Têtniak aorty - co to oznacza?
Zacznijmy od przypomnienia, co to jest aorta. To g³ówna têtnica w naszym ciele, której odga³êzienia rozprowadzaj± krew têtnicz± do wszystkich narz±dów i tkanek. Rozpoczyna siê w lewej komorze serca i najpierw nosi nazwê aorty wstêpuj±cej, nastêpnie aorta zatacza ³uk i zaczyna siê najd³u¿sza jej czê¶æ - aorta zstêpuj±ca, która z kolei dzieli siê na czê¶æ piersiow± i czê¶æ brzuszn± aorty.
Aorta, wychodz±ca z serca, ma oko³o 40 mm ¶rednicy i stopniowo siê zwê¿a. Powolne rozszerzanie siê aorty jest normalne i spowodowane jest starzeniem siê organizmu oraz utrat± elastyczno¶ci naczyñ krwiono¶nych i podnoszeniem siê ci¶nienia têtniczego. O têtniaku aorty mówimy, gdy w jakim¶ fragmencie dochodzi do jej poszerzenia o minimum 50 proc. Jest to proces, która przebiega "w ukryciu", to znaczy, ¿e na pocz±tku nie daje ¿adnych objawów. Jednak powiêkszaj±cy siê stale têtniak aorty to potencjalna bomba, ukryta w naszym ciele. Mo¿e bowiem doj¶æ do pêkniêcia nadmiernie powiêkszonego naczynia krwiono¶nego i wylania siê krwi têtniczej do jamy cia³a. Dochodzi wtedy do zagro¿enia ¿ycia cz³owieka.
Têtniak aorty - przyczyny i typy têtniaków
Têtniak aorty jest powodowany g³ównie mia¿d¿yc±, nadci¶nieniem têtniczym oraz urazami mechanicznymi. W niewielu przypadkach têtniaka aorty wywo³uj± tak¿e choroby genetyczne, powoduj±ce wadliw± budowê naczyñ, takie jak zespó³ Marfana i zespó³ Ehlersa i Danlosa. Ponadto do rozwoju têtniaka aorty przyczyniaj± siê niektóre choroby autoimmunologiczne: olbrzymiokomórkowe zapalenie têtnic i choroba Takayasu, choroby powoduj±ce stany zapalne, czyli ki³a, infekcyjne zapalenie wsierdzia, sepsa.
Ze wzglêdu na przyjmowany kszta³t têtniaki aorty mog± byæ workowate i wrzecionowate. Natomiast, bior±c pod uwagê lokalizacjê têtniaka, mówimy o têtniaku aorty piersiowej, têtniaku aorty brzusznej oraz o têtniaku piersiowo-brzusznym.
Jest jeszcze trzeci podzia³, na têtniaki aorty prawdziwe, czyli takie, w których nie dosz³o do przerwania ci±g³o¶ci ¶ciany naczynia krwiono¶nego, ale do jej uwypuklenia oraz têtniaki rozwarstwiaj±ce, gdy pêka wewnêtrzna ¶cianka naczynia krwiono¶nego i krew przedostaje siê miêdzy warstwy naczynia.
Têtniak aorty - czynniki ryzyka
Têtniak aorty dotyka czê¶ciej:
- osoby z zaawansowan± mia¿d¿yc±
- osoby z nadci¶nieniem têtniczym
- mê¿czyzn po 55 roku ¿ycia oraz w podesz³ym wieku
- osoby, które maj± ju¿ w rodzinie przypadki tej choroby
- osoby pal±ce papierosy
- chorych z têtniakami naczyñ krwiono¶nych, zlokalizowanych poza aort±
- chorych z hipercholesterolemi± rodzinn±
- chorych z przewlek³± obturacyjn± chorob± p³uc
- osoby z zarostow± chorob± têtnic
- osoby z chorob± niedokrwienn± serca (choroba wieñcowa)
Têtniak aorty - objawy
Têtniak aorty piersiowej daje nastêpuj±ce objawy:
- silny przeszywaj±cy ból w klatce piersiowej i ból pleców
- duszno¶æ, kaszel, chrypka, zaburzenia po³ykania, krwioplucie
- nawracaj±ce zapalenia p³uc
- obrzêk i zaczerwienienie szyi i twarzy, obrzêk r±k
- poszerzenie ¿y³ szyjnych i ¿y³ powierzchniowych klatki piersiowej
Têtniak aorty brzusznej mo¿e rozwijaæ siê bez objawów i bywa wykrywany dopiero przy okazji badañ USG. Objawia siê najczê¶ciej dopiero, gdy jest ju¿ du¿y i powoduje sta³y, gniot±cy ból w dole brzucha.
Natomiast pêkniêcie têtniaka jest ¶miertelnie gro¼ne. Nag³e pêkniecie têtniaka aorty powoduje ogromny, rozrywaj±cy ból w klatce piersiowej lub w brzuchu, spadek ci¶nienia têtniczego, tachykardiê (zbyt szybkie bicie serca), wstrz±s, utratê przytomno¶ci.
Têtniak aorty piersiowej pêka zazwyczaj do jamy op³ucnej, ¶ródpiersia lub worka osierdziowego lub do prze³yku, natomiast têtniak aorty brzusznej pêka do przestrzeni zaotrzewnowej, do jawy otrzewnej oraz do dwunastnicy.
Têtniak aorty - rozpoznanie i leczenie
Têtniaki aorty s± trudne do wykrycia. Dochodzi do tego zazwyczaj przypadkowo, w trakcie innych badañ. W celu zdiagnozowania têtniaka zleca siê RTG klatki piersiowej, echokardiografiê, USG przezprze³ykowe, USG jamy brzusznej oraz angiografiê. W przypadków mniejszych têtniaków konieczna jest wieloletnia obserwacja i monitorowanie stanu zdrowia. Du¿e têtniaki, gro¿±ce pêkniêciem, s± usuwane chirurgicznie, a w miejsce wyciêtego fragmentu naczynia krwiono¶nego wszczepia siê protezê z tworzywa sztucznego. Raczej nie operuje siê têtniaków o ¶rednicy mniejszej ni¿ 4 cm. Przy têtniakach rozwarstwiaj±cych siê zszywa siê ¶cianki naczynia krwiono¶nego.
Przy têtniakach nieoperacyjnych leczy siê zapobiegawczo choroby, bezpo¶rednio zwi±zane ze stanem têtnic, takie jak mia¿d¿yca i nadci¶nienie.
