Aorta, tętnica główna, jest największym naczyniem w organizmie człowieka. Ten duży pień tętniczy ma około 28 mm średnicy. Aorta rozdziela krew na inne duże naczynia, a jej liczne odgałęzienia doprowadzają krew do wszystkich narządów i tkanek. Dzięki sprężystej ścianie spełnia również rolę narządu regulującego ciśnienie tętnicze krwi.
Jak przebiega aorta?
Aorta wychodzi z lewej komory serca. Na granicy znajduje się zastawka półksiężycowata. Dalej:
- wstępuje w śródpiersiu ku górze, podąża nieco w prawo,
- wędruje nad korzeniem płuca lewego, łukiem cofa się w lewo, by przez śródpiersie tylne wejść do lewej strony kręgosłupa,
- zstępuje pionowo w dół, przesuwając się z lewej powierzchni kręgosłupa na jego powierzchnię przednią,
- po przejściu przez rozwór aorty w przeponie wchodzi do przestrzeni zaotrzewnowej brzucha (tu oddaje tętnice biodrowe wspólne: lewą i prawą).
Aorta przedłuża się w tętnicę krzyżową pośrodkową, która biegnie na powierzchni miednicznej kości krzyżowej aż do końca kręgosłupa.
Budowa aorty
Aortę dzieli się na aortę piersiową, w której skład wchodzi aorta wstępująca, łuk aorty, aorta zstępująca oraz aortę brzuszną.
Część wstępująca aorty rozpoczyna się opuszką powstałą z 3 zatok znajdujących się ponad płatkami zastawki aorty. Od tej części odchodzą tętnice wieńcowe – lewa i prawa, których celem jest zaopatrywanie ścian serca. Ten odcinek aorty przebiega przez worek osierdziowy i kończy się w miejscu przyczepu osierdzia. Przechodzi w kolejny odcinek aorty, czyli łuk. W prawej ścianie aorty wstępującej, ponad opuszką, znajduje się poszerzenie - zatoka czwarta. Tu przy każdym skurczu serca uderza strumień wyrzucanej krwi. W tym miejscu najczęściej tworzy się tętniak.
Łuk aorty wędruje ku tyłowi od drugiego lewego stawu żebrowo-mostkowego. Z górnego obwodu łuku odchodzą zazwyczaj trzy wielkie tętnice: pień ramienno-głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa i tętnica podobojczykowa lewa. Między odejściem tętnicy podobojczykowej lewej a przyczepem więzadła tętniczego znajduje się zwężenie – cieśń aorty. Koniec tej części naczynia tętniczego znajduje się na wysokości lewej powierzchni trzonu kręgu Th3 lub Th4, gdzie rozpoczyna się kolejny odcinek aorty, czyli aorta zstępująca.
Część zstępująca aorty stanowi znacznie większy odcinek niż pozostałe. Jest podzielona na część piersiową i brzuszną. Część piersiowa przebiega w śródpiersiu tylnym klatki piersiowej, z wiekiem przesuwa się coraz bardziej w lewo. Aorta piersiowa po przejściu przez rozwór aortowy otrzymuje nazwę aorty brzusznej.
Część brzuszna aorty zaczyna się w rozworze aortowym w przeponie, następnie przechodzi do przedniej powierzchni kręgów lędźwiowych. Jej zakończenie znajduje się w okolicy dolnej części trzonu kręgu L4. Aorta przedłuża się w tętnicę krzyżową pośrodkową.
Problemy z aortą - choroby
Wśród najczęściej występujących stanów chorobowych aorty wymienia się: tętniaka aorty, wady zastawki aortalnej, miażdżycę aorty i zapalenie aorty.
O tętniaku mówi się, gdy dochodzi do poszerzenia tętnicy aorty o ponad 50 proc. szerokości. Patologie mogą wystąpić na każdym jej odcinku, najczęściej jednak obserwuje się je w odcinku brzusznym. Ryzyko rozwoju tętniaków rośnie z wiekiem. Nagłym i dramatycznym powikłaniem tętniaka aorty jest pęknięcie, które może doprowadzić do utraty dużej ilości krwi i zgonu.
Wady zastawki aortalnej (np. niedomykalność zastawki aortalnej) są jednymi z najczęściej diagnozowanych chorób serca. Obecność wady może być przyczyną przewlekłego bólu w klatce piersiowej, zaś nieprawidłowy przepływ krwi może prowadzić do poszerzenia aorty.
Miażdżyca aorty jest chorobą przewlekłą, która wynika ze zmian zwyrodnieniowych powstałych w ścianach naczyń. Za jej główną przyczynę uważa się hipercholesterolemię. Choroba początkowo nie wywołuje żadnych dolegliwości bólowych.
Zapalenie aorty jest stanem zapalnym aorty. Jej objawy zależą od lokalizacji choroby oraz choroby podstawowej. Sygnałem stanu zapalnego aorty jest ból: w klatce piersiowej, plecach i brzuchu, gorączka, duszności oraz męczliwość. Przyczynami zapalenia aorty są choroby zakaźne i autoimmunologiczne. Zapalenie aorty w dużej części przypadków jest idiopatyczne.
