Zastawki serca - budowa
Zastawki zbudowane są z tkanki łącznej. Składają się z ruchomych płatków i pierścienia, który pełni rolę stelaża mocującego. Znajdują się pomiędzy jamami serca a głównymi naczyniami. Mamy w sercu cztery zastawki.
Dwie zastawki żylne, inaczej przedsionkowo-komorowe:
- zastawka dwudzielna, zwana mitralną lub przedsionkowo-komorową lewą - zapobiega cofaniu się krwi z komory lewej do lewego przedsionka. Składa się zazwyczaj z dwóch płatków: przedniego i tylnego, połączonych spoidłami, bocznym i przyśrodkowym.
- zastawka trójdzielna, zwana zastawką przedsionkowo-komorową prawą - zapobiega cofaniu się krwi z komory prawej do przedsionka prawego. Zbudowana na ogół z trzech płatków: przedniego, tylnego i przyśrodkowego, nazywanego też płatkiem przegrodowym.
Płatki przymocowane są do pierścieni włóknistych, obejmujących oba ujścia przedsionkowo-komorowe. Do powierzchni każdego płatka przymocowane są struny ścięgniste, będące przedłużeniem mięśni brodawkowatych. Przeciwdziałają wygięciu płatków zastawek do światła przedsionka w trakcie skurczu komór. W prawej komorze znajdują się trzy mięśnie brodawkowate: przedni, tylny i przegrodowy, a w komorze lewej dwa mięśnie - przedni i tylny.
Dwie zastawki tętnicze (półksiężycowate):
- zastawka aorty - zastawka tętnicza, zapobiega cofaniu się krwi z aorty do lewej komory. Składa się z trzech płatków półksiężycowatych: tylnego, prawego i lewego.
- zastawka pnia płucnego - zastawka tętnicza, zapobiega cofaniu się krwi z pnia płucnego do prawej komory. Składa się z trzech płatków półksiężycowatych: przedniego, prawego i lewego.
Zadaniem zastawek jest pilnowanie, aby krew płynęła w odpowiednim kierunku. Każdy skurcz i rozkurcz serca zsynchronizowany jest z otwarciem lub zamknięciem odpowiedniej zastawki. Gdy zastawki są otwarte krew przepływa swobodnie. Zamykająca się zastawka zapobiega cofaniu się pompowanej krwi.
Wady zastawek
Wady zastawek dzieli się na wrodzone i nabyte.
- Wrodzone wady zastawek związane są zazwyczaj z ich nieprawidłową budową. Są to: nieprawidłowa liczba płatków, nieprawidłowy kształt oraz niewłaściwe położenie względem siebie lub komór serca. Te wady częściowo są korygowane po urodzeniu. Inne ujawniają się dopiero w dorosłym życiu.
- Wady nabyte pojawiają się najczęściej jako powikłania po: chorobie reumatycznej, infekcyjnym zapaleniu wsierdzia, chorobie niedokrwiennej serca, zawale, nadciśnieniu tętniczym, chorobach tkanki łącznej, poszerzeniu aorty lub jej rozwarstwieniu, po zażywaniu niektórych leków oraz w wyniku urazów.
Na czym polega wada zastawki serca?
Generalnie wady zastawek polegają na zwężenia lub niedomykalności zastawki:
- zwężenie (stenoza) - niepełne otwieranie się zastawek, wynikające z zaburzenia ruchomości zastawek, np. w wyniku ich pogrubienia lub sztywności. Zmniejsza się wtedy wielkość światła zastawki, co oznacza utrudnienie, że przepływ krwi staje się utrudniony.
- niedomykalność zastawki - to nieprawidłowe zamykanie się płatków zastawki, które przestają być szczelne i część krwi zaczyna przez nie przeciekać.
Zwężenie oraz niedomykalność zastawki mogą występować razem, w różnych kombinacjach. Mamy wtedy do czynienia ze złożoną wadą zastawki.
Objawy chorej zastawki serca
- szybkie męczenie się
- kołatanie serca
- zawroty głowy
- zasłabnięcia
- bóle w klatce piersiowej
- omdlenia
Wady zastawek serca - leczenie
Jeżeli obserwujemy u siebie niepokojące objawy powinniśmy jak najszybciej udać się do lekarza, który wykona odpowiednie badania, w tym echokardiograficzne. Wady zastawek najczęściej wymagają leczenia operacyjnego.
Operacyjnie naprawia się zwykle zastawkę mitralną (dwudzielną). Operacja polega na chirurgicznym skorygowaniu zniekształconych płatków zastawki (walwuoplastyka) lub jej pierścienia (anuloplastyka). Przy poważnych uszkodzeniach zastawek konieczne jest częściowe lub całkowite usunięcie zastawki i zastąpienie jej sztuczną.
Wszczepia się dwa rodzaje sztucznych zastawek: zastawki mechaniczne lub biologiczne. Zastawki mechaniczne charakteryzują się tym, że pracują głośno, ale ich zaletą jest to, że właściwie mają nieograniczony termin działania. Powstają ze stopów metali oraz węgla pirolitycznego. Wszczepia się je najczęściej, ponieważ praktycznie tego typu proteza nie wymaga wymiany. Zastawki biologiczne są bezdźwięczne, tak jak naturalne. Wykonane są z tkanek zwierzęcych. Działają około 10 lat i potem trzeba je wymieniać na nowe. Ale mają tę zaletę, że nie tworzą się na nich skrzepliny, co jest ważne w przypadku konieczności operowania np. kobiet w ciąży, którym nie wolno brać leków przeciwkrzepliwych.
Pacjenci z wszczepioną zastawką muszą regularnie zażywać leki rozrzedzające krew (antykoagulanty), aby zapobiec tworzeniu się skrzeplin na protezie. Takie skrzepliny mogą bowiem blokować swobodny przepływ krwi przez zastawkę, a jakiś fragment może się oderwać, dostać do krwioobiegu i zablokować naczynia krwionośne. Osoba z wszczepioną zastawką serca powinna też regularnie badać krzepliwość swojej krwi (bada się tzw. współczynnik INR, czyli International Normalized Ratio). Im wyższy wskaźnik INR, tym mniejsza jest krzepliwość krwi.
