Bliznowiec - co to takiego keloid? Co sprzyja powstawaniu bliznowców
Bliznowiec (inne określenie - keloid, z łac. keloid) jest rodzajem zmiany skórnej, polegającej na przeroście włóknistym skóry, do którego może dość w następstwie uszkodzenia skóry. Blizna ma postać stwardniałego guza o gładkiej i lśniącej powierzchni i bardzo ścisłej strukturze, zwykle rozlewającego się także poza obszar bezpośrednio uszkodzonej skóry. Do rozwoju bliznowca może dość w każdym wieku, ale najwięcej przypadków obserwuje się między 10-tym a 30-tym rokiem życia, prawdopodobnie dlatego, że synteza kolagenu jest w tym wieku największa.
Nie wiadomo jak dokładnie i dlaczego powstaje bliznowiec, etiologia choroby nie została bowiem jeszcze dobrze rozpoznana. Do tworzenia się bliznowców mają jednak większą skłonność osoby z ciemniejszą karnacją skóry, czyli z większą ilością pigmentu, stąd zauważalnie częściej to zaburzenie dotyka mieszkańców Afryki i południowej Azji. Uważa się, że przyczyną może być większa ilość hormonów stymulujących melanocyty (wyspecjalizowane komórki produkujące melaninę) i wpływających na metabolizm tkanki łącznej.
Bliznowce powstają w wyniku zaburzeń w gojeniu się ran. W odróżnieniu do przerastających blizn, bliznowce okazują się być czymś innym. W tym przypadku proces włóknienia obejmuje bowiem większy fragment skóry niż właściwa rana. Zbudowane są z grubych i mocno zbitych włókiem kolagenowych o szklistej powierzchni, które rozlewają się szeroko i nie zanikają samoistnie, jak to jest w przypadku zwykłych przerastających blizn, lecz wymagają specjalistycznego leczenia.
Keloidy (bliznowce) zlokalizowane są najczęściej na małżowinie usznej, dolnej połowy twarzy, szyi, dekolcie, w okolicy mostka, górnej części klatki piersiowej, karku, barku, ramion, przedramion lub górnej części pleców, przede wszystkim w miejscach wzmożonego napięcia skóry. Lubią się także pojawiać, gdy rozerwanie ciągłości skóry biegnie poprzecznie do sił działających na nią w trakcie poruszania się. Niektóre osoby wydają się mieć także wrodzone predyspozycje do tworzenia się bliznowców.
Skłonność do tworzenia się bliznowców jest ponadto większa w okresie ciąży i pokwitania, co może mieć związek ze zmianami poziomu hormonów żeńskich w organizmie (estrogenów).
Bliznowiec - bezpośrednie przyczyny, jak dochodzi do powstania bliznowca, objawy
Bliznowiec to pokłosie nieprawidłowego gojenia się rany. Urazy skóry, szczególnie poparzenia, a także zabiegi chirurgiczne, zabiegi kosmetyczne typu dermabrazja, a ponadto szczepienia niosą ze sobą ryzyko powstania bliznowca. Czasami przyczyną są zwykłe ukąszenia owadów. Do rozwoju bliznowca prowadzą czasem nawet tatuaże.
Skłonność do tworzenia się bliznowców towarzyszy też takim chorobom jak progeria (zespół progerii Hutchinsona-Gilforda powodujący przedwczesne starzenie się), zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Rubinsteina-Teabi, sklerodermia (twardzina układowa), osteopoikiloza (plamistość kości) i osteogenesis imperfecta) (wrodzona łamliwość kości).
Ponadto mogą się rozwinąć po przechorowaniu:
- trądziku bliznowaciejącego
- półpaśca
- ospy wietrznej
- zapalenia mieszków włosowych
Bliznowce powstają w wyniku nieprawidłowego zabliźniania się ran, w których bezpośredni udział biorą fibroblasty. To komórki tkanki łącznej, które odpowiadają za produkcję kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego. Podczas procesu gojenia się rany dochodzi do proliferacji (rozrastania się) fibrobrastów, wzrasta więc synteza kolagenu, który zaczyna tworzyć zbitą strukturę (bliznę). Nadmierna produkcja kolagenu prowadzi jednak do nieprawidłowości, w tym do nadmiernego rozrostu blizny. Zachwiana jest także równowaga pomiędzy syntezą a degradacją kolagenu.
Niekontrolowany rozrost kolagenowej tkanki powoduje, że blizna wychodzi poza granice rany. Pojawienie się narośli poprzedza swędzenie, pieczenie, silne zaczerwienie blizny pod wpływem stresu i po spożyciu alkoholu. Ponadto taka blizna staje się niejednokrotnie bolesna, pojawia się uczucie napięcia skóry oraz kłopoty z poruszaniem najbliższymi stawami.
Bliznowiec - leczenie
Pozbycie się bliznowca nie jest łatwe. Sposób leczenia zależy od takich czynników jak wiek, faza dojrzewania, kształt i wielkość oraz lokalizacja blizny, stosowane wcześniej metody korekcji, a także od predyspozycji genetycznych do tworzenia się keloidów.
Stosuje się różne metody leczenia, jednak najlepsze rezultaty daje połączenie kilku metod. Bliznowce mają niestety tendencję do powracania, szczególnie po zabiegach chirurgicznego usuwania, dlatego nie poleca się tej metody.
Wśród proponowanych przez chirurgów estetycznych zabiegów znajdują się:
- kilkakrotne ostrzykiwanie triamcinolonem (lek z grupy steroidów)
- kriochirurgia (niszczenie narosłych tkanek poprzez miejscowe działanie niską temperaturą)
- laser naczyniowy (szczególnie leczeniu bliznowców rosnących i czerwonych
- żele na bazie silikonu
- presoterapia (leczenie uciskiem)
Bliznowiec - profilaktyka
Najważniejsze jest zapobieganie powstawaniu blizn. Dlatego też zaraz po urazie rana powinna być dokładnie oczyszczona i w razie potrzeby zszyta. Ważne jest zapobieganie stanom zapalnym, a także wczesne leczenie ewentualnych zmian.
W celu zminimalizowania ryzyka powstawania blizn na ranę można zastosować opatrunek silikonowy (dostępny w postaci żelu, kremu, folii i plastrów) lub wykorzystać ekstrakt z cebuli morskiej, zawiera bowiem substancje przeciwzapalne i przeciwinfekcyjne (dostępny w aptekach w formie żelu).
W przypadku rozległych oparzeń stosuje się terapię uciskową. Toksyna botulinowa typu A natomiast wykorzystywana jest do zapobiegania bliznowaceniu rany poprzez wstrzyknięcie preparatu w pobliżu uszkodzenia, tak aby napięcie mięśni nie blokowało procesu gojenia i nie deformowało rany (szczególnie na twarzy czy szyi). Poza tym toksyna botulinowa pomaga w leczeniu już powstałych blizn i keloidów.
