Skóra atopowa - co to znaczy
Atopowe zapalenie skóry to zespół zmian skórnych, które są efektem genetycznego defektu skóry oraz nadwrażliwości miejscowej. Może być związane z uczuleniem na kurze i pyłki lub pokarmy, jednak w konkretnych przypadkach trudno sprecyzować alergen. Skóra atopowa może współwystępować z alergicznym nieżytem nosa oraz astmą. Najczęściej dotyka dzieci, szczególnie te, które mieszkają w miastach. Atopowe zapalenie skóry jest najczęstszą chorobą przewlekłą występującą wśród dzieci, jednak chorować mogą osoby w różnym wieku, także dorośli.
Inne stosowane nazwy określające atopowe zapalenie skóry to:
- egzema
- wyprysk atopowy
- alergiczne zapalenie skóry
- wyprysk alergiczny
- świerzbiączka
Skóra atopowa - objawy
W przewlekłym przebiegu tego schorzenia typowe jest nawracające występowanie objawów. Najczęstsze to suchość skóry, złuszczanie się i rogowacenie oraz podrażnienia. Skóra atopowa intensywnie swędzi oraz źle reaguje na takie czynniki jak:
- nagłe zmiany temperatury
- suche powietrze
- częste mycie
- wełnę, środki czystości, kosmetyki, niektóre mydła i detergenty
- zakażenie gronkowcem złocistym
- niektóre pokarmy (jaja kurze, orzechy ziemne, mleko krowie, ryby, soja, pieczywo
- pszenne)
kurz i pyłki - stres
Konkretne objawy zależą od fazy choroby. W stanach ostrych skóra atopowa posiada swędzące grudki i pęcherzyki oraz przeczosy, czyli nadżerki powstające jako efekt uboczny drapania. W stanach podostrych wykwity na skórze są rumieniowe, a grudki i przeczosy mogą się łuszczyć. Przewlekłe atopowe zapalenie skóry charakteryzuje się zgrubieniem i pomarszczeniem naskórka (lichenizacja), przeczosami i zwłókniałymi grudkami. Skóra atopowa jest wtedy sucha i matowa. Dodatkowo mogą pojawiać się krosty jako efekt zakażenia gronkowcem.
Skóra atopowa u niemowlaka
Pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry mogą pojawiać się już u niemowląt, nawet w trzecim miesiącu życia. Najczęściej są to zmiany o charakterze ostrym. Na twarzy, głowie i kończynach widoczny jest rumień. Dodatkowo można zaobserwować liczne pęcherze i strupy. Ponieważ skóra atopowa intensywnie swędzi, dzieci się drapią, doprowadzając do powstawania przeczosów. W około połowie przypadków objawy atopowego zapalenia skóry zanikają samoistnie przed ukończeniem piątego roku życia.
Jeśli tak się nie stanie, razem z wiekiem, zmiany mogą łagodnieć ale mają już przewlekły charakter. U starszych dzieci wykwity można znaleźć w zgięciach łokciowych i kolanowych oraz w okolicach kostek, szyi i nadgarstków. Młodzież i dorośli mają już przewlekłe zmiany skóry na rękach, przedramionach, nadgarstkach oraz na twarzy i zgięciach łokciowych. Skóra atopowa jest sucha, łuszczy się oraz pęka. Szczególnie dokuczliwa jest lichenizacja okolic intymnych.
Atopowe zapalenie skóry - leki
Pierwszym etapem leczenia atopowego zapalenia skóry jest zrozumienie przez pacjenta albo rodziców dziecka przewlekłego charakteru choroby oraz braku możliwości całkowitego wyleczenia.
Terapia koncentruje się na złagodzeniu objawów, eliminacji ewentualnego zakażenia oraz odbudowaniu struktury skóry.
Mimo wprowadzania nowych generacji leków, cały czas najważniejszą rolę w w walce z objawami atopowego zapalenia skóry odgrywają glikokortykosteroidy. Mają działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne, stosowane są miejscowo. Intensywność działania zależy od wyboru konkretnego leku oraz formy (pianka, płyn, żel, krem lub maść).
Terapię zaczyna się od silniejszych preparatów i w miarę ustępowania objawów, zastępuje się je słabszymi. Długotrwałe podawanie glikokortykosteroidów może powodować liczne skutki uboczne jak np. rozstępy czy przebarwienia, dlatego leczenie powinno być podzielone na kilkudniowe okresy.
Aby zmniejszyć swędzenie do terapii można włączyć leki przeciwhistaminowe. Jeśli w przebiegu atopowego zapalenia skóry dojdzie do zakażeń bakteryjnych, konieczne jest doustne stosowanie antybiotyków.
Skóra atopowa - pielęgnacja i postępowanie
Leczenie objawów atopowego zapalenia skóry nie polega tylko na podawaniu leków. Równie ważna jest codzienna profilaktyka i pielęgnacja skóry atopowej. Przede wszystkim nie powinno się nadmiernie wysuszać skóry. Wskazane jest ograniczanie zbyt częstego mycia rąk oraz kąpieli. Woda powinna być letnia a skórę należy osuszać ręcznikiem w ten sposób aby jej nie pocierać. Bezpośrednio po kąpieli skóra atopowa powinna być odpowiednio nawilżana i natłuszczana. Do mycia powinno stosować się tylko delikatne mydła.
Bardzo ważne jest, aby unikać drapania. To bardzo trudne, a dla niemowląt i małych dzieci praktycznie niemożliwe do zrealizowania ze względu na ciągłe swędzenie. Pomóc może uciskanie lub poklepywanie.
Aby unikać podrażnień skóry atopowej, nowe ubrania powinny być przed pierwszym założeniem uprane. Do prania najlepiej używać płynów zamiast proszków. Powinniśmy także zapomnieć o środkach zmiękczających tkaniny, a pamiętać o podwójnym płukaniu. Ubrania powinny być bawełniane, najlepiej luźne i przewiewne ponieważ skóra atopowa nie lubi przegrzania. Obfite pocenie także nie wpływa na nią korzystnie.
Skóra atopowa może ulec podrażnieniom również w wyniku kontaktu ze zwierzętami i dymem tytoniowym.
Podstawą w codziennej pielęgnacji skóry atopowej powinno być nawilżanie i natłuszczanie. Kosmetyki nawilżające należy nakładać na zmienione miejsca minimum dwa razy dziennie. Na twarz oraz szyję można stosować okłady z mokrego ręcznika.
Atopowe zapalenie skóry - kosmetyki
Wybór odpowiednich kosmetyków do pielęgnacji skóry atopowej może częściowo ograniczyć stosowanie leków.
Środkami pierwszego wyboru dla cierpiących na atopowe zapalenie skóry powinny być emolienty. Najlepiej z jak najmniejszą zawartością wody, czyli przede wszystkim gęste kremy i maści.
Ewentualny dodatek mentolu może pomóc w walce ze swędzeniem. Ekstremalnie sucha skóra wymaga stosowania kosmetyków nawilżających z dodatkiem kwasu mlekowego bądź mocznika.
Atopowe zapalenie skóry głowy
Jednym z bardziej uciążliwych objawów atopowego zapalenia skóry są zmiany na skórze głowy. Występują przede wszystkim u niemowląt i małych dzieci, ale problemy mogę mieć także dorośli. Na owłosionej skórze głowy pojawia się łupież, a włosy stają się suche, kruche i łamliwe.
Jeśli zajdzie potrzeba stosowania glikokortykosteroidów, najlepiej wybrać ich formę płynną.
Bibliografia:
"Choroby wewnętrzne" pod red. prof. dr. hab. Andrzeja Szczeklika, tom II Medycyna Praktyczna, Kraków 2005
"Pediatria. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa", red. Andrzej Radzikowski, Aleksandra Banaszkiewicz, Medipage, Warszawa 2008
"Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową", Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010
Przeczytaj także:
