Ospa wietrzna - przyczyny i objawy choroby
Ospa jest chorobą zakaźną, wywoływaną przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca, o łacińskiej nazwie Varicella-zoster virus - VZV (Herpeswirus VSV HHV-3). Ospa wietrzna jest wysoce zaraźliwą chorobą wirusową wieku dziecięcego, przenoszoną drogą kropelkową. Na ogół dzieci ospę wietrzną przechodzą dość łagodnie. Dorośli także zapadają na ospę ale u nich może mieć już ciężki przebieg.
Wirusem ospy wietrznej zarażamy się od osoby chorej, będącej źródłem zakażenia już na 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki. Wirus przenosi się wraz z powietrzem na odległość nawet kilkudziesięciu metrów, więc jeden chory zarazić może spore grono osób. Choroba objawia po około dwóch tygodniach od zarażenia.
Zaraźliwy jest także płyn, znajdujący się w pęcherzykach (wysypka). Wirusa roznosi ponadto osoba chora na półpaśca.
Objawy ospy wietrznej:
- gorączka
- ból głowy
- złe samopoczucie
- swędząca wysypka na całym ciele (pojawia się po 1-2 dniach od pierwszych objawów choroby)
Wysypka przybiera postać najpierw plamek, które przechodzą w grudki, w potem w pęcherzyki wypełnione płynem. Po mniej więcej tygodniu pęcherzyki zamieniają się w krosty, które po wyschnięciu odpadają od skóry.
Swędząca wysypka prowokuje do drapania, co może stać się źródłem zakażenia bakteryjnego i pozostawić trwałe blizny na skórze dziecka.
Zdarzają się przypadki ospy wrodzonej u noworodków, objawiającej się zaburzeniami rozwoju i neurologicznymi, niską wagą urodzeniową, chorobami oka lub niedorozwojem kończyn. Bardzo niebezpieczna dla noworodka jest choroba matki, ponieważ wirus może spowodować u dziecka wielonarządowe zakażenie organizmu.
Powikłania ospy wietrznej:
- zakażenie bakteryjne krost i późniejsze blizny
- zapalenie płuc
- zapalenie ucha środkowego
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- zapalenie mięśnia sercowego
- zapalenie mózgu
- zapalenie móżdżku
- w skrajnych przypadkach: sepsa spowodowana zakażeniami bakteryjnymi
Zachorowanie jest szczególnie niebezpieczne dla noworodków i kobiet w ciąży oraz u osób z niską ogólną odpornością oraz dla przewlekle chorych. Grozi nawet śmiercią, a zachorowanie na ospę w trakcie ciąży może poważnie zagrozić dziecku. Powikłania ospy wietrznej dotykają co setną osobę.
Leczenie ospy wietrznej
O sposobach leczenia ospy decyduje lekarz, do którego należy się udać zaraz po zauważeniu pierwszych objawów choroby. Najczęściej stosuje się leki antywirusowe, leki na obniżenie gorączki oraz preparaty zmniejszające swędzenie. Na świąd pomaga także kąpiel. Chory powinien pozostać w łóżku i w miarę możliwości unikać kontaktu z osobami zdrowymi. Ciężki przebieg ospy, na przykład u noworodków lub u osób obniżoną odpornością, oznacza jednak hospitalizację.
Ospa wietrzna - zapobieganie chorobie - szczepienia
Najlepszą metodą zapobiegania ospie wietrznej są szczepienia. Najlepiej szczepić się jeszcze w dzieciństwie. Jeśli jednak nie przechodziło się wtedy choroby pomocna w zapobieganiu zachorowaniom na ospę lub półpasiec jest szczepionka przyjęta także w dorosłym wieku. Nawet zaszczepienie się po kilku dniach od kontaktu z chorą osobą pomaga w uniknięciu zachorowania lub w łagodniejszym przebiegu choroby.
Szczepionka przeciwko ospie wietrznej zawiera wyizolowane, żywe ale niezjadliwe już wirusy (inaczej: atenuowane). Po dostaniu się do organizmu powodują wytworzenie się przeciwciał, które organizm zachowuje w tzw. pamięci immunologicznej. Chroni to później przed zachorowaniem.
Szczepionki przeciwko ospie wietrznej stosowane są od lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Początkowo była to szczepionka jednorazowa, ale w ostatnich latach zalecane jest szczepienie w dwóch dawkach. Szacuje się, że skuteczność szczepionki wynosi 90 proc. U pozostałych 10 proc. zaszczepionych osób, nawet jeśli dojdzie do zachorowania, to ospa przebiegać będzie o wiele łagodniej. Warto więc szczepić dziecko, aby oszczędzić mu chorobowego stresu oraz ewentualnych późniejszych powikłań.
Chory pozostaje źródłem zarażenia do czasu zaschnięcia krostek, zatem powinien być izolowany od zdrowych osób, szczególnie od innych dzieci. Także osoby, mające kontakt z chorymi, nie powinny wychodzić z domu, ponieważ w ten sposób roznoszą wirusa.
