Cebula uprawiana jest na całym świecie i wykorzystywana w niemal każdej kuchni. Istnieje wiele odmian tego warzywa, mających różne kolory i smaki, od ostrego i pikantnego do łagodnego i niemal słodkiego. Może mieć kolor żółty, czerwony, biały, ale w zasadzie jest to zawsze to samo warzywo, którego wartości kulinarne oraz działanie prozdrowotne są znane i cenione od dawna. Za korzyści zdrowotne cebuli odpowiadają przede wszystkim zawarte w niej przeciwutleniacze oraz związki zawierające siarkę.
Cebula i jej imponujące wnętrze
Cebula zawiera różne rodzaje fitoskładników, które są korzystne zarówno dla rośliny, jak i dla człowieka. Wśród tych związków wyróżniają się flawonoidy. Zalicza się je do związków polifenolowych, które są odpowiedzialne za ochronę roślin przed promieniowaniem UV, pasożytami grzybiczymi, patogenami, roślinożercami, zapobiegają ponadto uszkodzeniom komórek w wyniku tak zwanego stresu oksydacyjnego (to zaburzenie równowagi pomiędzy ilością antyoksydantów a wolnych rodników). Najważniejszym flawonoidem w cebuli jest kwercetyna, występująca tam w dwóch postaciach. Kwercetyna to związek "kolorujący" rośliny na żółto, ale też niezwykle silny przeciwutleniacz.
W 100 gramach świeżej cebuli znajdziemy takie składniki odżywcze jak: białko (1,1 grama), węglowodany (9,3 grama), cukier (4,2 grama), błonnik (1,7 grama), tłuszcz (0,1 grama), reszta to woda (89 g.) (źródło: Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych). Najbogatsza w wartości odżywcze jest cebula czerwona. Cebula biała i żółta mają nieco więcej cukru, bo 5,8 g, więcej wody (91 g), ale mniej błonnika. Ważne jest także, że cebula jest warzywem niskokalorycznym (w 100 g jest nie więcej niż 40 kcal), zatem śmiało możemy ją włączyć do codziennej diety, nawet gdy skrupulatnie liczymy kalorie.
Cebula jest jednym z głównych źródeł fruktanów, czyli rozpuszczalnego błonnika. Fruktany to tak zwane włókna prebiotyczne, które wspierają pożyteczne bakterie żyjące w jelitach (ale uwaga: nie są dobre dla osób z takimi problemami jak zespół jelita drażliwego).
Ponadto cebula dostarcza organizmowi witamin, takich jak witamina C, folian (czyli witamina B9), witamina B6. To także dobre źródło obniżającego ciśnienie krwi potasu, a także selenu, cynku, magnezu, fosforu, wapnia i sodu.
Cebula na zdrowie
O tym, że cebula jest dobra dla naszego zdrowia, wiemy do dawna, a potwierdzają to badania naukowe, w tym badania epidemiologiczne. Uważa się, że dzięki zawartości przeciwutleniaczy oraz związków obniżających stan zapalny (cenne są zwłaszcza flawonoidy, w tym antocyjany oraz fitosterole i saponiny) cebula pomoże zmniejszyć ryzyko chorób serca. Obniża bowiem ciśnienie i zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów krwi oraz walczy z cholesterolem i trójglicerydami. Te właściwości cebuli zawdzięczamy głównie kwercetynie, której najwięcej jest w czerwonej cebuli, nieco mniej w żółtej, a najmniej w białej.
Spożywanie cebuli powiązano także z niższym ryzykiem rozwoju raka jelita grubego i raka żołądka. Profilaktyczne działanie takich warzyw jak cebula opiera się na bioaktywnych związkach siarki (tak, to te same związki, które nadają warzywu charakterystyczny zapach, a ponadto skłaniają nas do ronienia łez. Czynnikiem drażniącym i wywołującym łzy jest głównie związek o nazwie S-tlenek tiopropanalu).
Jednak naukowcy wciąż nie bardzo wiedzą, czym wytłumaczyć profilaktyczne przeciwrakowe działanie cebuli. - Być może cebula i jej składniki siarkowe zmieniają biologiczne zachowanie guzów, mikrośrodowisko guza lub komórek przedrakowych i zmniejszają ryzyko raka? - zastanawiają się autorzy artykułu opublikowanego w "Cancer Prevention Research", podsumowującego wieloletnie starania naukowców, aby wyjaśnić tę kwestię.
Cebula wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, działa zabójczo na takie bakterie, jak Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus i Bacillus cereus. Pomaga też kontrolować poziom cukru w organizmie. Ponadto opublikowano niewielkie badania, w których wykazano, że spożycie cebuli wiąże się z poprawą gęstości mineralnej kości. Do tego cebula jest szczególnie bogata w prebiotyki: inulinę i fruktooligosacharydy, które pomagają zwiększyć liczbę przyjaznych bakterii w jelitach, poprawiając w ten sposób funkcjonowanie układu immunologicznego (od jakiegoś czasu wiemy, że mikrobiom jelitowy ma wiele wspólnego z odpornością) .
Więcej artykułów o zdrowiu przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Cebula cukrowa - dla tych, którzy wolą łagodniejsze smaki
Gdy już wiemy, z jakimi korzyściami wiąże się spożywanie cebuli, musimy jeszcze pamiętać, że najwięcej wartości ma warzywo zjadane na surowo. Niestety, wspomniane wyżej związki siarki powodują, że dla niektórych osób surowa cebula jest nie do przejścia. Takim osobom można zaproponować cebulę cukrową.
Cebula cukrowa to zbiorcza nazwa dla kilku odmian cebuli zwyczajnej (Alibaba, Sterling F1, Orizaba F1, Ailsa Craig typu Exhibition), które charakteryzuje wyjątkowo łagodny, niemal słodki smak. Cebula cukrowa ma zwykle jasne łuski, które są bardzo cienkie i delikatne oraz biały soczysty miąższ. Polecana jest do bezpośredniego spożycia lub do przetwórstwa, ponieważ źle się przechowuje (może z wyjątkiem odmiany Orizaba). Można ją jeść na surowo, dodając do sałatek, czy kanapek, a także - jak wszystkie inne odmiany cebuli - gotować, piec, smażyć, dusić i marynować.
Źródła: Cancer Prevention Research, PubMed.gov, PubMed.gov,
