Samoleczenie (autofagia) - czym jest i jak ją stymulować?

Autofagia, zwana również autofagocytozą, to proces, który polega na rozkładzie fragmentów komórek oraz organelli przez same komórki organizmu. Dzięki temu, że prowadzi do usuwania z organizmu uszkodzonych albo martwych części komórek, proces ten może być wykorzystywany w celach leczniczych. Czym jest autofagia i w jaki sposób można pobudzić organizm do samoleczenia?

Autofagia – co to jest?

Autofagocytoza to proces biologiczny, który prowadzi do rozpadu związków chemicznych na elementy składowe, czyli proste cząsteczki. Proces występuje u wszystkich organizmów, których komórki zawierają jądra komórkowe, czyli eukarionty. Przykłady takich organizmów to: drożdże, bakterie, gady, płazy,ssaki. Autofagia zachodzi w zdrowych komórkach, ale również w komórkach zmienionych chorobowo. W naturalny sposób proces ten jest wykorzystywany do niszczenia uszkodzonych fragmentów komórek. Często jest wywoływany przez takie czynniki jak:

• Występowanie w organizmie niedoborów niezbędnych substancji odżywczych
• Stres oksydacyjny
• Infekcje o podłożu wirusowym lub bakteryjnym
• Uszkodzenia wywołane działaniem toksyn
• Mutacje DNA

Autofagia to niezwykle istotny proces, ponieważ prowadzi do oczyszczania organizmu z fragmentów komórek, które objęte są jakimiś patologiami i procesami chorobowymi. Co ważne, możliwe jest usuwanie jedynie uszkodzonych części komórek, a nie ich całych, w tym zdrowych części.

Autofagia – podział procesów

Procesy autofagii dzieli się na trzy grupy:

• Autofagia zależna od białek opiekuńczych
• Mikroautofagia
• Makroautofagia

Najważniejsza z punktu widzenia człowieka i samoleczenia organizmu jest makroautofagia. Polega ona na niszczeniu fragmentów uszkodzonych komórek za pomocą lizosomów oraz autofagosomów zawierających enzymy trawienne. Niesprawne elementy komórek są w takim procesie rozkładane na prostsze związki, dzięki czemu mogą być ponownie wykorzystane. Proces ten jest niezwykle istotny w trakcie zwalczania infekcji oraz poważniejszych chorób.

Jak stymulować autofagie?

W przypadku, gdy procesy wewnętrznego rozkładu części komórek nie działają w prawidłowy sposób, dochodzi do nadmiernego obciążenia komórek organizmu toksynami, co prowadzi do stopniowego obumierania komórek. Zaburzenia w procesie autofagii mogą przyczyniać się również do rozwoju takich chorób jak otyłość, cukrzyca, choroby układu krążenia oraz choroby nowotworowe.

Na szczęście istnieją metody naturalnego wspierania procesów autofagii i pobudzania organizmu do odnowy komórkowej. Najbardziej popularne metody to aktywność fizyczna, głodówka oraz dieta. Do autofagii stymuluje również przyjmowanie określonych substancji, takich jak między innymi aminokwas glutamina, kofeina, teanina, kurkumina, sylimaryna oraz lit.

1. Aktywność fizyczna: regularne treningi powodują powstawanie w tkankach mikrourazów, które z kolei zmuszają organizm do przeprowadzania procesów regeneracji. Skutkuje to stymulacją do autofagii. Przypuszcza się, że im większa intensywność treningów, tym skuteczniej pobudza się organizm do procesów odnawiania komórek. Dodatkowo, ćwiczenia fizyczne obniżają poziom stresu, który ma negatywny wpływ na organizm.
2. Głodówka: poszczenie wpływa na spadek poziomu insuliny i wzrost poziomu glukagonu we krwi, a wysoki poziom tego drugiego hormonu stymuluje autofagie. Co ważne, takiego samego efektu nie wywołuje znaczne ograniczenie liczby spożywanych kalorii, ponieważ nawet małe ilości pożywienia wywołują wzrost poziomu insuliny i spadek poziomu glukagonu. Post ma również tą zaletę, że wpływa na wydzielanie hormonu wzrostu, a on z kolei stymuluje procesy regeneracji zachodzące w organizmie.
3. Dieta: dieta nazywana “Intermittent Fasting”, czyli przerywany post to dobra, mniej drastyczna, alternatywa do klasycznego postu. W metodzie tej kluczowe jest występowanie tak zwanych okien żywieniowych, podczas których spożywa się posiłki. Okno żywieniowe może trwać na przykład 6 godzin, natomiast przez pozostałe 18 godzin trwa post, podczas którego nie spożywa się posiłków. Jeżeli pozostaje się na takiej diecie w celu stymulacji autofagii, oprócz wyznaczonego przedziału, w którym można jeść, ważne jest zachowanie deficytu kalorycznego, ponieważ tylko w takim przypadku będzie dochodziło do niszczenia uszkodzonych elementów komórek organizmu.

Aby zatrzymać intensywny proces autofagii zaleca się spożywanie pokarmów bogatych w białko, które stymuluje inhibitory autofagii. W zależności od masy ciała dziennie należy spożywać od 40 do 70 gramów białka.