Żywienie osób po udarze mózgu* jest często poważnym problemem, nie tylko w wymiarze dietetycznym. U chorych mogą wystąpić na przykład problemy z połykaniem, odruchy kaszlu, a nawet niewydolność oddechowa. Początkowo niezbędne bywa nie tylko karmienie, ale i żywienie dojelitowe, a nawet pozajelitowe .
W miarę poprawy stanu zdrowia, kiedy nie ma już wyżej wymienionych trudności, przechodzi się na żywienie doustne.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
1. Ogranicz tłuszcze zwierzęce
Tłuszcze nie powinny dostarczać więcej niż 25-30% energii, zatem trzeba ograniczyć: masło, śmietanę, tłuste jogurty, zabielacze do kawy i herbaty, sery żółte i pleśniowe, tłuste serki homogenizowane, margaryny, smalec oraz mięsa takie jak kaczka, gęś, wieprzowina, baranina, w tym m.in. boczek, kiełbasy (zwłaszcza wieprzowe), potrawy smażone i pieczone w tłuszczu, niektóre podroby.
2. Unikaj soli
Bezwzględnie należy zmniejszyć jej spożycie do 2-3 g na dobę. O nadmiar soli w diecie nietrudno - większość produktów dostępnych w sklepach zawiera jej dodatek, a im bardziej przetworzona żywność, tym większe prawdopodobieństwo, że jest w niej sól. Wędliny, podroby, dania typy fast food, dania typu instant (zupki, makarony), niezdrowe przekąski (paluszki, krakersy, chrupki, chipsy, żółte sery), mieszanki przyprawowe, a nawet soki warzywne - mają dodatek soli. Warto przyglądać się etykietom i unikać tych, które obfitują w sól w składzie. Nadmiar tej przyprawy powoduje wzrost ciśnienia tętniczego, który często jest przyczyną wylewu krwi do mózgu, a co więcej, zbyt duża ilość sodu wpływa na mikrourazy czy martwicę tkanki mózgowej.
3. Wybieraj ryby zamiast mięsa
2-3 porcje ryby w tygodniu pozwolą dostarczyć organizmowi kwasów tłuszczowych z grupy omega-3, które wykazują udowodnione naukowo działanie przeciwzakrzepowe, przeciwzapalne, obniżające ciśnienie krwi, stymulujące odporność na infekcje. Obiegowa opinia o tym, że ryby są bardzo drogie nie ma już pokrycia w rzeczywistości.
Czytaj więcej o znaczeniu proporcji omega-3 i omega-6 w diecie
4. Pamiętaj o warzywach do każdego posiłku oraz o owocach
Podstawą diety powinny być warzywa i owoce. To doskonale źródło witamin, składników mineralnych i błonnika. Bogate w witaminę C, ß-karoten, flawonoidy chronią naczynia w mózgu przed uszkodzeniem i przed rozwojem miażdżycy.
Warzywa i owoce będące dobrym źródłem wit. C to: pietruszka, chrzan, papryka, brukselka, czarne porzeczki, aronia oraz truskawki.
Dobrym źródłem ß -karotenu są natomiast: marchew, papryka czerwona, dynia, cykoria, brokuły, boćwina, liście pietruszki i kopru, szczypiorek, szpinak, szczaw, sałata i kapusta pekińska oraz morele i ich suszone owoce, brzoskwinie, śliwki.
Czytaj także:
Owoce i warzywa - kolor ma znaczenie!
5. Pamiętaj, ze błonnik jest nie tylko "na odchudzanie"
Spożycie błonnika, czyli włókna pokarmowego, istotnie redukuje czynniki ryzyka udaru mózgu, w tym wysokie ciśnienie krwi i wysokie stężenie lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), opóźnia wchłanianie trójglicerydów i jednocześnie korzystnie wpływa na procesy trawienne. Dieta uboga w błonnik, opierająca się na oczyszczonych z niego i przetworzonych produktach z reguły jest wysokoenergetyczna i przyczynia się do otyłości - kolejnego czynnika ryzyka udaru. Dobrym źródłem błonnika są produkty zbożowe: otręby, zarodki, płatki owsiane , chleby razowe, kasze i ryż, a także rośliny strączkowe w tym fasola, soczewica, groch, warzywa i owoce. Pamiętajmy, że wraz ze zwiększoną ilością błonnika w diecie zaleca się również zwiększenie ilości przyjmowanych płynów.
Trzymaj wagę w ryzach
Bardzo ważne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, ponieważ nadwaga i otyłość to główne czynniki ryzyka udaru mózgu. Obecność słodyczy w diecie, które są źródłem cukru lub tłuszczu, a przede wszystkim dużej porcji energii, sprzyja nagromadzeniu się tkanki tłuszczowej, czyli nadwadze, a nawet otyłości. Cukier zwiększa ilość triglicerydów i cholesterolu w surowicy krwi, których zbyt wysoki poziom jest przyczyną miażdżycy.
