcie wątroby i jej transplantacja.

Leczenie chirurgiczne: resekcja i transplantacja

Wycięcie (resekcję) guza mogą przejść ci pacjenci, u których choroba nie jest bardzo zaawansowana, a stan ich wątroby jest względnie dobry (tzn. stężenie bilirubiny jest prawidłowe, liczba płytek wynosi mniej niż 100 000/m3 oraz mają prawidłowe ciśnienie w żyle wrotnej). Marskość wątroby w przeważającej liczbie przypadków jest czynnikiem wykluczającym operację.

Niestety, nawroty choroby po resekcji obserwuje się aż u 60-70 procent chorych. Przeżycie pięcioletnie po takim leczeniu operacyjnym wynosi 50-60 procent pacjentów. O wiele mniejsze ryzyko nawrotu (10-15 procent) jest przy transplantacji (przeszczepie) wątroby. Przeżycie pięcioletnie wynosi 70 procent.

Do transplantacji kwalifikują się najczęściej osoby z jednym guzem poniżej pięciu centymetrów lub najwyżej trzema zmianami o maksymalnej wielkości trzech centymetrów. Mogą być jej poddani pacjenci z równoczesną marskością wątroby. Przy przeszczepie leczy się zarówno raka, jak i marskość. Niestety, często przeszkodą jest niedobór dawców wątroby.

Leczenie niechirurgiczne miejscowe

Niestety, metody chirurgiczne często nie są możliwe do zastosowania mimo niskiego stopnia zaawansowania choroby. Inne najczęstsze sposoby leczenia raka wątrobowokomórkowego to:

termoablacja - podwyższenie temperatury guza poprzez "rażenie" go prądem; ma doprowadzić do martwicy tkanek i zniszczenia zmiany nowotworowej;
krioablacja - zamrażanie tkanki, które ma doprowadzić do martwicy guza;
ostrzykiwanie guza etanolem,
chemoembolizacja - podanie odpowiedniego leku przeciwnowotworowego do nowotworu, a następnie "zamknęcie" naczyń krwionośnych wokół guza i zahamowanie jego wzrostu;
leczenie celowane farmakologią.

Zarówno radioterapia, jak i chemioterapia nie mają zbyt wielkiego zastosowania w leczeniu wątrobiaka złośliwego.