Kłębuszki nerkowe - co to jest?
Przypomnijmy, jak zbudowany jest układ moczowy. W jego skład wchodzą nerki, moczowody, pęcherz moczowy oraz cewka moczowa. Same nerki to parzysty narząd położony po dwóch stronach kręgosłupa, w tylnej części jamy brzusznej. W nerce wyróżnia się część wewnętrzną, zwaną rdzeniem oraz część zewnętrzną, nazywaną korą. Rdzeń nerki zbudowany jest z tzw. piramid, który u szczytu tworzy brodawkę nerkową. Składają się na nią ujścia cewek zbiorczych. Piramidy rozdzielają tzw. kolumny Bertina.
Podstawową strukturą, z której zbudowana jest nerka, jest nefron. Składa się z dwóch zasadniczych części: z ciałka nerkowego oraz z kanalika nerkowego, zwanego też cewką nerkową. W każdej z nerek znajduje się od miliona do czterech milionów nefronów. Ta liczba u każdego człowieka jest inna. Ciałko nerkowe z kolei składa się z kłębuszka nerkowego sieci dziwnej oraz z otaczającej go torebki (tzw. torebki Bowmana).
Kłębuszki nerkowe - budowa i funkcja
Na kłębuszki nerkowe składa się sieć włosowatych naczyń krwionośnych, których zadaniem jest filtrowanie krwi. To tak powstaje tzw. mocz pierwotny. Składa się z przesączonej krwi, z której kłębuszek nerkowy odfiltrował białko i elementy morfotyczne, pozostawiając głównie wodę i różne pozostałości przemiany materii. Dzieje się tak dzięki specjalnej budowie ścianek naczyń krwionośnych, przez które przesącza się krew. Ten mocz pierwotny, który filtrują kłębuszki nerkowe, to około 150 litrów na dobę. Spływa potem do miedniczek nerkowych, aby ulegać dalszym procesom oczyszczania. W efekcie organizm wydala około 1,5 litra moczu na dobę.
Kłębuszek nerkowy to tzw. sieć dziwna naczyń krwionośnych, w której tętnica rozgałęzia się w sieć naczyń włosowatych, by następnie znów się połączyć w jedno naczynie krwionośne. Tętnica biegnąca do środka jest szersza, natomiast ta wychodząca jest węższa. To powoduje wytworzenie się ciśnienia wewnątrz naczynka krwionośnego. Kłębuszek składa się z około 30 pętli włosowatych naczyń krwionośnych. Przepływa przez nie około 20 proc. krwi pompowanej przez serce. W prawidłowo pracujących nerkach tzw. przesączanie kłębuszkowe wynosi od 80 do 120 mililitrów na minutę. Przesączanie krwi polega na oddzieleniu substancji potrzebnych organizmowi oraz wody. Zatem z moczu pierwotnego do krwioobiegu wracają białka, aminokwasy, glukoza i elektrolity.
Torebka kłębuszka, inaczej torebka Bowmana (łac. capsula glomeruli) zbudowana jest z nabłonka jednowarstwowego płaskiego. Otacza naczyńka krwionośne kłębuszka nerkowego. Na torebkę Bowmana składają się dwie warstwy, inaczej blaszki. Są to blaszki ścienne, ze ściśle przylegającymi do siebie komórkami oraz blaszki trzewne - wysoko wyspecjalizowane komórki filtrujące osocze krwi. Samo określenie „torebka Bowmana” pochodzi od nazwiska Williama Bowmana (1816–1892), brytyjskiego lekarza i naukowca. Między tymi blaszkami znajduje się światło torebki kłębuszka, do którego spływa mocz pierwotny.
Kłębuszki nerkowe - na co chorują?
Chorobą, która dotyka kłębuszki nerkowe jest kłębuszkowe zapalenie nerek. W zasadzie jest to cała grupa chorób zapalnych, które obejmują kłębuszki nerkowe i prowadzą do zaburzeń w pracy nerek. Zapalenie może mieć postać ostrą i przemijająca lub przewlekłą, która trwa latami. Poszerzające się uszkodzenia w obrębie kłębuszków prowadzą do rozwijającej się niewydolności nerek. Może też być tak, że choroba obejmuje nie tylko nerki (pierwotne kłębuszkowe zapalenie nerek), ale także inne narządy. Mówimy wtedy o tzw. wtórnym zapaleniu kłębuszków nerkowych. Najczęściej dzieje się tak w przypadku takich chorób jak: toczeń rumieniowaty układowy i inne choroby autoimmunologiczne, nowotwory, zakażenia oraz choroby wątroby.
Proces zapalny kłębuszków rozpoczyna się, gdy zaczynają się w nim gromadzić komórki zapalne oraz przeciwciała, produkowane przez układ immunologiczny, który nieprawidłowo rozpoznał zagrożenie i zaatakował własne komórki. Z czasem taki zaatakowany kłębuszek nerkowy ulega zwłóknieniu, a w rezultacie przestaje pracować.
Kłębuszkowe zapalenie nerek początkowo może nie dawać żadnych objawów, z wyjątkiem nieprawidłowego wyniku badania moczu, w którym zauważa się nadmierną ilość białka i erytrocytów. Czasem pobolewają też plecy w okolicy nerek. Natomiast przewlekła, ciężka postać zapalenia kłębuszków objawia się obrzękami na twarzy, bólem głowy, skąpomoczem, nudnościami.
Leczenie kłębuszkowego zapalenia nerek zależy od stanu i rodzaju zapalenia. Na pewno należy najpierw obniżyć ciśnienie krwi, towarzyszące zapaleniu, a także leczyć ewentualne infekcje, które zaatakowały organizm. Aby zahamować nadczynność układu immunologicznego stosuje się leki steroidowe. Ostra niewydolność nerek może także oznaczać konieczność dializy.
