Ziarnina: czym jest ziarnina, jak długo trwa leczenie?

Ziarnina powstaje w procesie gojenia się rany, gdy jej rozległość nie pozwala na bezpośrednie zrośnięcie się brzegów. Ziarninowanie jest procesem gojenia się polegającym na narastaniu na powierzchni rany tkanki łącznej, bogatej w naczynia krwionośne włosowate. Jest to proces długotrwały i pozostawia po sobie blizny.

Ziarnina - czym jest ziarnina?

Ziarnina (łac. granulatio) to tkanka łączna wraz z siecią naczyń włosowatych, która tworzy się na powierzchni rany (ubytku) w skórze. Ziarnina wypełnia ubytek, który powstał w wyniku uszkodzenia mechanicznego, oparzenia albo zakażenia i dotyczy tkanek, które nie są zdolne do odrostu. Z ziarninowaniem mamy do czynienia po rozległych operacjach, po porodach, a także po innych uszkodzeniach skóry w wyniku urazów lub dłuższego drażnienia rany, np. przy kolczykowaniu.

Ziarnina zaczyna pojawiać się około 4 dni po zranieniu. Do tworzenia się ziarniny przyczyniają się fibroblasty, czyli komórki znajdujące się w skórze właściwej, odpowiedzialne za produkcję kolagenu, elastyny i kwasu hialuronowego. Ziarnina to przejściowy etap w procesie leczenia ubytku, który zamyka ranę i następnie umożliwia pokrywanie jej nabłonkiem. W następnym etapie ziarnina przekształca się w tkankę bliznowatą.

Nazwanie tego etapu samoleczenia się rany, który po łacinie brzmi granulatio (ziarninowanie), zawdzięczamy austriackiemu chirurgowi Theodorowi Billroth, który w 1865 roku nazwał tak proces pokrywania się rany delikatną strukturą, przypominającą ziarenka (łac. granula). Szkliste, przezroczyste "ziarenka", pojawiające się na powierzchni rany, zawierają sieć maleńkich naczynek włosowatych w kształcie pętelek. Na nich osadzają się nowe komórki i jeżeli nic nie zakłóci tego procesu, obszar objęty nowymi komórkami stopniowo się powiększa i zakrywa ubytek w skórze. Komórki mnożą się i powększają, tworząc czerwonawą, błyszczącą powierzchnię. Tak się dzieje, gdy nic nie zakłóca procesu gojenia się rany.

Jeżeli natomiast dochodzi do ponownych urazów i na przykład, w wyniku nieprawidłowego opatrywania rany, ziarnina jest usuwana, odrywana, proces gojenia się zostaje zakłócony. Może też dojść do zakażenia rany i rozwoju bakterii pod powierzchnią ziarniny. Widzimy wtedy, że ziarnina zmienia wygląd i pokrywa się maziowatymi nalotami, jest gąbczasta, blada lub niebieskawa.

Ziarnina - gdzie i kiedy występuje?

Pokrywanie się ran ziarniną zdarza się najczęściej:

• po rozległej operacji, gdy lepiej zostawić ranę z otwartymi brzegami, aby łatwiej ją było opatrywać i zapobiegać zakażeniom
• po wyrwaniu zęba zębodół leczy się sam poprzez ziarninowanie
• po porodzie, w wyniku pęknięcia krocza i złego gojenia się rany
• po niektórych operacjach ginekologicznych
• po kolczykowaniu. Ziarnina często towarzyszy zabiegom piercingu. Rany w uchu, pępku, nosie, w okolicy brwi mogą zostać zakażone i ich leczeniu towarzyszy wtedy powstawanie ziarniny.

Ziarnina - jak długo trwa proces leczenia ran?

Jeżeli rana pokrywa się ziarniną należy bardzo dbać o jej odpowiednie opatrywanie, aby nie dopuścić do zakażenia. Opatrunki powinny być zmieniane początkowo nawet dwa razy dziennie. Rozległe rany odkaża się, a ponadto podaje się profilaktycznie antybiotyk. Najlepsze są tzw. wilgotne opatrunki z jałowych gazików albo opatrunki żelowe. Niewielkie rany, na przykład po kolczykowaniu, należy regularnie przemywać środkiem odkażającym.

Proces ziarninowania jest długi i zależy od rozległości i głębokości rany oraz od samego procesu samoleczenia. Wszelkie nadkażenia i wtórne uszkodzenia delikatnej struktury rany, na przykład przy zmianie opatrunku, wydłużają proces gojenia się rany. 

Ziarnina a blizny

Niestety, gojenie się ran poprzez ziarninowanie, oznacza blizny. Miejsce pokryte ziarniną, a później naskórkiem, zazwyczaj różni się kolorem i czasem strukturą, która może być wypukła (blizna hipertroficzna) lub zawierać mniejszą ilość kolagenu niż skóra wokół (blizna atroficzna). Do radzenia sobie z bliznami można wykorzystać metody oferowane przez medycynę estetyczną, takie jak: dermabrazja, laseroterapia, mikroigłowanie, peeling chemiczny, farmakoterapia iniekcyjna, radioterapia, czy też krioterapia i inne metody.