Dyslipidemia charakteryzuje się nieprawidłowym stężeniem lipidów i lipoprotein we krwi. Lipoproteiny to związki zbudowane z białek i lipidów, które w organizmie zdrowego człowieka transportują cholesterol potrzebny do produkcji hormonów sterydowych oraz kwasów żółciowych. Dodatkowo rozprowadzają trójglicerydy, które stanowią źródło energii dla organizmu, oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach.
Do lipoprotein zaliczają się:
- HDL, czyli tzw, „dobry” cholesterol,
- VLDL,
- chylomikrony,
- LDL, czyli „zły” cholesterol.
Na ich stężenie może wpływać bardzo wiele czynników, jednak największe nieprawidłowości i wahania pojawiają się u osób z:
- chorobą niedokrwienną serca,
- nadciśnieniem tętniczym,
- cukrzycą,
- przewlekłą chorobą nerek,
- przypadkami dyslipidemii w rodzinie.
Dyslipidemia – diagnoza
Aby potwierdzić dyslipidemię konieczne jest pobranie od chorego próbki krwi i oznaczenie poziomu lipidów i lipoprotein, czyli wykonanie lipidogramu. U osób całkowicie zdrowych wystarczy określenie stężenia cholesterolu całkowitego około 20 roku życia (badanie nie musi być wykonywane na czczo) i przy prawidłowych wynikach trzeba je powtarzać co pięć lat.
Pełen lipidogram, czyli oznaczenie poziomu trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz frakcji HDL konieczne jest u:
- kobiet, które przekroczyły 50. lub są po menopauzie,
- mężczyźni po czterdziestce,
- osób, które mają zdiagnozowaną chorobę niedokrwienną serca, mają nadciśnienie, cukrzycę lub są otyłe (bezwzględnym wskazaniem do wykonania badania jest otyłość brzuszna),
- chorych na reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, przewlekłą chorobę nerek,
- dzieci, których bliscy bardzo wcześnie – tj. kobiety przed 65. i mężczyźni przed 55. rokiem życia – zaczęli zmagać się z chorobami układu krążenia.
Dyslipidemia – podział
W zależności od wieku pacjenta, momentu, w którym wystąpiła choroba, uwarunkowań genetycznych oraz chorób towarzyszących dyslipidemii, wyróżnia się trzy typy schorzenia:
- Hipercholesterolemia – pierwotna, zazwyczaj jest dziedziczna i zalicza się do niej hipercholesterolemię rodzinną, oraz wtórna, która jest następstwem innego schorzenia. Najczęściej pojawia się u osób z niedoczynnością tarczycy, cholestazą (zastojem żółci), przewlekłą niewydolnością nerek, zespołem nerczycowym, zespołem Cushinga. Czasem pojawia się u osób, które przyjmują glikokortykosteroidy. W przypadku hipercholesterolemii nieprawidłowy jest poziom cholesterolu LDL i znacznie częściej dochodzi do występowania ostrych incydentów sercowo-naczyniowych.
- Ciężka hipertriglicerydemia – to stan, w którym poziom trójglicerydów przekracza 500 mg/dl. Do najbardziej charakterystycznych objawów schorzenia należą ostry, napadowy ból brzucha, niekiedy u chorych rozwija się ostre zapalenie trzustki. Jeśli we krwi pojawi się chylomikrony (rodzaj lipoprotein) schorzenie nazywane jest hiperlipoproteinemią typu V.
- Dyslipidemia aterogenna – u pacjentów z tym schorzeniem obserwuje się zbyt wysokie stężenie trójglicerydów, a zbyt małe cholesterolu HDL. W niektórych przypadkach obserwuje się niewielki wzrost poziomu cholesterolu LDL. Ten rodzaj dyslipidemii nie daje praktycznie żadnych objawów. Za chorzeniem mogą przemawiać jednak choroby towarzyszące, tj. otyłość, nadwaga oraz cukrzyca typu 2. W tym ostatnim przypadku oporność organizmu na działanie insuliny może być jednym z czynników, który sprzyja rozwojowi dyslipidemii.
Dyslipidemia – leczenie
Dyslipidemię leczy się przede wszystkim dietą. Każdy chory musi:
- ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych oraz tzw. tłuszczów trans, które znajdują się przede wszystkim w słodyczach, chipsach i żywności wysoko przetworzonej (tj. fast foodach, zupach w proszku, gotowych wyrobach cukierniczych, twardych margarynach),
- zredukować ilość cholesterolu przyjmowanego wraz z jedzeniem, chory powinien wystrzegać się jajek – można zjeść maksymalnie 2 w tygodniu – oraz podrobów. Jeśli zbyt wysokie jest także stężenie trójglicerydów trzeba zmniejszyć spożycie węglowodanów, które znajdują się przede wszystkim w słodyczach, białym pieczywie, słodkich napojach gazowanych,
- wprowadzić do diety produkty bogate w kwasy tłuszczowe omega – 3, które obniżają poziom trójglicerydów oraz wzmacniają serce i usprawniają działanie całego układu krążenia. Te cenne związki zawarte są m.in. w rybach oraz orzechach włoskich. Trzeba jednak pamiętać, że kwasy omega mogą wchodzić w reakcje z niektórymi lekami (kwasem acetylosalicylowym oraz klopidogrelonem),
- tłuszcze zwierzęce zastąpić tymi pochodzenia roślinnego oraz wprowadzić do codziennej diety margaryny z dodatkiem stanoli i steroli, które pomagają wyregulować poziom cholesterolu LDL oraz cholesterolu całkowitego,
- zwiększyć ilość spożywanego błonnika, najlepszym jego źródłem są warzywa oraz produkty pełnoziarniste.
Równie ważna, co dieta jest aktywność fizyczna – nie mogą o niej zapominać osoby z nadwagą czy otyłością, bo w ich przypadku zgubienie zbędnych kilogramów pozwala zapanować nad chorobą. Najlepiej jest ćwiczyć (ćwiczenia powinny być umiarkowane i dobrane do możliwości pacjenta) codziennie przez ok. 30 minut. W walce z chorobą bardzo ważna jest także rezygnacja z zaleca z używek, tj, alkoholu i papierosów.
W sytuacji gdy dieta i aktywność fizyczna nie przynoszą spodziewanych rezultatów wprowadza się farmakoterapię. Do najczęściej stosowanych leków należą statyny, fibraty oraz żywice jonowymienne.
To również może cię zainteresować:
