SHBG - czym jest białko SHBG, jaką pełni rolę w organizmie
SHBG (ang. sex hormone binding globulin) jest to białko, a dokładnie glikoproteina, czyli związek białkowy zawierający oligosacharyd. Globulina (inne określenie tego białka) jest syntetyzowana głównie w wątrobie. U kobiet białko SHBG dodatkowo produkuje także endometrium oraz jajowody i gruczoł piersiowy, natomiast u mężczyzn gruczoł krokowy. Okres półtrwania białka wynosi siedem dni.
Głównym zadaniem białka SHBG jest wiązanie i transportowanie hormonów płciowych, w tym testosteronu i estradiolu we krwi w postaci nieaktywnej. Białko SHBG chroni zatem endogenne estrogeny i androgeny przed inaktywacją. Białko łączy się testosteronem i 5-dihydrotestosteronem (DHT) silnymi połączeniami. Nieco słabsze wiązania łączą je z estradiolem oraz z androstendionem i dehydroepiandrosteronem (DHEA). Dzięki temu hormony są uwalnianie tylko w konkretnych, przypisanych im miejscach.
Stężenie SHGB we krwi zależy przede wszystkim od płci i wieku, a także od natężenia syntezy testosteronu i estradiolu w organizmie. U kobiet, które są w wieku rozrodczym, stężenie SHBG w krwi jest na ogół dwukrotnie wyższe niż u mężczyzn ze względu na wyższy stosunek estrogenów do androgenów. Natomiast u dzieci stężenie białka SHGB jest podobne u obu płci.
SHGB - kiedy wykonuje się badanie, normy
Oznaczenie poziomu białka SHBG zleca się w przypadku zaburzeń płodności u kobiet i mężczyzn, a także przy podejrzeniu dysfunkcji hormonalnych, związanych z niedoborem testosteronu. Testosteron znajdujący się we krwi w większości związany jest z białkiem SHGB, a także z albuminą, ale niewielka jego część krąży też w postaci wolnej. Badanie stężenia białka SHGB wykonuje się w przypadku podejrzenia, że zaburzona została równowaga między stężeniem testosteronu całkowitego a testosteronu wolnego. A także w przypadku zaburzeń funkcjonowania męskiej gonady, kłopotów z erekcją oraz znacznym spadkiem libido. U kobiet badanie zleca się ponadto w przypadku poważnych zaburzeń cyklu menstruacyjnego, braku miesiączki oraz hirsutyzmu, czyli pojawienia się u kobiety owłosienia typu męskiego.
Norma SHBG wynosi od 18 do 110 nmol/l. Ale należy pamiętać, że owa norma uzależniona jest od wieku, płci i sposobu wykonania badania przez konkretne laboratorium, a dane interpretuje lekarz. Pomocniczo dodaje się jeszcze oznaczenie poziomu testosteronu we krwi.
SHGB - z czym wiąże się zbyt niski lub zbyt wysoki poziom SHGB we krwi?
Niski poziom białka SHGB we krwi może oznaczać:
- hyperandrogenizm (hirsutyzm i wirylizacja)
- zespół policystycznych jajników (PCOS)
- zmiany metaboliczne, manifestujące się otyłością i zaburzeniami gospodarki lipidowej
- choroby wątroby
- choroby nerek
- niedoczynność tarczycy
- zespół Cushinga, czyli nadczynność kory nadnerczy
- akromegalię
A także:
- przyjmowanie androgenów i substancji androgennoanabolicznych
- przyjmowanie insuliny, glikokortykoidów, hormonu wzrostu
Wysoki poziom białka SHGB we krwi pojawia w następujących przypadkach:
- hypogonadyzm
- niedobór androgenów u mężczyzn
- nadczynność tarczycy
- choroby wątroby, w tym zapalenie wątroby lub marskość wątroby
- anoreksja
- długotrwały stres
- duży wysiłek fizyczny
- ciąża
- doustna antykoncepcja hormonalna
- niedobory kilku składników w diecie w wyniku stosowania diety ubogo tłuszczowej i wysoko węglowodanowej
- zażywanie leków przeciwpadaczkowych
SHBG - na czym polega badanie
W celu oznaczenie stężenia białka SHBG we krwi pobiera się krew żylną, którą do badania najlepiej oddawać będąc na czczo.
