O hipotensji ortostatycznej mówi się, gdy ciśnienie krwi jest obniżone o minimum 20 mm Hg w przypadku ciśnienia skurczowego oraz o minimum 10 mm Hg w przypadku ciśnienia rozkurczowego w ciągu trzech minut po zmianie pozycji z leżącej na stojącą. Aby dokładnie zdiagnozować problem zdrowotny tego typu zleca się przeprowadzenie tak zwanej próby ortostatycznej.
Jakie są przyczyny hipotensji ortostatycznej?
Ciśnienie tętnicze to parametr, który ulega ciągłym zmianom, na które wpływ ma wiele czynników, w tym położenie ciała i jego ruchy. Zmiany ciśnienia przy zmianie pozycji ciała są minimalizowane przez pracę serca, a także napięcie ścian naczyń, w związku z czym, w przypadku osób zdrowych można powiedzieć, że ciśnienie jest stale prawie takie samo.
W trakcie, gdy ciało znajduje się w pozycji stojącej, krew spływa w dolne części ciała oraz dolne fragmenty płuc, w związku z czym ciśnienie w dolnych partiach jest wyższe. Natomiast w pozycji leżącej ciśnienie tętnicze we wszystkich częściach ciała jest porównywalne. Podczas zmiany pozycji, zwłaszcza wtedy, gdy gwałtownie wstaje się z łóżka, krew w naturalny sposób spływa do nóg, przez co ciśnienie w głowie obniża się. W związku ze zmianami ilości krwi w poszczególnych częściach ciała, a także zmianami ciśnienia krwi, autonomiczny układ nerwowy pobudza serce do szybszej pracy. Ma to na celu szybkie przepompowanie krwi i zapewnienie jej lepszego przepływu do mózgu. W ten sposób serce zaczyna pompować częściej, ale przepompowuje mniejsze objętości krwi. Na skutek tego ciśnienie w mózgu rośnie, natomiast szybkość pracy serca wraca do normy.
Oprócz regulacji pracy serca, podczas wstawania tętnice w nogach nieznacznie się kurczą, przez co dopływa do nich mniejsza ilość krwi. Jeżeli mechanizmy przyspieszenia akcji serca i zwężenia tętnic są prawidłowe, objawy związane z hipotonią są bardzo słabe lub wcale nie występują. Z kolei zbyt niskie ciśnienie i objawy hipotonii obserwuje się u pacjentów odwodnionych, a także przyjmujących leki rozszerzające naczynia. Nieprawidłowe przyspieszenie akcji serca przy wstawaniu dotyczy również osób, które przyjmują leki blokujące tak zwane receptory beta. Substancje tego typu zalecane są w leczeniu choroby niedokrwiennej serca, przy nadciśnieniu tętniczym oraz w chorobach układu sercowo-naczyniowego. Poza tym, hipotonia może być jednym z objawów neuropatii wegetatywnej oraz choroby Parkinsona.
Jakie są objawy hipotensji ortostatycznej?
Ze względu na to, że hipotensja jest spowodowana zmniejszeniem ukrwienia w okolicach mózgu oraz narządu wzroku, jej objawy dotyczą najczęściej tych narządów. Typowe objawy hipotonii to:
- omdlenia (zwłaszcza po gwałtownym wstaniu, rzadziej po długotrwałym staniu, szczególnie w dusznym i zatłoczonym pomieszczeniu, czasami po wysiłku fizycznym),
- zawroty głowy,
- mroczki przed oczami,
- uczucie ogólnego osłabienia,
- zaburzenia widzenia,
- zaburzenia równowagi,
- ból odczuwany w klatce piersiowej.
W przypadku wielu pacjentów hipotonia pojawia się rzadko, jednak jeżeli dolegliwości powtarzają się albo wręcz nasilają, konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Na czym polega próba ortostatyczna?
Próba ortostatyczna, inaczej próba pionizacyjna, pozwala na diagnostykę hipotonii. Próba polega na pomiarze ciśnienia w pozycji leżącej oraz stojącej w określonych odstępach czasu. Hipotensję diagnozuje się, gdy ciśnienie skurczowe spadnie poniżej 90 mm Hg, ciśnienie skurczowe spadnie o minimum 20 mm Hg lub ciśnienie rozkurczowe spadnie o minimum 10 mm Hg.
W jaki sposób leczy się hipotensję ortostatyczną?
Hipotensja nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, jednak może powodować groźne upadki i urazy. Osoby, które obserwują u siebie hipotensję powinny nauczyć się rozpoznawać jej objawy i unikać sytuacji, w których może się pojawić. Należy unikać długotrwałego przebywania w dusznych pomieszczeniach oraz przebywania w jednej pozycji. Jeżeli objawy hipotonii pojawią się, należy położyć się albo usiąść ze skrzyżowanymi nogami. Pomóc może również ściskanie w dłoni piłeczki. Osoby cierpiące na hipotonię muszą szczególnie dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu. Czasami lekarz może zalecić noszenie pończoch uciskowych albo pasa brzusznego, które pobudzają napływ krwi do serca.