Czytaj: cukier jest rakotwórczy
Naturalne leki zaproś na talerz
W profilaktyce udaru znaczenie ma wiele składników. Jednym z nich są antyoksydanty - związki organiczne wykazujące dużą aktywność przeciwutleniającą. Redukują one wolne rodniki tlenowe, uszkadzające naczynia krwionośne - udowodniony wpływ na przeciwdziałanie zawałowi serca, nowotworom, a nawet procesom starzenia się. Wśród nich można wymienić flawonoidy, izoprenoidy. Sporo ich w warzywach i owocach: morelach, wiśniach, winogronach, jagodach, żurawinie, selerze naciowym, naci pietruszki, cebuli.
Inne składniki działające profilaktycznie to witaminy z grupy B: B6, B12, kwas foliowy. Pierwszą można znaleźć w warzywach (brokuły, marchew, brukselka) i owocach (kiwi, banan), ale także w produktach zbożowych (kaszach, pieczywie pełnoziarnistym, otrębach pszennych, zarodkach pszennych) czy roślinach strączkowych (fasoli, grochu, soczewicy).
Witamina B12 występuje głównie w rybach i mięsie, a kwas foliowy w fasoli, soi, soczewicy, grochu, brukselce, brokułach, szpinaku, natce pietruszki, zielonym groszku, awokado, kiełkach i otrębach pszennych, wątróbce wieprzowej i wołowej, wątróbce drobiowej i cielęcej.
Więcej o:
Udar mózgu, według definicji WHO, to nagłe wystąpienie ogniskowych lub globalnych zaburzeń czynności mózgu, trwające dłużej niż 24 godziny i wynikające z przyczyn naczyniowych. Do najczęstszych przyczyn należy pęknięcie tętniaka, naczyniaka, nadciśnienie tętnicze, ale również uraz głowy. Czynniki, które zwiększają ryzyko udaru to m.in.: otyłość, cukrzyca, zaburzenia gospodarki lipidowej, dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, wysoki wskaźnik WHR (obwód talii/ bioder), alkoholizm, ale również palenie papierosów czy brak aktywności fizycznej. Jednak większości udarów można uniknąć, nawet jeśli wcześniej występowały incydenty tej choroby. Na wiele z tych czynników ryzyka możemy wpływać przez stosowanie odpowiedniej profilaktyki m.in. przestrzeganie kilku zasad diety.
Wartość energetyczną diety oraz zawartość podstawowych składników odżywczych należy zawsze ustalać indywidualnie , biorąc pod uwagę masę ciała, kondycję fizyczną i stan zdrowia pacjenta.
Czytaj także o opiece domowej nad pacjentami po udarze
Wartość kaloryczna 1700 kcal, więc możliwa także redukcja wagi.
Śniadanie:
Płatki owsiane z owocami suszonymi w kefirze
Składniki:
Płatki owsiane 4 łyżki
Zarodki (czyli kiełki) łyżka
Kefir szklanka
Morele suszone 4 sztuki
2 Śniadanie
Pasta z tuńczyka z pomidorem:
Tuńczyk z wody (1 puszki) + 2 łyżki serka homogenizowanego, pomidor duża sztuka,
Grahamka mała
Ogórek kwaszony 2 sztuki
Przekąska: truskawki szklanka
Obiad
Ryba po grecku z kaszą jaglaną i surówką zielonej sałaty:
Mintaj 100 g
Kubek tartej włoszczyzny do ryby (udusić )
Szalotka do włoszczyzny (dobrze wyostrzy smak)
Koncentrat pomidorowy, łyżka
Zielona sałata, garść
Jogurt, łyżka do sałatki
Oliwa/ olej roślinny, kilka łyżek:do przygotowania ryby i sałatki
Podwieczorek
Koktajl z marchewki i banana:
Marchew 2 sztuki duże
Banan sztuka średnia
Kolacja
Grillowane warzywa w ziołach z dipem i grzankami razowymi:
Bakłażan sztuka
Papryka sztuka średnia
Chleb razowy 2 kromki cienkie
Jogurt naturalny 1 szklanki
Oliwa / olej roślinny + dowolne zioła (polecam klasycznie: tymianek/ bazylia/ szczypior posiekane do warzywa i jogurtu)
Joanna Giza - ukończyła studia na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji na SGGW, specjalność: Dietetyka i żywienie człowieka oraz studia podyplomowe na kierunku Poradnictwo Dietetyczne w Instytucie Żywności i Żywienia im. prof. dr med. Aleksandra Szczygła w Warszawie. Odbyła staż w Zakładzie Dietetyki i Żywienia Szpitalnego z Kliniką Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii. Obecnie jest dietetykiem w NZOZ Solec, zajmuję się prowadzeniem pacjentów diabetologicznych, a także tych z chorobami układu pokarmowego (m.in. wątroby, trzustki), krążenia, reumatoidalnym zapaleniem stawów i innych. Prowadzi szkołę rodzenia z zakresu żywienia oraz pracuje również jako konsultant żywieniowy młodych mam. Właścicielka Smaki Fit .