Blizna, powstała w miejscu uszkodzenia skóry właściwej, zbudowana jest z włóknistej tkanki łącznej, której włókna ułożone są równolegle do powierzchni skóry, zawierają też mniejszą ilość włókien elastynowych. Do powstania blizn dochodzi w wyniku urazów i oparzeń, operacji chirurgicznych, szczepień, a także schorzeń dermatologicznych, takich jak trądzik. Ponadto niektóre choroby, np. ospa wietrzna, mogą zostawić po sobie ślady w postaci blizn. Trwałe blizny na skórze mogą być efektem np. piercingu czy pozostałością tatuażu.
Do powstania blizny dochodzi, gdy proces gojenia się rany zostaje zakłócony. Wyróżnia się następujące etapy gojenia się rany: hemostaza, zapalenie, proliferacja oraz remodeling tkanki.
Rodzaje blizn
Blizny generalnie dzieli się na atroficzne oraz hipertroficzne:
- blizna atroficzna - ubytek w skórze właściwej charakteryzujący się mniejszą ilością kolagenu
- blizna hipertroficzna - powstaje w wyniku niekontrolowanej proliferacji fibroplastów (produkują kolagen i włókna istoty międzykomórkowej) oraz nadmiaru substancji międzykomórkowej (tzw. macierzy pozakomórkowej)
Blizna hipertroficzna posiada zbyt dużo kolagenu, co oznacza, że jest wypukła. Do wytworzenia się blizny hipertroficznej dochodzi częściej jeżeli uraz zlokalizowany jest na ramionach, tułowiu i w małżowinie usznej. Ponadto, blizna hipertroficzna to efekt zbyt długiego gojenia się rany (w wyniku np. infekcji). Może też powstać przy nieprawidłowym zszyciu rany. Do tworzenia się blizn wypukłych przyczyniają się także uwarunkowania genetyczne.
Keloidy natomiast to blizny wypukłe (inaczej bliznowce), które rozrastają się poza granicę rany.
Jak pozbyć się blizn?
Metody pozbywania się blizn, stosowane w medycynie estetycznej:
- dermabrazja
- laseroterapia
- radiofrekwencja
- zabieg nacięć podskórnych
- skin needling (mikroigłowanie)
- technika punch
- peeling chemiczny
- wypełnianie tkanek
- farmakoterapia iniekcyjna
- radioterapia
- krioterapia
Dermabrazja polega na mechanicznym ścieraniu powierzchni skóry specjalnym urządzeniem. W wyniku tego zabiegu proces odnowy skóry i produkcja kolagenu zaczyna się od nowa. Lżejszą wersją tego zabiegu jest mikrodermabrazja.
Laseroterapia - przy pomocy lasera bardzo precyzyjnie doprowadza się do maleńkich termicznych uszkodzeń skóry, które pokrywane są na nowo kolagenem w procesie remodelingu. Używa się do tego celu dwóch rodzajów laserów: ablacyjne (powodują uszkodzenie nabłonka) i nieablacyjne (docierają do głębszych warstw skóry bez naruszenia powierzchni).
Radiofrekwencja - w tej technice wykorzystuje się efekt termiczny, który powodują w tkance ludzkiej fale o częstotliwości 1 MHz. Za pomocą maleńkich igiełek nagrzewa się fragmenty tkanek na ustalonej głębokości, pobudzając je w ten sposób do produkcji kolagenu i elastyny.
Zabieg nacięć podskórnych stosowany bywa przy bliznach zwanych rolling (niezbyt głębokie, ale rozległe, o gładkich obrysach). W okolice blizny wkłuwa się małe igły i wykonuje nimi ruchy we wszystkich kierunkach. Celem jest rozbicie zrostów w bliźnie. Metoda stosowana jest w połączeniu z innym rodzajami zabiegów.
Skin needling (mikroigłowanie) polega na wprowadzaniu pionowo w bliznę, na głębokość od 0,1 do 1,2 mm, specjalnych igieł, które mają za zadanie spowodowanie mikrouszkodzeń w zwłóknieniach i pobudzenie produkcji kolagenu.
Technika punch - blizna jest wycinana, rana zostaje odpowiednio zszyta lub wprowadzany jest w to miejsce przeszczep.
Peeling chemiczny - specjalnie dobrane preparaty niszczą naskórek na różnych poziomach, powodując w efekcie jego złuszczanie się. Stosuje się do tego celu kwasy: glikolowy, migdałowy, trójchlorooctowy i kilka innych.
Wypełnianie tkanek miękkich, stosowany najczęściej przy bliznach atroficznych, polega na wypełnieniu wgłębienia określonymi preparatami, takimi jak kwas hialuronowy, kwas polimlekowy, hydroksyapatyt wapnia lub własna tkanka tłuszczowa.
Farmakoterapia iniekcyjna natomiast polega na wstrzykiwaniu glikokortykosteroidów i stosowana jest w leczeniu blizn zwanych keloidami.
Radioterapia wykorzystywana jest jako metoda uzupełniająca i ma na celu redukcję nadmiernego wzrostu liczebności komórek w trakcie gojenia się rany, ale bez nadmiernego zahamowania tego procesu.
Krioterapia to technika leczenie wykonywana przy pomocy urządzenia punktowo zamrażającego komórki, co skutkuje ich obumarciem.
Zapobieganie powstawaniu blizn
Najważniejsze jest, oczywiście, zapobieganie powstawaniu blizn. Dlatego też już w momencie powstania, rana powinna być dokładnie oczyszczona i, w razie potrzeby, zszyta. Należy zadbać o utrzymywanie rany w czystości, aby zapobiegać stanom zapalnym. Ważny jest czas, bo im później podejmie się leczenie rany, tym większe zagrożenie bliznami. Do zszywania dobrze jest stosować plastry typu strip, które minimalizują ryzyko powstawania blizn. Świeżych ran nie należy wystawiać na działanie słońca przez minimum dwa miesiące.
Lekarze rekomendują, aby w celu zminimalizowania ryzyka powstawania blizn, na ranę zastosować:
- opatrunek silikonowy (dostępny w postaci żelu, kremu, folii i plastrów)
- ekstrakt z cebuli, zawiera bowiem substancje przeciwzapalne i przeciwinfekcyjne (dostępny np. w formie żelu)
Przy rozległych oparzeniach stosuje się ponadto terapię uciskową.
Toksyna botulinowa typu A natomiast stosowana bywa w zapobieganiu bliznowacenia rany poprzez wstrzyknięcie w pobliżu uszkodzenia, aby napięcie mięśni nie blokowało procesu gojenia i nie deformowało rany (np. na twarzy czy szyi). Poza tym toksyna botulinowa pomaga w leczeniu już powstałych blizn i keloidów.
