Zastawki zbudowane są z tkanki łącznej. Składają się z ruchomych płatków i pierścienia, który pełni rolę stelaża mocującego. Znajdują się pomiędzy jamami serca a głównymi naczyniami. Mamy w sercu cztery zastawki.
Dwie zastawki żylne, inaczej przedsionkowo-komorowe:
Płatki przymocowane są do pierścieni włóknistych, obejmujących oba ujścia przedsionkowo-komorowe. Do powierzchni każdego płatka przymocowane są struny ścięgniste, będące przedłużeniem mięśni brodawkowatych. Przeciwdziałają wygięciu płatków zastawek do światła przedsionka w trakcie skurczu komór. W prawej komorze znajdują się trzy mięśnie brodawkowate: przedni, tylny i przegrodowy, a w komorze lewej dwa mięśnie - przedni i tylny.
Dwie zastawki tętnicze (półksiężycowate):
Zadaniem zastawek jest pilnowanie, aby krew płynęła w odpowiednim kierunku. Każdy skurcz i rozkurcz serca zsynchronizowany jest z otwarciem lub zamknięciem odpowiedniej zastawki. Gdy zastawki są otwarte krew przepływa swobodnie. Zamykająca się zastawka zapobiega cofaniu się pompowanej krwi.
Wady zastawek dzieli się na wrodzone i nabyte.
Generalnie wady zastawek polegają na zwężenia lub niedomykalności zastawki:
Zwężenie oraz niedomykalność zastawki mogą występować razem, w różnych kombinacjach. Mamy wtedy do czynienia ze złożoną wadą zastawki.
Objawy chorej zastawki serca
Jeżeli obserwujemy u siebie niepokojące objawy powinniśmy jak najszybciej udać się do lekarza, który wykona odpowiednie badania, w tym echokardiograficzne. Wady zastawek najczęściej wymagają leczenia operacyjnego.
Operacyjnie naprawia się zwykle zastawkę mitralną (dwudzielną). Operacja polega na chirurgicznym skorygowaniu zniekształconych płatków zastawki (walwuoplastyka) lub jej pierścienia (anuloplastyka). Przy poważnych uszkodzeniach zastawek konieczne jest częściowe lub całkowite usunięcie zastawki i zastąpienie jej sztuczną.
Wszczepia się dwa rodzaje sztucznych zastawek: zastawki mechaniczne lub biologiczne. Zastawki mechaniczne charakteryzują się tym, że pracują głośno, ale ich zaletą jest to, że właściwie mają nieograniczony termin działania. Powstają ze stopów metali oraz węgla pirolitycznego. Wszczepia się je najczęściej, ponieważ praktycznie tego typu proteza nie wymaga wymiany. Zastawki biologiczne są bezdźwięczne, tak jak naturalne. Wykonane są z tkanek zwierzęcych. Działają około 10 lat i potem trzeba je wymieniać na nowe. Ale mają tę zaletę, że nie tworzą się na nich skrzepliny, co jest ważne w przypadku konieczności operowania np. kobiet w ciąży, którym nie wolno brać leków przeciwkrzepliwych.
Pacjenci z wszczepioną zastawką muszą regularnie zażywać leki rozrzedzające krew (antykoagulanty), aby zapobiec tworzeniu się skrzeplin na protezie. Takie skrzepliny mogą bowiem blokować swobodny przepływ krwi przez zastawkę, a jakiś fragment może się oderwać, dostać do krwioobiegu i zablokować naczynia krwionośne. Osoba z wszczepioną zastawką serca powinna też regularnie badać krzepliwość swojej krwi (bada się tzw. współczynnik INR, czyli International Normalized Ratio). Im wyższy wskaźnik INR, tym mniejsza jest krzepliwość krwi.