Żywienie osób po udarze mózgu* jest często poważnym problemem, nie tylko w wymiarze dietetycznym. U chorych mogą wystąpić na przykład problemy z połykaniem, odruchy kaszlu, a nawet niewydolność oddechowa. Początkowo niezbędne bywa nie tylko karmienie, ale i żywienie dojelitowe, a nawet pozajelitowe .
W miarę poprawy stanu zdrowia, kiedy nie ma już wyżej wymienionych trudności, przechodzi się na żywienie doustne.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Co jeść, a czego nie? 7 najważniejszych zasad
1. Ogranicz tłuszcze zwierzęce
Tłuszcze nie powinny dostarczać więcej niż 25-30% energii, zatem trzeba ograniczyć: masło, śmietanę, tłuste jogurty, zabielacze do kawy i herbaty, sery żółte i pleśniowe, tłuste serki homogenizowane, margaryny, smalec oraz mięsa takie jak kaczka, gęś, wieprzowina, baranina, w tym m.in. boczek, kiełbasy (zwłaszcza wieprzowe), potrawy smażone i pieczone w tłuszczu, niektóre podroby.
2. Unikaj soli
Bezwzględnie należy zmniejszyć jej spożycie do 2-3 g na dobę. O nadmiar soli w diecie nietrudno - większość produktów dostępnych w sklepach zawiera jej dodatek, a im bardziej przetworzona żywność, tym większe prawdopodobieństwo, że jest w niej sól. Wędliny, podroby, dania typy fast food, dania typu instant (zupki, makarony), niezdrowe przekąski (paluszki, krakersy, chrupki, chipsy, żółte sery), mieszanki przyprawowe, a nawet soki warzywne - mają dodatek soli. Warto przyglądać się etykietom i unikać tych, które obfitują w sól w składzie. Nadmiar tej przyprawy powoduje wzrost ciśnienia tętniczego, który często jest przyczyną wylewu krwi do mózgu, a co więcej, zbyt duża ilość sodu wpływa na mikrourazy czy martwicę tkanki mózgowej.
3. Wybieraj ryby zamiast mięsa
2-3 porcje ryby w tygodniu pozwolą dostarczyć organizmowi kwasów tłuszczowych z grupy omega-3, które wykazują udowodnione naukowo działanie przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne, obniżające ciśnienie krwi, stymulujące odporność na infekcje. Obiegowa opinia o tym, że ryby są bardzo drogie nie ma już pokrycia w rzeczywistości.
Czytaj więcej o znaczeniu proporcji omega-3 i omega-6 w diecie
4. Pamiętaj o warzywach do każdego posiłku oraz o owocach
Podstawą diety powinny być warzywa i owoce. To doskonale źródło witamin, składników mineralnych i błonnika. Bogate w witaminę C, ß-karoten, flawonoidy chronią naczynia w mózgu przed uszkodzeniem i przed rozwojem miażdżycy.
Warzywa i owoce będące dobrym źródłem wit. C to: pietruszka, chrzan, papryka, brukselka, czarne porzeczki, aronia oraz truskawki.
Dobrym źródłem ß -karotenu są natomiast: marchew, papryka czerwona, dynia, cykoria, brokuły, boćwina, liście pietruszki i kopru, szczypiorek, szpinak, szczaw, sałata i kapusta pekińska oraz morele i ich suszone owoce, brzoskwinie, śliwki.
Czytaj także:
Owoce i warzywa - kolor ma znaczenie!
5. Pamiętaj, ze błonnik jest nie tylko "na odchudzanie"
Spożycie błonnika, czyli włókna pokarmowego, istotnie redukuje czynniki ryzyka udaru mózgu, w tym wysokie ciśnienie krwi i wysokie stężenie lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), opóźnia wchłanianie trójglicerydów i jednocześnie korzystnie wpływa na procesy trawienne. Dieta uboga w błonnik, opierająca się na oczyszczonych z niego i przetworzonych produktach z reguły jest wysokoenergetyczna i przyczynia się do otyłości - kolejnego czynnika ryzyka udaru. Dobrym źródłem błonnika są produkty zbożowe: otręby, zarodki, płatki owsiane , chleby razowe, kasze i ryż, a także rośliny strączkowe w tym fasola, soczewica, groch, warzywa i owoce. Pamiętajmy, że wraz ze zwiększoną ilością błonnika w diecie zaleca się również zwiększenie ilości przyjmowanych płynów.
Trzymaj wagę w ryzach
Bardzo ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, ponieważ nadwaga i otyłość to główne czynniki ryzyka udaru mózgu. Obecność słodyczy w diecie, które są źródłem cukru lub tłuszczu, a przede wszystkim dużej porcji energii, sprzyja nagromadzeniu się tkanki tłuszczowej, czyli nadwadze, a nawet otyłości. Cukier zwiększa ilość triglicerydów i cholesterolu w surowicy krwi, których zbyt wysoki poziom jest przyczyną miażdżycy.
Czytaj: cukier jest rakotwórczy
Naturalne leki zaproś na talerz
W profilaktyce udaru znaczenie ma wiele składników. Jednym z nich są antyoksydanty - związki organiczne wykazujące dużą aktywność przeciwutleniającą. Redukują one wolne rodniki tlenowe, uszkadzające naczynia krwionośne - udowodniony wpływ na przeciwdziałanie zawałowi serca, nowotworom, a nawet procesom starzenia się. Wśród nich można wymienić flawonoidy, izoprenoidy. Sporo ich w warzywach i owocach: morelach, wiśniach, winogronach, jagodach, żurawinie, selerze naciowym, naci pietruszki, cebuli.
Inne składniki działające profilaktycznie to witaminy z grupy B: B6, B12, kwas foliowy. Pierwszą można znaleźć w warzywach (brokuły, marchew, brukselka) i owocach (kiwi, banan), ale także w produktach zbożowych (kaszach, pieczywie pełnoziarnistym, otrębach pszennych, zarodkach pszennych) czy roślinach strączkowych (fasoli, grochu, soczewicy).
Witamina B12 występuje głównie w rybach i mięsie, a kwas foliowy w fasoli, soi, soczewicy, grochu, brukselce, brokułach, szpinaku, natce pietruszki, zielonym groszku, awokado, kiełkach i otrębach pszennych, wątróbce wieprzowej i wołowej, wątróbce drobiowej i cielęcej.
Więcej o:
Skąd udar mózgu?
Udar mózgu, według definicji WHO, to nagłe wystąpienie ogniskowych lub globalnych zaburzeń czynności mózgu, trwające dłużej niż 24 godziny i wynikające z przyczyn naczyniowych. Do najczęstszych przyczyn należy pęknięcie tętniaka, naczyniaka, nadciśnienie tętnicze, ale również uraz głowy. Czynniki, które zwiększają ryzyko udaru to m.in.: otyłość, cukrzyca, zaburzenia gospodarki lipidowej, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, wysoki wskaźnik WHR (obwód talii/ bioder), alkoholizm, ale również palenie papierosów czy brak aktywności fizycznej. Jednak większości udarów można uniknąć, nawet jeśli wcześniej występowały incydenty tej choroby. Na wiele z tych czynników ryzyka możemy wpływać przez stosowanie odpowiedniej profilaktyki m.in. przestrzeganie kilku zasad diety.
Wartość energetyczną diety oraz zawartość podstawowych składników odżywczych należy zawsze ustalać indywidualnie , biorąc pod uwagę masę ciała, kondycję fizyczną i stan zdrowia pacjenta.
Czytaj także o opiece domowej nad pacjentami po udarze
Przykładowy jadłospis dla osoby po udarze mózgu bez problemów z połykaniem lub osoby zdrowej w ramach profilaktyki udarowej
Wartość kaloryczna 1700 kcal, więc możliwa także redukcja wagi.
Śniadanie:
Płatki owsiane z owocami suszonymi w kefirze
Składniki:
Płatki owsiane 4 łyżki
Zarodki (czyli kiełki) łyżka
Kefir szklanka
Morele suszone 4 sztuki
2 Śniadanie
Pasta z tuńczyka z pomidorem:
Tuńczyk z wody (1 puszki) + 2 łyżki serka homogenizowanego, pomidor duża sztuka,
Grahamka mała
Ogórek kwaszony 2 sztuki
Przekąska: truskawki szklanka
Obiad
Ryba po grecku z kaszą jaglaną i surówką zielonej sałaty:
Mintaj 100 g
Kubek tartej włoszczyzny do ryby (udusić )
Szalotka do włoszczyzny (dobrze wyostrzy smak)
Koncentrat pomidorowy, łyżka
Zielona sałata, garść
Jogurt, łyżka do sałatki
Oliwa/ olej roślinny, kilka łyżek:do przygotowania ryby i sałatki
Podwieczorek
Koktajl z marchewki i banana:
Marchew 2 sztuki duże
Banan sztuka średnia
Kolacja
Grillowane warzywa w ziołach z dipem i grzankami razowymi:
Bakłażan sztuka
Papryka sztuka średnia
Chleb razowy 2 kromki cienkie
Jogurt naturalny 1 szklanki
Oliwa / olej roślinny + dowolne zioła (polecam klasycznie: tymianek/ bazylia/ szczypior posiekane do warzywa i jogurtu)
Joanna Giza - ukończyła studia na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji na SGGW, specjalność: Dietetyka i żywienie człowieka oraz studia podyplomowe na kierunku Poradnictwo Dietetyczne w Instytucie Żywności i Żywienia im. prof. dr med. Aleksandra Szczygła w Warszawie. Odbyła staż w Zakładzie Dietetyki i Żywienia Szpitalnego z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii. Obecnie jest dietetykiem w NZOZ Solec, zajmuję się prowadzeniem pacjentów diabetologicznych, a także tych z chorobami układu pokarmowego (m.in. wątroby, trzustki), krążenia, reumatoidalnym zapaleniem stawów i innych. Prowadzi szkołę rodzenia z zakresu żywienia oraz pracuje również jako konsultant żywieniowy młodych mam. Właścicielka Smaki Fit .
