Tyreotropina: czym jest
Tyreotropina, a dokładniej hormon tyreotropowy (TSH - thyroid stimulating hormone), jest wytwarzana przez przedni płat przysadki mózgowej. Jej kluczową funkcją jest pobudzanie tarczycy do produkcji hormonów. O tym jak ważny jest prawidłowy poziom hormonów tarczycy w organizmie nie trzeba nikogo przekonywać. Działanie tarczycy jest niezwykle istotne dla dobrostanu całego organizmu, ponieważ jej hormony regulują czynności większości tkanek, kontrolując metabolizm komórek.
Tyreotropina: rola w organizmie
TSH pobudza syntezę oraz wydzielanie hormonów tarczycy (tyroksyny - T4 i trójjodotyroniny - T3). Około 85 proc. produkcji tarczycy to tyroksyna (T4), która dopiero w procesie odjodowania przekształca się w trójjodotyroninę (T3). Trzecim hormonem tarczycy jest kalcytonina. Tyroksyna jest przede wszystkim prohormonem, natomiast trójjodotyronina to podstawowy hormon tarczycy działający na poziomie komórkowym. W badaniach laboratoryjnych bada się poziom tzw. "wolnych" hormonów tarczycy (ft3 i ft4), czyli tych, które nie są związane z białkami. Jest to o tyle ważne, że to właśnie one decydują o sile oddziaływania na tkanki.
Tyreotropina: normy
Jeśli poziom tyreotropiny w organizmie jest zbyt niski, automatycznie czynność hormonalna tarczycy jest zbyt mała, aby mogła ona zaspokoić potrzeby organizmu. Analogicznie w przypadku zbyt wysokiego poziomu tyreotropiny, tarczyca uwalnia do krwiobiegu zbyt dużą ilość T4 i T3.
Tyreotropina: za co odpowiada
Poziom TSH w organizmie jest regulowany przez podwzgórze. Wytwarza ono hormon tyreoliberynę (TRH - thyrotropin releasing hormone), którego zadaniem jest stymulowanie produkcji tyreotropiny. Podwzgórze, przysadka i tarczyca oddziaływają na siebie na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Przysadka wydzielając tyreotropinę wpływa na poziom hormonów wydzielanych przez tarczycę. Im więcej tyreotropiny, tym więcej hormonów tarczycy. Jednak im wyższy poziom hormonów tarczycy w organizmie, tym mocniej hamują wydzielanie tyreotropiny. Odbywa się to poprzez bezpośrednie oddziaływanie na komórki przysadki, co osłabia tempo wydzielania tyreotropiny oraz poprzez obniżanie poziomu TRH. Już nawet niewielkie zmiany w stężeniu wolnych hormonów tarczycy powodują duże zmiany wydzielania TSH przez przysadkę. Tylko wolne hormony tarczycy mają zdolność do hamowania wydzielania TSH przez przysadkę.
Stężenie TSH
Badanie poziomu stężenia TSH w organizmie jest istotnym elementem diagnostyki chorób tarczycy (nadczynność tarczycy bądź niedoczynność tarczycy). Jest badaniem przesiewowym, wykonywanym w pierwszej kolejności w przypadku podejrzenia ewentualnych zaburzeń pracy tarczycy. Dopiero w momencie w którym okaże się, że stężenie TSH jest nieprawidłowe, ocenia się poziom ft4.
Tyreotropina: nadmiar i niedobór
Niskie stężenie TSH, przy jednoczesnym wysokim stężeniu ft4 oznacza zazwyczaj pierwotną nadczynność tarczycy. Wysokie stężenie TSH oraz niskie ft4 związane jest najczęściej z pierwotną niedoczynnością tarczycy. Może dojść do sytuacji, kiedy niskiemu stężeniu TSH towarzyszy niski poziom ft4. Mówimy wtedy o wtórej niedoczynności tarczycy.
Najczęstsze objawy nadczynności tarczycy to:
- nadpobudliwość
- zwiększona potliwość
- kołatanie serca
- utrata masy ciała
- biegunki
- zaburzenia miesiączkowania
Niedoczynność tarczycy może się objawiać:
- zmęczeniem
- zwiększeniem masy ciała
- suchą skórą
- zaparciami
- objawami depresji
- zaburzeniami miesiączkowania
Tyreotropina: norma
Prawidłowe wartości tyreotropiny w organizmie mieszczą się w przedziale 0,4 - 4,0 mili jednostek na litr. Badanie poziomu stężenia TSH we krwi jest najdokładniejszym sposobem oceny działania hormonów tarczycy. Do badania używa się testów III generacji, gdyż najwiarygodniej pozwalają oznaczyć jej stężenie. Dodatkowo dobowe wahania stężenia tyreotropiny są niewielkie i nie mają znaczenia diagnostycznego. Jedynie podczas ciąży poziom TSH może ulec naturalnemu obniżeniu. Bodźcem, który może wpłynąć na podwyższenie poziomu TSH jest z kolei stres.
Kiedy bada się poziom TSH?
Badanie poziomu tyreotropiny wykonuje się przede wszystkim przy okazji podejrzenia nieprawidłowego działania tarczycy. Inne przypadki to:
- leczenie L-tyroksyną niedoczynności tarczycy - sprawdzana jest skuteczność terapii. Celem leczenia niedoczynności tarczycy jest w pierwszej kolejności unormowanie poziomu TSH poprzez podawanie L-tyroksyny
- leczenie wola lub raka tarczycy
- badania przesiewowe noworodków pod kątem wrodzonej niedoczynności tarczycy
- sprawdzanie skuteczności terapii nadczynności tarczycy
Badanie tyreotropiny: cena
Badanie tyreotropiny (TSH) trzeciej generacji kosztuje około 30 złotych.
Bibliografia:
"Choroby wewnętrzne" pod red. prof. dr. hab. Andrzeja Szczeklika, tom I Medycyna Praktyczna, Kraków 2005
"Fizjologia", William F. Ganong, red. naukowa i tłumaczenie Joanna Lewin-Kowalik, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009
To także może cię zainteresować:
