Prawidłowe ciśnienie krwi: jak mierzyć ciśnienie tętnicze? Na podstawie materiałów udostępnionych przez Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT)
Prawidłowe ciśnienie krwi - domowy pomiar ciśnienia
Zalecenia dla pacjenta dotyczące pomiaru ciśnienia tętniczego (BP) w domu.
- Pomiaru BP należy dokonać po 5 minutach odpoczynku, przynajmniej 30 minut bez picia kawy i palenia papierosów, z założonym mankietem na ramieniu (na poziomie serca). Na tym poziomie wskazanie jest optymalne.
- Optymalna liczba pomiarów ciśnienia dla celów diagnostycznych w tygodniu poprzedzającym wizytę to 2 pomiary rano i 2 wieczorem (przed przyjęciem leku i przed jedzeniem), przez 7 kolejnych dni. Do obliczenia średniej nie uwzględnia się pomiarów z pierwszego dnia. W długoterminowej obserwacji zaleca się 1-2 pomiary tygodniowo. Liczba pomiarów powinna być rozpatrywana również indywidualnie z uwzględnieniem stopnia nadciśnienia i stanu pacjenta.
- Pacjent powinien zapisywać pomiary w dzienniczku samokontroli. Można również wykorzystać pamięć aparatu lub wydruki z aparatów posiadających drukarkę.
- Do samodzielnego, domowego pomiaru BP zaleca się używanie w pełni automatycznych aparatów posiadających walidację, z mankietem zakładanym na ramię. Wykonanie pomiaru z urządzeniem wyposażonym w stetoskop wymaga dużego doświadczenia i powinno być wykonywane jedynie przez lekarza lub pielęgniarkę.
ABPM, czyli co?
W niektórych przypadkach do pomiaru ciśnienia wykorzystuje się tzw. holter ciśnieniowy (ABPM), czyli urządzenie służące do całodobowego pomiaru ciśnienia. Aby urządzenie prawidłowo odczytywało wartość przy jego "zakładaniu" należy pamiętać, by być po 15-30 minutach odpoczynku w warunkach komfortowych.
- Pomiar BP przeprowadza się na obydwu ramionach:
- jeśli różnica < 10 mm Hg (SBP) - mankiet na rękę niedominującą;
- jeśli różnica > 10 mm Hg - mankiet na rękę o wyższym ciśnieniu.
- Trzeba dobrać odpowiedni mankiet.
- Wyznaczyć odstęp pomiędzy pomiarami (preferowany 15-20 min w dzień i 30 min w nocy, maksymalny 30 min w dzień i 60 min w nocy).
- Wyłączyć wyświetlanie wyniku.
- Wydać pacjentowi dzienniczek aktywności (oraz kontaktowy numer telefonu).
Ciśnienie tętnicze jest mierzone w zaprogramowanych odstępach czasowych i zaleca się pomiary co 15-30 minut w dzień i co 30-60 minut w nocy. Podziału na dzień i noc dokonuje się albo arbitralnie, określając godziny dzienne i nocne (zazwyczaj od 6.00 do 22.00 i od 22.00 do 6.00), albo opierając się na dzienniku aktywności życiowej prowadzonym przez pacjenta w podczas badania. Nie należy zalecać pomiarów domowych u pacjentów z podwyższonym poziomem lęku.
Zasady pomiaru ciśnienia tętniczego - jak się przygotować i czego unikać
Prawidłowo przeprowadzony pomiar ciśnienia tętniczego (BP) warunkuje poprawność rozpoznania i innych decyzji diagnostyczno-terapeutycznych.
Dokonując pomiaru BP należy pamiętać o obowiązujących regułach, których przestrzeganie przesądza o dokładności uzyskanego wyniku. Istotne znaczenie mają same warunki, w jakich dokonywany jest pomiar. Szczególnie należy zwrócić uwagę, by:
- pacjent powstrzymał się od picia kawy i palenia papierosów co najmniej 30 minut przed pomiarem;
- przed rozpoczęciem pomiarów pacjent odpoczął przez kilka minut w pozycji siedzącej z podpartymi plecami, w cichym pomieszczeniu;
- przeprowadzić co najmniej dwa pomiary w odstępie 1-2 minut, a jeżeli zmierzone wartości znacznie się różnią, wykonać dodatkowe pomiary;
- posługiwać się standardowym mankietem (o szerokości 12-13 cm i długości 35 cm), ale dysponować również większym i mniejszym mankietem do pomiarów odpowiednio na ramieniu o większym lub mniejszym obwodzie; u dzieci należy stosować mniejszy mankiet;
- kończyna górna została obnażona, bez uciskającej odzieży, luźno wsparta ze zgięciem łokciowym na poziomie 4. międzyżebrza;
- mankiet powinien znajdować się na wysokości serca niezależnie od pozycji ciała pacjenta.
Bardzo istotnym elementem warunkującym dokładność uzyskanego wyniku jest sama technika pomiaru BP. Dokonując pomiaru BP należy przestrzegać następujących zasad:
- stetoskop powinien znajdować się w górnej części dołu łokciowego;
- mankiet pompować 30 mm Hg powyżej słyszalnych tonów;
- wypuszczać powietrze z prędkością 2 mm Hg/s;
- pierwszy raz mierzyć na obu kończynach górnych, kolejne pomiary należy wykonywać na ręce o wyższym BP;
- pomiar tętna powinien być dokonany po drugim pomiarze BP,
- u osób w starszym wieku, chorych na cukrzycę oraz inne choroby mogące powodować hipotonię ortostatyczną należy dokonywać też pomiaru w 1. i 5. minucie od przyjęcia pozycji stojącej.
Do pomiarów gabinetowych należy używać sfigmomanometru rtęciowego lub systematycznie kalibrowanego manometru aneroidowego. Dopuszczalne jest także korzystanie z posiadających stosowne atesty automatycznych i półautomatycznych aparatów do mierzenia BP z mankietem zakładanym na ramię.
Jak interpretować wyniki pomiaru ciśnienia?
Dla poprawności pomiarów znaczenie ma także interpretacja wyniku. Obowiązują następujące zasady:
- za ciśnienie skurczowe (SBP) uznaje się moment pojawienia się pierwszego tonu przy opróżnianiu mankietu - I faza Korotkowa;
- za ciśnienie rozkurczowe (DBP) uznaje się moment zaniku słyszalności ostatniego tonu przy opróżnianiu mankietu - V faza Korotkowa;
- dla ustalenia wartości BP należy obliczyć średnią z 2 pomiarów, przeprowadzonych w czasie tej samej wizyty w odstępach 1-2 minut;
- trzeci pomiar przeprowadza się (i uwzględnia w wyliczeniu średniej), jeśli różnica pomiędzy 1. a 2. pomiarem przekracza 10 mm Hg;
- przy różnicy wartości pomiędzy kończynami jako właściwą należy przyjąć wartość wyższą.
