Badanie kału - co można stwierdzić na podstawie badania kału?
Badanie kału wykonuje się w celu zdiagnozowania przyczyn zaburzeń trawienia oraz w przypadku podejrzenia chorób układu pokarmowego, w tym raka jelita grubego. Badanie służy do wykrycia obecności pasożytów w organizmie. Może także potwierdzić grzybicę układu pokarmowego (kandydozę). Badanie kału pozwala ponadto znaleźć przyczynę zakażenia bakteryjnego i wirusowego. Szuka się pałeczek salmonelli, Escherichia coli, bakterii Shigella, Campylobacter jejuni, Clortridium difficile. Można także wykryć obecność rotawirusów, norowirusów i adenowirusów.
Badanie kału służy też do oznaczania markerów nowotworowych i stanów zapalnych przewodu pokarmowego. Wykonuje się wtedy badanie markerów stanu zapalnego jelit Kyber plus, albo badanie kalprotektyny lub laktoferyny, a także oznacza marker M2PK. Badania biochemiczne z kolei pomagają w zdiagnozowaniu chorób wątroby i trzustki, które są odpowiedzialne za zaburzenia wchłania oraz trawienia. Podczas analizy poszukuje się ponadto krwi w stolcu.
W kale mogą się znaleźć fragmenty ciał pasożytów, takich jak tasiemiec uzbrojony, tasiemiec nieuzbrojony, jaja owsików, cysty lamblii, cysty pełzaka ameby, jaja glisty ludzkiej oraz jaja Schistosoma (przywra żylna). Posiew kału pozwala też na sprawdzenie obecności nicieni i pierwotniaków.
Wskazania do badania kału:
- bóle brzucha, nudności, wymioty i biegunki, szczególnie z towarzyszeniem gorączki, bólu głowy
- zaburzenia trawienne, długotrwałe zaparcia
- osłabienie, znaczny spadek masy ciała, zaburzenia apetytu
- obecność w kale krwi, śluzu, ropy
- podejrzenia stanów zapalnych jelit
Analizę kału dobrze jest też wykonać po podróży do tropikalnych krajów, jeżeli istnieje podejrzenie zakażenia pasożytami, takimi jak Giardia intestinalis, Entamoeba histolytica lub Cryptosporidium. U dzieci bada się przede wszystkim, czy w ich kale nie znajdują się owsiki. Jest to badanie przesiewowe w momencie przyjmowania dziecka do przedszkola. Badanie kału na nosicielstwo pałeczek salmonelli i bakterii Shigella, wykonywanie jest przed przyjęciem do pracy związanej z przygotowywaniem jedzenia, a także w szkole, czy też w usługach medycznych. Na tej podstawie lekarz wydaje orzeczenie o zdolności do pracy. Otrzymuje się wtedy tzw. książeczkę sanepidowską, wymaganą chociażby, do pracy w restauracji.
Badanie kału - metody
Pobrane od pacjenta próbki są odpowiednio przygotowywane i poddawane analizie makroskopowej i mikroskopowej. W próbce poszukuje się śladów obecności pasożytów, a także ocenia skład kału. Można w nim znaleźć niestrawione resztki pokarmowe, takie jak tłuszcz, węglowodany, białka. Badanie pozwala ponadto wykryć obecność krwi w stolcu, w tym krwi utajonej. Podczas badania mikroskopowego i immunoenzymatycznego identyfikuje się chorobotwórcze drobnoustroje, obecne w kale. Natomiast w celu stwierdzenia obecności grzybów, bakterii czy nicieni wysiewa się kał na specjalne pożywki.
Badanie kału - jak przygotować próbkę?
W aptekach można dostać specjalny pojemnik na próbki kału. Kał trzeba pobrać z czystego miejsca, najlepiej ze specjalnej foliowej nakładki, którą także można dostać w aptece. Nie wolno wyciągać kału z muszli toaletowej, ponieważ będzie wtedy zanieczyszczony na przykład moczem. Próbka kału powinna być wielkości orzecha laskowego i pobrana z trzech różnych miejsc. Do badania sanepidowego pobiera się próbki kału przez trzy dni. Kał do badania można przechowywać szczelnie zamknięty w lodówce, ale musi być dostarczony do laboratorium nie później niż 72 godziny od pobrania.
Do badań kału na krew utajoną trzeba się przygotować. Nie wolno wcześniej zażywać leków zmniejszających krzepliwość krwi, takich jak aspiryna czy leki przeciwzakrzepowe oraz należy ograniczyć przyjmowanie witaminy C, jeżeli się ją akurat zażywa. Trzeba też zmienić dietę na bezmięsną, z dodatkiem błonnika. Z kolei do badań na obecność pasożytów kał pobiera się przez trzy kolejne dni oraz wykonuje wymaz z odbytu.
Przeciwwskazaniem do pobrania próbki jest biegunka. Nie należy także wykonywać badania po antybiotykoterapii lub bezpośrednio po kuracji przeciwgrzybicznej, lecz dopiero po miesiącu od zakończenia leczenia.
Badanie kału - co oznaczają wyniki?
Analizą wyników zajmie się lekarz. Ogólnie można powiedzieć, że wyniki i ich interpretacja może być następująca:
- krew w stolcu - wskazanie na raka jelita grubego
- badanie na obecność pasożytów - glistnica, owsica, lamblioza, tasiemczyca, pełzakowica
- posiew stolca pozwala na stwierdzenie obecności bakterii odpowiedzialnych za zakażenie układu pokarmoweg, na przykład salmonelli
- pH stolca poniżej 6,0 - nieprawidłowe wchłanianie i trawienie
- obecność węglowodanów w stolcu - niewydolność trzustki, zespół krótkiego jelita
- obecność większej ilości tłuszczu - zespół złego wchłaniania, przewlekłe zapalenie trzustki, marskość wątroby, celiakia
- znalezione wirusy potwierdzają infekcję i identyfikują patogena, króry zaatakowal organizm
