O nawilżeniu skóry, jej odporności na uszkodzenia, elastyczności, a także o tym, czy skóra złuszcza się prawidłowo, decyduje ilość wody, jaka jest zawarta w naskórku. Zawartość wody związanej w rogowej warstwie naskórka wynosi zazwyczaj od 10 do 30 proc. Ilość ta zależy od trzech podstawowych czynników, jakimi są:zdolność skóry do utrzymywania nawilżenia, ilość wody, jaka jest dostarczana do warstwy rogowej z głębiej położonych warstw naskórka, skóry właściwej oraz gruczołów potowych, a także ilość wody, jaka jest odparowywana ze skóry. Na nawilżenie skóry wpływa również ilość oraz jakość naturalnego czynnika nawilżającego (określanego skrótem NMF), który wchodzi w skład warstwy rogowej naskórka.
Naturalny czynnik nawilżający zawiera między innymi cukry, kwas moczowy, amoniak, wolne aminokwasy, sole mineralne oraz mocznik. NMF jest odpowiedzialny za zatrzymywanie wody wewnątrz martwych komórek w zrogowaciałej warstwie naskórka, zwanych korneocytami. Czynnik nawilżający powoduje również zachowanie odpowiedniej wielkości korneocytów oraz ochrania skórę przed działaniem promieni UV.
O składzie oraz jakości naturalnego czynnika nawilżającego decydują czynniki wewnętrzne, takie jak płeć, wiek oraz temperatura ciała, a także zewnętrzne, czyli temperatura otoczenia, pora roku, wilgotność otoczenia, używane produkty kosmetyczne oraz ekspozycja na promieniowanie słoneczne.
Na nawilżenie skóry duży wpływ ma dieta, a w szczególności nienasycone kwasy tłuszczowe, które muszą być dostarczane z pożywieniem. Najwyższy stopień nawilżenia mają żywe warstwy naskórka, w których woda stanowi nawet 70 proc. ich masy, natomiast najmniej nawilżone są warstwy naskórka położone najbliżej powierzchni skóry.
Korneometr to aparat służący do pomiaru stopnia nawilżenia skóry, a dokładniej rogowej warstwy naskórka. Urządzenie działa na zasadzie analizy przewodnictwa elektrycznego, ponieważ przewodzenie prądu jest tym większe im warstwa zawiera więcej wody. Z kolei im więcej wody znajduje się w warstwie rogowej naskórka, tym można powiedzieć, że skóra jest bardziej nawilżona. Aparat tego typu można stosować między innymi w trakcie stosowania określonych kremów, balsamów oraz maści w celu oceny skuteczności ich działania. Stosowane są trzy metody pomiaru za pomocą korneometru:
Podczas badania metodą z kontaktem sondy ze skórą niezwykle istotna jest odpowiednia siła nacisku na skórę. Siła ta wynosi 7,1 N/cm2, co oznacza, że pomiar obejmuje obszar od 20 do 30 mikrometrów w głąb skóry. Wynik pomiaru przy użyciu korneometru podaje się w określonych jednostkach, przy czym jedna jednostka odpowiada wartości 0,02 mg wody przypadające na 1 cm kwadratowy rogowej warstwy naskórka. Uznaje się, że wartość nawilżenia może zawierać się między 0 a 130, przy czym im wyższa wartość, tym wyższy poziom nawilżenia naskórka.
Nawilżenie skóry można badać również za pomocą innych urządzeń, takich jak ewaporymetr oraz przy użyciu metody d-squame. Ewaporymetr to urządzenie, które jest wyposażone w czujniki służące do pomiaru temperatury oraz wilgotności. Na podstawie tych parametrów określa się stopień utraty wody, czyli ilość wody, która odparowuje z powierzchni skóry. Wysoki poziom odparowującej wody zazwyczaj świadczy o złym stanie bariery ochronnej naskórka oraz niskim nawilżeniu skóry. Metoda d-squame umożliwia pomiar wysuszenia skóry poprzez przyklejanie na powierzchni skóry specjalnych dysków. Po odklejeniu dysków umieszcza się je w aparacie, który mierzy liczbę oderwanych od skóry łusek rogowych.
Każde badanie skóry powinno rozpocząć się od wywiadu lekarskiego, podczas którego lekarz musi przede wszystkim wykluczyć przeciwwskazania do przeprowadzenia badania. Podczas wstępnego wywiadu lekarz może zapytać również o wiek, charakter pracy, sposób odżywiania się, choroby, alergie, przyjmowane leki, dotychczasową pielęgnację oraz problemy ze skórą. Następnie powinno nastąpić dokładne oczyszczenie skóry oraz wstępna ocena stanu skóry, którą przeprowadza się za pomocą lampy.