Arachnofobia - co to takiego?
Arachnofobia - nazwa pochodzi z greki, gdzie słowo "arachne" oznacza "pająk", a "phobia" - "strach". To określenie dotyczy izolowanej fobii - zaburzenia lękowego, u którego podstaw leży odczuwanie lęku przed przedstawicielami gromady pajęczaków. Panicznemu strachowi towarzyszy zniekształcone wyobrażenie na temat wywołującego go obiektu.
Osoby cierpiące na arachnofobię są przekonane, że pająki realnie zagrażają ich zdrowiu, a nawet życiu. Sprawia to, że odczuwanie silnego lęku jest związane nie tylko z widokiem pająka lub przypominającego go zwierzęcia. W wielu przypadkach, do wywołania strachu wystarczy tylko jego wyobrażenie. Z czego wynika tak gwałtowna reakcja? Odpowiedź na to pytanie dały badania prowadzone przez naukowców z Ohio State University, w toku których udało się ustalić, że osoby cierpiące na to zaburzenie mają zmienioną percepcję obiektu wywołującego lęk. Postrzegają pająki jako większe niż są w rzeczywistości. To dodatkowo potęguje uczucie lęku, przez co nawet wyobrażenie pająka (np. chodzącego po nodze lub ręku) może doprowadzić do wystąpienia paraliżującego strachu.
Arachnofobia - przyczyny pojawienia się
Naukowcy są zgodni, że większość przypadków arachnofobia ma podłoże behawiorystyczne i wynika ze strachu nabytego w dzieciństwie. Obserwując zachowania rodziców, dziecko powiela ich lęk. Przykładowo, jeżeli dorośli reagują na widok pająka obrzydzeniem lub strachem, nieświadomie uczą swoje pociechy identycznej reakcji.
Inna teoria wskazuje, że przyczyny arachnofobii mogą mieć podłoże ewolucyjne. Według tej teorii, strach jest naturalnym mechanizmem obronnym człowieka - aby móc przetrwać i zachować ciągłość reprodukcyjną, nasz gatunek nauczył się bać pająków i innych stawonogów.
Niektórzy specjaliści rozpatrują podłoże arachnofobii w kategoriach psychoanalitycznych. To podejście wskazuje na nieświadomy mechanizm powstawania reakcji fobicznych, związany z przeniesieniem skrywanej agresji na pająki. Postrzeganie tych zwierząt jako odrażające ma być z kolei związane z projekcją własnych skłonności analnych.
Arachnofobia - objawy fobii
Podstawowym objawem arachnofobii jest paniczny lęk. Jego uzewnętrznienie może następować w różny sposób. Na widok lub wyobrażenie pająka, niektórzy reagują krzykiem, piskiem lub płaczem. Często towarzyszy temu natychmiastowa ucieczka, jednak zdarza się, że to uczucie jest tak silne, że osoba odczuwająca lęk nie potrafi wykonać żadnego ruchu. W takim stanie, cierpiący na to zaburzenie nie przyjmują żadnych logicznych argumentów, które mają na celu stłumienie odczuwanego przez nich strachu.
Najczęściej, lękowi towarzyszą objawy fizyczne, takie jak:
- nadmierna potliwość,
- dreszcze,
- gęsia skórka,
- przyspieszone bicie serca,
- zawroty głowy,
- drżenie rąk,
- uczucie wewnętrznego roztrzęsienia,
- nudności.
W niektórych przypadkach pojawiają się wymioty, a silne zawroty głowy mogą doprowadzić do omdlenia.
Arachnofobia - jak leczyć lęk przed pająkami?
Należy zdać sobie sprawę z tego, że to zaburzenie ma poważny wpływ na życie osób, których dotyczy. Odczuwający lęk przed pająkami z czasem zaczynają unikać miejsc, w których te mogą występować - lasów, łąk, brzegów zbiorników wodnych i rzek, strychów czy piwnic. Właśnie takie skutki może stwarzać arachnofobia. Jak się pozbyć irracjonalnego strachu?
Za najskuteczniejszą metodę należy uznać desensytyzację, czyli odwrażliwianie. Ten rodzaj leczenia opiera się o stopniowe zmniejszanie nadmiernej reakcji na obiekt będący źródłem lęku. W pierwszej kolejności, pacjent rozmawia z terapeutą, słucha jego racjonalnych argumentów i ogląda zdjęcia pająków. W dalszym etapie przewidziany jest kontakt z żywymi pająkami.
Czy istnieje inny sposób na pozbycie się uporczywego zaburzenia, jakim jest arachnofobia? Terapia implozywna jest leczeniem alternatywnym, które wyklucza metodę małych kroków. Pacjent od razu ma kontakt z żywym pająkiem, w momencie, w którym najmniej się tego spodziewa. Kolejne sesje powinny zmniejszyć reakcję na bodziec lękowy.
Zobacz też: Klaustrofobia - przyczyny i objawy oraz sposoby leczenia
