Neuropatia obwodowa okazuje się wyjątkowo uciążliwym problemem. Nawet uszkodzenie pojedynczego nerwu obwodowego, trudne do zdiagnozowania tradycyjnymi metodami, może dawać bardzo nieprzyjemne objawy, utrudniające codzienne funkcjonowanie.
Neuropatia obwodowa - przyczyny
Do uszkodzenia nerwów obwodowych dochodzi w przebiegu pierwotnych chorób układu nerwowego, bądź wtórnie, jako powikłanie infekcji wirusowych czy bakteryjnych lub chorób układowych, takich jak cukrzyca. Bywa także powikłaniem leczenia przeciwnowotworowego.
Neuropatie dzielimy na:
- mononeuropatie, kiedy problem dotyczy jednego nerwu
- polineuropatie, gdy uszkodzone jest wiele nerwów
Za główne przyczyny mononeuropatii uznaje się:
- ucisk - spowodowany choćby źle dobranym opatrunkiem, wadami anatomicznymi, działaniem guza na nerw,
- uraz (postrzał, złamania kości, powikłania pooperacyjne),
- niedokrwienie.
Polineuropatia, przy rozległych zmianach, może mieć podobne przyczyny, jednak często jest spowodowana:
- powikłaniami po zakażeniu bakteryjnym lub wirusowym
- niektórymi schorzeniami: boreliozą, cukrzycą,toczniem, twardziną, reumatoidalnym zapaleniem stawów, mocznicą
- stosowaniem niektórych leków
- chorobą alkoholową
Polineuropatia czasem rozwija się latami, chory przyzwyczaja się do dolegliwości, próbuje je łagodzić domowymi metodami. Zdarza się jednak, że narasta gwałtownie. Przykładem błyskawicznie postępującej neuropatii, która bezpośrednio zagraża życiu, jest zespół Guillaina-Barrego. To skutek zaburzeń układu odpornościowego, najczęściej występujący po łagodnej infekcji układu oddechowego lub pokarmowego. Zespół zagraża życiu i wymaga pilnego leczenia szpitalnego.Może zaatakować w każdym wieku.
Polineuropatia cukrzycowa, jak sama cukrzyca, narasta powoli. Zaczyna się najczęściej zaburzeniami czucia na obu stopach do wysokości kostek. Czasem występuje przeczulica, a kiedy indziej brak właściwej reakcji na bodźce. Z czasem problem obejmuje także górne kończyny i pojawia się niedowład.
Przykładami neuropatii z ucisku są: neuropatia łokciowa, zespół cieśni nadgarstka i uraz nerwu strzałkowego.
Nerw łokciowy uszkadzamy sobie najczęściej. Zazwyczaj problem jest skutkiem ucisku w okolicy łokcia, gdzie nerw przebiega w stosunkowo płytkim rowku kostnym tuż pod skórą. Neuropatia łokciowa prowadzi do osłabienia siły palców i zaniku mięśni kłębika oraz mięśni międzykostnych ręki. Znaczny zanik mięśni międzykostnych powoduje, że ręka przybiera kształt „szponiastej”.
Zespół cieśni nadgarstka początkowo objawia się bólem i opuchlizną. Pojawia się też charakterystyczne drętwienie ręki: drętwieją trzy palce, najczęściej rano, po przebudzeniu, a problem ustępuje samoistnie w ciągu dnia. Zaawansowany zespół grozi nie tylko osłabieniem ręki, ale też zanikiem mięśni.
Neuropatia strzałkowa (uszkodzenie nerwu strzałkowego) najczęściej pojawia się w okolicy główki kości strzałki. Uważa się, że może być skutkiem noszenia butów na obcasie, bądź urazu. Ta neuropatia utrudnia poruszanie. Opadająca stopa wymusza wysokie unoszenie kolan.
Objawy typowe dla neuropatii
Zaburzenia czucia sprawiają, że dolegliwości, które dokuczają chorym, są zróżnicowane i o bardzo różnym nasileniu. Objawem typowym jest piekący, przeszywający ból, który nie ustępuje po zastosowaniu powszechnych leków przeciwbólowych. Nie musi jednak wystąpić.
Częste problemy to:
- zaburzenia czucia: nasilone lub osłabione odbieranie bodźców
- brak czucia temperatury, położenia, dotyku, ale też przeczulica, uczucie gorąca w konkretnym miejscu, bez wyraźnej przyczyny,
- osłabienie siły i napięcia mięśniowego aż do zaniku mięśni.
Rzadziej pojawiają się zaburzenia czynności serca, zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, wymioty, biegunka, zaparcia), zaburzenia potencji.
Niektóre nerwy obwodowe składają się również z dużej ilości włókien autonomicznych, co sprawia, że w momencie ich uszkodzenia dochodzi do zauważalnych zmian skóry. Może pojawić się nadpotliwość, zmienić zabarwienie (zaczerwienienia, sinienie, bladość) , chora okolica może ulec uciepleniu ucieplenia, a skóra ścieńczeniu.
Leczenie neuropatii obwodowej
Jeśli objawy występują w przebiegu innych, uleczalnych schorzeń, kluczowe jest usunięcie pierwotnej przyczyny i czasem to wystarcza. Neuropatia po zabiegach chirurgicznych także niejednokrotnie ustępuje sama. Bywa jednak, że przyczyny nie można usunąć lub zmiany w obrębie nerwów są już nieodwracalne. Fakt, że nie można chorego trwale wyleczyć, nie oznacza, iż jego dolegliwości nie da się opanować.
Wśród stosowanych metod, poza specjalnymi lekami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi, stosuje się fizjoterapię,czasem zabiegi chirurgiczne (np. przecina się wadliwie działające połączenia nerwowe). Część chorych przyznaje, że pomocna bywa akupunktura, okłady, a nawet korekcja postawy (w przypadku neuropatii będącej skutkiem ucisku).
