Czym są statyny? Leki które zrewolucjonizowały współczesną medycynę
Statyny to środki farmakologiczne, których mechanizm działania polega na hamowaniu produkcji cholesterolu w wątrobie. Pozwalają one skutecznie zatrzymać enzym MG-CoA (3-hydroksy-3-metyloglutaryloko-enzym A), odpowiedzialny za syntezę cząsteczek cholesterolu. Redukcja procesu biosyntetycznego doprowadza do obniżenia zawartości wolnego cholesterolu, a także zatrzymania wzrostu aktywności receptorów LDL oraz VLDL. Dzięki systematycznemu stosowaniu statyn możliwe jest zmniejszenie wyjściowego poziomu frakcji LDL (złego cholesterolu) aż do 60%, a trójglicerydów do 45%. Następuje również efekt wzrostu frakcji tak zwanego dobrego cholesterolu HDL do 15%.
Kiedy warto sięgnąć po statyny? Wskazania do farmakoterapii
Pacjenci rozpoczynający leczenie statynami zwykle są zmuszeni kontynuować ją do końca swojego życia. Dopóki jednak hipercholesterolemia nie jest zbyt zaawansowana, lekarz może zalecić próbę zmniejszenia poziomu cholesterolu poprzez modyfikację dotychczasowego stylu życia. Kluczową kwestią jest oczywiście dieta. Należy mocno ograniczyć w niej wszelkiego typu produkty tłuste i wysoko przetworzone takie jak:
- tłuste, zwłaszcza czerwone mięso,
- produkty fast-food,
- rafinowane oleje i utwardzane tłuszcze roślinne,
- smalec,
- masło,
- jajka kurze,
- śmietanę,
- produkty pełne szkodliwych konserwantów i ulepszaczy smaku (sprzyjają stanom zapalnym).
Działanie obniżające poziom złego cholesterolu LDL wykazują natomiast zielone warzywa, zwłaszcza spożywane w postaci surowej. Można zaliczyć do nich na przykład różne odmiany sałaty, szpinak, jarmuż, szczypiorek, rukolę czy cykorię. Równie ważne jest także zwiększenie podaży w diecie produktów podnoszących frakcję cholesterolu HDL. Są to zwłaszcza produkty zbożowe (nieoczyszczone), a także zawierające wysoką zawartość kwasów Omega 3 (ryby, olej lniany oraz siemię lniane). Pomocna może okazać się również suplementacja za pomocą preparatów z błonnikiem witalnym, tłuszczem Omega 3, a także ostropestem plamistym.
Badania naukowe wykazały również bezpośrednie powiązanie pomiędzy poziomem cholesterolu a aktywnością fizyczną. Wskazany jest regularny ruch, dzięki czemu w naturalny sposób zapobiegniemy chorobom układu krwionośnego. Nie bez znaczenia pozostaje ponadto wpływ przewlekłego stresu na wzrost cholesterolu. Jeżeli więc nie chcemy sięgać po statyny, warto zadbać o jego redukcję, na przykład poprzez stosowanie technik relaksacyjnych, czy ćwiczenia jogi lub medytacji.
Liczne korzyści ze stosowania statyn
Kiedy jednak u pacjenta notuje się bardzo wysoki poziom cholesterolu i nie wykazuje on motywacji do radykalnych zmian swojego życia, konieczne jest rozpoczęcie leczenia za pomocą statyn. Maksymalna norma cholesterolu całkowitego wynosi 190 mg/dl, natomiast rekomendowana nie więcej niż 150. Poziom LDL, który powinno się traktować jako przesłankę do terapii to powyżej 130 mg/dl. Zbyt wysoki poziom trójglicerydów notujemy natomiast powyżej wartości 150 mg/dl. Warto mieć jednak na uwadze, że u osób z chorobami współtowarzyszącymi zwiększającymi ryzyko zawału lub udaru mózgu, normy te są jeszcze niższe. Zasadniczo można wtedy przyjąć, że im niższy poziom cholesterolu całkowitego, LDL oraz trójglicerydów, tym lepiej.
Czy rzeczywiście warto sięgnąć po statyny?
Wskazania płynące z licznych badań klinicznych nie wzbudzają jakichkolwiek wątpliwości. Pacjenci stosujący tego typu leki dłużej żyją i znacznie rzadziej notuje się w ich przypadku epizody zawałów oraz wylewów. Dzięki statynom można ograniczyć ryzyko pękania blaszek miażdżycowych zalegających w ścianach tętnic. Zatem nie warto sugerować się opiniami naturopatów, twierdzących, że farmakoterapia nie przynosi jakichkolwiek skutków. Takie twierdzenia są po prostu wyssane z palca i można uznać je za szkodliwe. Niestety wielu pacjentów sugeruje się opiniami udostępnianymi przez nich zwłaszcza za pośrednictwem mediów internetowych.
Statyny a cukrzyca
Kontrowersje wzbudza kwestia stosowania statyn u osób chorych na cukrzycę. Jak się jednak okazuje, znacząco obniżają one ryzyko problemów z funkcjonowaniem układu krwionośnego. Pacjencji z cukrzycą i jednoczesną hipercholesterolemia nie powinni więc mieć wątpliwości co do tego, czy rozpocząć farmakoterapię. Z drugiej strony notuje się zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy na skutek przyjmowania statyn u tych osób, których dotychczas ten problem nie dotyczył – zwłaszcza jeżeli cechują się oni predyspozycjami genetycznymi.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania statyn?
Warto wskazać również, że nie każdy może stosować statyny. Przeciwwskazania dotyczą przede wszystkich kobiet w ciąży i planujących staranie się o dziecko w najbliższej przyszłości. Leki te nie są również wskazane u osób z ostrą niewydolnością nerek. Nie ma natomiast powodów, aby zrezygnować ze statyn w przypadku niewydolności serca.
Co wiemy o bezpieczeństwie statyn i ich skutkach ubocznych
Przeciwnicy stosowania farmakoterapii za pomocą statyn wskazują zwykle na liczne skutki uboczne, na jakie rzekomo narażeni są pacjenci je stosujący. Jak się jednak okazuje, niebezpieczeństwo nie jest o wiele większe w porównaniu do wielu innych leków wydawanych na receptę. Działania niepożądane występują jedynie o kilku procent osób, dlatego nie ma jakichkolwiek powodów do dyskredytowania statyn.
Warto jednak być świadomym ewentualnych skutków ubocznych, jakie mogą nastąpić. Najczęściej wskazuje się w tym przypadku na miopatię, która cechuje się odczuciem zmęczenia oraz osłabienia. W trakcie leczenia notuje się również problemy po stronie układu pokarmowego między innymi na skutek pobudzenia aktywności enzymów wątrobowych. Potencjalne dolegliwości to zwłaszcza:
- uporczywe zaparcia,
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- wymioty,
- nudności,
- obniżony apetyt.
Osoby stosujące statyny mogą również uskarżać się na bóle i zawroty głowy, świąd skóry, mimowolne skurcze mięśni oraz wypadanie włosów. Istnieją także przesłanki wiążące farmakoterapię za pomocą statyn ze zwiększonym ryzykiem anemii oraz powstania zaburzeń pod względem czucia.
W jaki sposób stosować i dawkować statyny?
Leki pierwszego rzutu w hipercholesterolemii warto zażywać z uwzględnieniem dobowego rytmu wytwarzania cholesterolu. Aby zwiększyć skuteczność farmakoterapii, najlepiej sięgać po nie tuż przed snem. Dzięki temu jesteśmy w stanie zmaksymalizować stężenie statyn, podczas gdy organizm jest w stanie jednocześnie produkować z największą intensywnością cholesterol w sposób endogenny (naturalny).
Dobowe dawki statyn są natomiast uzależnione od wieku pacjenta oraz poziomu cholesterolu koniecznego do obniżenia. Trzeba przy tym pamiętać, aby nie zmieniać dawki bez konsultacji z lekarzem. Niebezpieczne jest zwłaszcza nagłe obniżenie lub odstawienie leków. W takim przypadku znacząco wzrasta ryzyko zdarzenia miażdżycowego. Nie istnieją natomiast jakiekolwiek zbadane przypadki skutków ubocznych przedawkowania statyn.
To również może cię zainteresować:
Jak obniżyć cholesterol bez sięgania po leki? Poznaj sposoby, które działają
Cholesterol HDL - dobry cholesterol na straży tętnic
Cholesterol LDL. "Złe" oblicze cholesterolu, które ma swoje plusy
Za niski poziom cholesterolu całkowitego: przyczyny i skutki
