Podbiał pospolity - roślina zielarska
Podbiał pospolity (łac. Tussilago farfara L.) - to dobrze nam znany żółty kwiat, rosnący na polach, w wilgotnych zaroślach, czy też w rowach - właściwie wszędzie, a można go spotkać na początku wiosny. Należy do rodziny roślin astrowatych, rośnie w całej Europie, w dużej części Azji, na północy Afryki, a nawet w Ameryce. Nie jest rośliną specjalnie wymagającą, wyrasta na nieużytkach, żwirowiskach, skarpach, w zakolach rzek. Rolnicy uważają podbiał pospolity za chwast. Dla zielarzy natomiast jest znaną od lat i cenioną rośliną leczniczą.
Podbiał pospolity znany jest też pod innymi nazwami, jak na przykład boże liczko, grzybień, białkuch, gęsie łepki. Medycyna ludowa od wieków korzystała z podbiału do zwalczania przewlekłego kaszlu, astmy, zapalenia oskrzeli, a nawet bólu głowy. Okłady z podbiału stosowano przy problemach skórnych, takich jak czyraki, wrzody, oparzenia i ropnie.
Podbiał pospolity jest byliną, kwitnie od marca do maja. Najpierw na niewysokiej łodyżce pojawia się żółty kwiat, a dopiero pod koniec kwitnięcia wyrastają podłużne, ząbkowane liście, pokryte od spodu delikatnym meszkiem.
Do celów zielarskich wykorzystuje się liście podbiału (Farfarae folium), zbierane możliwie najwcześniej, zanim zbrązowieją, a następnie suszy się je w temperaturze nie wyższej niż 40 stopni C. Po wysuszeniu należy je przechowywać z zamkniętym pojemniku i nie wystawiać na działanie światła. Drugim surowcem zielarskim są kwiaty podbiału (Farfare flos), zbierane bez szypułek i suszone w przewiewnym miejscu.
Liść podbiału używany jest do produkcji syropów wykrztuśnych oraz mieszanek ziół na przeziębienie.
Podbiał pospolity - skład ziela
Liście podbiału pospolitego zawierają w swoim składzie:
- śluz roślinny - to lepki roztwór organiczny znajdujący się w tkankach rośliny, w organizmie człowieka działa osłaniająco i powlekająco - to dzięki niemu podbiał jest pomocny w schorzeniach górnych dróg oddechowych
- garbniki (taniny) - mają m.in. działanie przeciwzapalne
- olejek eteryczny - działa wykrztuśne
- flawonoidy (kwercetyna, kemferol) - działają m.in. rozkurczowo i przeciwzapalnie
- cholinę - działa przeciwzapalnie
- związki goryczowe
- sole mineralne (cynk)
- alkaloidy
Kwiat podbiału pospolitego ma natomiast w składzie mniej śluzu i garbników, ale za to flawonoidy, kwas kawowy, karotenoidy, fitosterole, cukier oraz olejek eteryczny.
Podbiał pospolity - właściwości i działanie
Podbiał pospolity wykazuje właściwości ściągające, przeciwzapalne i powlekające, rozrzedza wydzielinę w górnych drogach oddechowych i ułatwia odkrztuszanie. Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie dróg oddechowych.
Podbiał pospolity najczęściej służy do zwalczania oznak przeziębień, przy anginie, zapaleniu błon śluzowych jamy ustnej oraz w zapaleniu krtani. Zioła pomagają przy przewlekłym zapaleniu oskrzeli, zwiększają odruch odkrztuszania przy suchym nieżycie gardła, częstym u palaczy papierosów i u starszych osób.
Liść podbiału dobrze jest łączyć z innymi ziołami działającymi wykrztuśnie.
Ziele podbiału pospolitego wykorzystywane jest także zewnętrznie. Do tego celu najlepiej używać suszonych kwiatów podbiału, które po zaparzeniu mogą służyć do przemywania tłustej skóry. Wykorzystuje się tutaj jego właściwości ściągające. W mieszankach z innymi ziołami, kwiaty podbiału mogą służyć do łagodzenia wyprysków, zwalczania czyraków, owrzodzeń i wysypki.
Podbiał pospolity - przeciwwskazania
Ze względu na niewielką zawartość alkaloidów, które w dużych ilościach są trujące, nie powinno się zażywać podbiału pospolitego dłużej niż przez 6 tygodni bez przerwy. Naparów z podbiału nie mogą pić kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także dzieci do 12-tego roku życia.
Podbiał pospolity - jak używać zioła?
Do łagodzenia kaszlu i zapalenia gardła wykorzystujemy napar z suszonych liści podbiału. Robimy go tak, jak inne herbatki ziołowe, zalewając łyżkę ziół wodą i doprowadzając do wrzenia. Natomiast do przemywania skóry najlepiej wykorzystać odwary z suszonych kwiatów podbiału.
