Zapalenie oskrzeli, w zależności od tego jak długo utrzymują się dolegliwości, dzieli się na ostre (do 3 tyg.), podostre (3–8 tyg.) lub przewlekłe (powyżej 8 tyg.). Za pierwszym z nich stoją zazwyczaj wirusy, drugie to powikłanie po innej infekcji lub zakażeniu krztuścem, za trzecie odpowiadają tzw. czynniki środowiskowe, np. kontakt ze szkodliwymi oparami oraz palenie papierosów.
Coraz częściej mówi się, że przyczyną problemu i nawracających lub długo utrzymujących się problemów z oskrzelami jest podrażnienie dróg oddechowych spowodowane spalinami i zanieczyszczenie powietrza.
Zapalenie objawów – przyczyny
Za ostre zapalenie oskrzeli zazwyczaj odpowiadają, te same wirusy, które wywołują przeziębienie i grypę, czyli wirus grypy A, grypy B, paragrypy, RSV, koronawirusy, adenowirusy i rynowirusy. Patogeny te powodują najczęściej przeziębienie, ale niekiedy objawy obejmują również drogi oddechowe i wywołują zapalenie oskrzeli.
Czasem zdarza się, że za schorzenie odpowiada infekcja bakteryjna (najczęściej mówi się o zakażeniu bakteriami: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila pneumoniae oraz Bordetella pertussis i Streptococcus pneumoniae, szacuje się jednak, że ten rodzaj zapalenia oskrzeli stanowi niecałe 10 proc. wszystkich zachorowań). Jednak z punktu widzenia terapii nie ma znaczenia czy zapalenie oskrzeli wywołały wirusy czy bakterie. Leczenie wygląda identycznie.
Zapalnie oskrzeli – objawy
Najbardziej charakterystycznym objawem zapalenia oskrzeli jest kaszel. Zazwyczaj towarzyszy mu odkrztuszanie śluzowej (białawej) lub ropnej (żółtej, rzadziej zielonkawej) plwociny. U chorych bardzo często pojawia się także gorączka czy bóle mięśni. Pacjenci skarżą się też na kiepskie samopoczucie. Takie objawy, które na pierwszy rzut oka podobne są do grypy czy przeziębienia, to zazwyczaj konsekwencja zakażenia tymi samymi patogenami.
Dolegliwości zazwyczaj utrzymują się nie dłużej niż tydzień, jedynie kaszel może dokuczać choremu nawet 3 tygodnie.
Mimo że czasem schorzenie samo ustępuje, to są sytuacje, kiedy lepiej nie zwlekać z wizytą u lekarza. Jest ona konieczna w sytuacji gdy chory ma świszczący oddech, duszności oraz skarży się na bóle w klatce piersiowej, które nasilają się z każdym oddechem. Kolejnym sygnałem ostrzegawczym powinna być także gorączka, która nie daje się zbić oraz utrzymywanie dolegliwości dłużej niż siedem dni.
Zapalenie oskrzeli – diagnoza
W większości przypadków samo badanie fizykalne pozwala postawić lekarzowi prawidłowe rozpoznanie. Dodatkowe testy, jak prześwietlenie klatki piersiowej zlecane są rzadko, służą jedynie wykluczeniu zapalenia płuc, którego objawy są bardzo podobne.
Mimo że czyste zdjęcie nie wyklucza zmian w płucach to jeśli właśnie one zostały zajęte kaszel, gorączka i duszności są bardziej nasilone. Dodatkowo, już podczas osłuchiwania, lekarz rozpoznaje zmiany. Badania mikrobiologiczne (w celu stwierdzenia jakie wirusy lub bakterie są odpowiedzialne za objawy) zwykle nie są konieczne.
Zapalenie oskrzeli – leczenie
Na czas walki z chorobą chory powinien zostać w domu i odpoczywać. Jeśli pojawia się gorączka można ją zbić paracetamolem, aspiryną lub ibuprofenem. Nie wolno zapominać o przyjmowaniu dużej ilości niegazowanych płynów.
U pacjentów, u których kaszel jest szczególnie męczący, aby szybciej pozbyć się zalegającej w oskrzelach wydzieliny, lekarz przepisze stosowne leki. Do najczęściej stosowanych należą farmaceutyki, które zmniejszają lepkość wydzieliny i ułatwiają jej odkrztuszanie. W celu ułatwiania odkrztuszania wydzieliny stosowana bywa też gwajafenezyna, działająca wykrztuśnie. W przypadku suchego kaszlu (w oskrzelach nic nie zalega) stosuje się leki przeciwkaszlowe.
Warto pamiętać, że przy zapaleniu oskrzeli nie podaje się antybiotyków. Ropna wydzielina wcale nie musi być dowodem na to, że zapalenie wywołały bakterie i podanie tego typu leków nie przyniesie spodziewanych rezultatów, a tylko zaszkodzi. Przyjmowanie antybiotyków, gdy nie ma jednoznacznych wskazań do ich podania, sprawia, że bakterie uodpornią się na ich działanie i w sytuacji, gdy będą naprawdę potrzebne – nie zadziałają. Antybiotyki wprowadza się bardzo rzadko i tylko w szczególnych przypadkach, gdy stosowane środki nie działają, a kolejne, bardziej szczegółowe badania dają absolutna pewność, że za chorobę odpowiadają bakterie.
W przypadku pacjentów z dusznością i/lub nasilonym kaszlem lekarz może uzupełnić terapię o leki rozkurczające oskrzela. Najczęściej stosowane są te o stosunkowo długim działaniu. Środki te rozkurczają mięśnie ściany oskrzeli i powodują ich rozszerzenie. Trzeba jednak pamiętać, że przepisanie tego rodzaju farmaceutyków ma sens tylko u chorych, u których nasilony stan zapalny w przebiegu zapalenia oskrzeli doprowadził do obturacji oskrzeli, czyli ich zwężenia.
Obturacja oskrzeli wywołuje duszności i świszczący oddech, lekarz może ją potwierdzić lub wykluczyć podczas osłuchiwania klatki piersiowej pacjenta. Najlepszym badaniem, które pozwala ocenić to, czy nie doszło do zwężenia oskrzeli jest spirometria, jednak w ostrym okresie choroby nie ma potrzeby jej wykonywania.
To również może cię zainteresować:
Zapalenie oskrzeli u dzieci - objawy, leczenie, powikłania
Zapalenie oskrzeli - antybiotyk potrzebny czy jednak nie?
Kaszel suchy u dziecka: jak skutecznie nawilżyć drogi oddechowe?
