Sinica (centralna i obwodowa) - co to takiego? Jakie ma przyczyny?
Sinica (łac. cyanosis) objawia się zmianą koloru skóry i błon śluzowych oraz paznokci, które przybierają siny, niebieskawy kolor. Zmiana koloru dotyczy najczęściej ust, uszu, nosa, a także dłoni, stóp i paznokci, które stają się niemal fioletowe. Przyczyną sinicy są zmiany we krwi, polegające na nadmiarze odtlenowanej (czyli pozbawionej tlenu) hemoglobiny albo patologicznej hemoglobiny, jak w przypadku methemoglobinemii.
Z sinicą mamy do czynienia, gdy ilość odtlenowanej hemoglobiny we krwi włośniczkowej wzrośnie poniżej 5 g/dl, czyli powyżej 5 gramów na 100 ml krwi. Patologiczna hemoglobina natomiast to inaczej utleniona forma hemoglobiny. Znajdujący się w jej składzie hem zawiera żelazo na trzecim stopniu utlenienia, zamiast na drugim. To oznacza, że nie jest już w stanie wiązać i transportować tlenu. Sine zabarwienie skóry oznacza zatem niedotlenienie tkanek wskutek braku odpowiedniej ilości utlenowanej krwi. Sinica nie jest związana z brakiem hemoglobiny, a nawet wprost przeciwnie. W przypadku czerwienicy to właśnie nadmiar hemoglobiny wywołuje zasinienie ciała.
Hemoglobina to czerwony barwnik krwi, rodzaj białka znajdującego się w erytrocytach, które ma za zadanie wiązać i transportować tlen z płuc do komórek. Hemoglobina przyłącza tlen przepływając przez płuca, a następnie uwalnia go w tkankach, do których dociera poprzez sieć naczyń włosowatych. Cząsteczka hemoglobiny potrafi przyłączyć od jednej do czterech cząsteczek tlenu. Nosi wtedy nazwę hemoglobiny utlenowanej i przybiera kolor czerwony. Hemoglobina pozbawiona tlenu ma kolor niebieski.
Aby sprawdzić, czy sinica ciała to objaw niedotlenienia (hipoksemii) wykonuje się badanie stopnia wysycenia tlenem hemoglobiny krwi tętniczej. Saturację krwi, czyli wysycenie krwi tętniczej tlenem, sprawdza się przy pomocy pulsoksymetru. Prawidłowy poziom saturacji wynosi 95-98 procent. Wskaźnik poniżej 90 procent oznacza stan niewydolności oddechowej. Drugim sposobem zbadania poziomu utlenowienia hemoglobiny jest gazometria. Pobiera się wtedy krew do specjalnej strzykawki, a następnie poddaje badaniom.
Sinica centralna - przyczyny i objawy
Sinica centralna wywoływana jest zmniejszeniem utlenowania hemoglobiny w płucnych naczyniach włosowatych. Wśród objawów sinicy centralnej znajdziemy zasinienia ust, co jest jedną z najbardziej charakterystycznych oznak, a także zasinienie nosa, błon śluzowych jamy ustnej.
Możliwe przyczyny sinicy centralnej:
- niewydolność oddechowa, choroby płuc, takie jak zapalenie płuc, zwłóknienie, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zapalenie oskrzelików
- wrodzone wady serca, które powodują przeciek żylno-tętniczy, wady zastawek, zawał mięśnia sercowego
- nadciśnienie płucne, zatorowość płucna
- atak astmy
- krwotok śródczaszkowy
Sinica może być ponadto wywołana zatruciem na przykład azotanami lub sulfonamidami. Skutkiem takiego zatrucia jest stan hemoglobiny patologicznej. Do stanów hemoglobiny patologicznej zaliczany: methemoblobinemię, sulfhemoglobinę oraz karboksyhemoglobinę.
Methemoblobinemia to choroba spowodowana nadmiarem methemoglobiny we krwi. Do takiego stanu może dojść po zażyciu niektórych antybiotyków lub leków na bazie benzokainy, a także po dostaniu się do organizmu pewnych związków azotowych. Sulfhemoglobina powstaje, gdy dojdzie do reakcji hemoglobiny z siarką w wyniku przedawkowania leków, takich jak azotany i sulfonamidy. Połączona z siarką hemoglobina traci zdolność transportowania tlenu. Karbosyhemoglobina oznacza, że hemoglobina związała się z tlenkiem węgla (czadem). W takim stanie krew traci zdolność do wiązania tlenu i dochodzi tym samym do niedotlenienia organizmu. Takie stany mogą doprowadzić do zgonu.
Sinica obwodowa - przyczyny i objawy
Sinica obwodowa zauważalna jest w obwodowych częściach ciała, czyli sine stają się przede wszystkim palce rąk i nóg, oraz małżowiny uszne, wargi oraz nos. Spowodowana jest odtlenowaniem hemoglobiny w tkankach lub wychłodzeniem organizmu. Ciało przybiera wtedy sinawy odcień, a kończyny stają się chłodniejsze.
Możliwe przyczyny sinicy obwodowej:
- wychłodzenie (hipotermia)
- zmniejszenie objętości wyrzutowej serca w wyniku wstrząsu kardiogennego lub niewydolności serca
- miażdżyca, w tym miażdżyca kończyn dolnych
- zatory tętnicze
- angiopatia cukrzycowa
- zaburzenia naczynioruchowe
- zakrzepica, zespół pozakrzepowy
- zapalenie żył powierzchniowych
- czerwienica (nadkrwistość)
- krioglobulinemia (odkładanie się szkodliwego białka w osoczu krwi)
Sinica rzekoma to rodzaj sinicy spowodowanej obecnością patologicznego barwnika w skórze przy niektórych zatruciach (metale ciężkie, złoto, srebro) oraz lekami, takimi jak chlorpromazyna i amiodaron.
Sinica centralna i obwodowa - leczenie
Ostre i przewlekłe stany wymagają natychmiastowej pomocy lekarza. Szuka się podstawowej przyczyny sinicy i leczy choroby, które ją wywołały. Pomocne jest także dotlenienie organizmu, przebywanie na świeżym powietrzu w miarę możliwości oraz podawanie leków rozszerzających oskrzela i poprawiających krążenie.
