Badanie ogólne moczu: normy, wyniki

Badanie ogólne moczu - normy, wyniki, przygotowanie do badania. Przekonaj siê, jak wiele informacji mo¿e dostarczyæ proste badanie
Badanie moczu

shutter

Do³±cz do Zdrowia na Facebooku!

Badanie moczu - podstawowe informacje

Badanie ogólne moczu mo¿e byæ wskazówk± w wykryciu wielu chorób i informacj± o ogólnym stanie zdrowia pacjenta. Rutynowe badanie moczu wykonuje siê w celu wykrycia powodu powstania objawów. Nerki usuwaj± z moczem produkty przemiany materii, substancje organiczne, p³yny i inne substancje toksyczne. Dlatego, mocz mo¿e zawieraæ setki ró¿nych substancji. Wiele czynników (takich jak dieta, poda¿ p³ynów, wysi³ek fizyczny oraz czynno¶æ nerek) ma wp³yw na zawarto¶æ moczu. W moczu mo¿na oznaczyæ ponad 100 ró¿nych substancji. Rutynowo w badaniu ogólnym moczu oznacza siê:



  • Kolor moczu ró¿ne czynniki, takie jak bilans p³ynów, dieta, leki, choroby maj± wp³yw na kolor moczu. Intensywno¶æ koloru zazwyczaj koreluje z zagêszczeniem moczu, mocz jasny lub przezroczysty jest rozcieñczony, a ciemno¿ó³ty jest zagêszczony. Suplementacja witamin z grupy B mo¿e zmieniæ kolor moczu na jasno¿ó³ty. Czerwonobrunatny mocz mo¿e byæ spowodowany lekami, spo¿yciem je¿yn, buraków, albo krwi±.

  • Przejrzysto¶æ moczu To badanie ocenia przejrzysto¶æ lub mêtno¶æ moczu. Normalny mocz, który jest klarowny mo¿e staæ siê mêtny przez bakterie, krew, spermê, ¶luz.

  • Zapach moczu W niektórych chorobach zapach moczu mo¿e zostaæ zmieniony. Np. zaka¿enie bakteri± E. coli ( wiêcej o tej bakterii ) mo¿e powodowaæ cuchn±cy zapach, podczas gdy w przebiegu cukrzycy mocz mo¿e mieæ zapach s³odki, lub owocowy.

  • Ciê¿ar w³a¶ciwy moczu Mierzy siê zawarto¶æ substancji rozpuszczonych w moczu. Wskazuje tak¿e na zdolno¶æ nerek do zagêszczania moczu. Im wy¿szy jest ciê¿ar w³a¶ciwy moczu tym ciê¿sze substancje s± rozpuszczone w moczu. Je¿eli spo¿ywa siê du¿± ilo¶æ p³ynów, nerki powinny wydzielaæ wiêksze ilo¶ci ni¿ normalnie ilo¶ci moczu. Kiedy ogranicza siê poda¿ p³ynów wówczas nerki wydzielaj± ma³e ilo¶ci zagêszczonego moczu.

  • pH moczu Oznaczaj±c pH moczu oceniamy kwa¶no¶æ (lub zasadowo¶æ) moczu. pH 4 moczu oznacza mocz bardzo kwa¶ny, pH 7 obojêtny, a pH 9 bardzo zasadowy. Czasami pH moczu mo¿e byæ modyfikowane przez podawanie specyficznych leków, np. powoduj±c utrzymaæ mocz bardziej kwa¶ny lub zasadowy, aby zapobiec tworzeniu siê specyficznych kamieni

  • Bia³ko w moczu Normalnie nie ma bia³ka w moczu. Gor±czka, forsowny wysi³ek, ci±¿a i niektóre choroby (szczególnie choroby nerek) mog± spowodowaæ pojawienie siê bia³ka w nerkach.

  • Cukier w moczu Prawid³owo w moczu nie ma glukozy lub znajduje siê w niewielkiej ilo¶ci. Je¿eli we krwi jest bardzo wysoki poziom cukru, jak w niekontrolowanej cukrzycy, wówczas glukoza przedostaje siê do moczu. Cukier mo¿e pojawiaæ siê tak¿e w moczu w uszkodzeniu lub chorobach nerek.

  • Cia³a ketonowe w moczu Kiedy t³uszcz jest wykorzystywany jako ¼ród³o energii, organizm ludzki produkuje pó³produkty zwane cia³ami ketonowymi i wydala je z moczem. Du¿e ilo¶ci cia³ ketonowych w moczu mog± byæ oznak± niebezpiecznego stanu zwanego kwasic± ketonow±. Dieta z niska zawarto¶ci± cukrów lub skrobi, g³odzenie lub uporczywe wymioty mog± równie¿ spowodowaæ powstanie cia³ ketonowych w moczu

  • Analiza mikroskopowa moczu Do tego testu mocz jest odwirowywany, tak aby powsta³ osad sedymentacyjny. Nastêpnie rozprowadza siê go na szkie³ko i ogl±da pod mikroskopem. W osadzie mo¿na stwierdziæ:

  • Czerwone lub bia³e krwinki w moczu Prawid³owo w moczu nie powinny znajdowaæ siê krwinki. Zapalenie, choroby lub uszkodzenie nerek, moczowodów, pêcherza moczowego, cewki moczowej mo¿e spowodowaæ pojawienie siê krwi w moczu. Forsuj±cy wysi³ek (taki jak bieg maratoñski) mo¿e równie¿ spowodowaæ pojawienie siê krwi w moczu. Bia³e krwinki s± czêsto oznak± infekcji, zmiany nowotworowej lub chorobê nerek.

  • Wa³eczki Niektóre choroby nerek powoduj± tworzenie siê zlepów z ró¿nych substancji w kanalikach nerkowych. Jest kilka typów wa³eczków : wa³eczki woskowe, t³uszczowe, bia³kowe, w sk³ad których wchodz± krwinki czerwone lub bia³e. Rodzaj wa³eczków pomaga w rozpoznaniu istniej±cej choroby nerek

  • Kryszta³y U zdrowych osób w moczu wystêpuje niewielka ilo¶æ kryszta³ów. Ale wiêksza liczba kryszta³ów lub obecno¶æ specyficznych rodzajów, mo¿e powodowaæ tworzenie kamieni moczowych, lub sygnalizowaæ nieprawid³owy metabolizm organizmu.

  • Posiew moczu Bakterie, dro¿d¿e, paso¿yty nie wystêpuj± w prawid³owym moczu. Obecno¶æ ich wskazuje na zaka¿enie.

    Badanie jest przeprowadzane z próbki moczu.

    BADANIE MOCZU: dlaczego siê je wykonuje?

    Badanie ogólne moczu przeprowadza siê:

  • jako czê¶æ rutynowego badania lekarskiego

  • aby zdiagnozowaæ zaka¿enie uk³adu moczowego; objawy, takie jak: zmieniona barwê moczu, nieprzyjemny zapach moczu, ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, trudno¶ci w oddawaniu moczu, ból w boku, gor±czka powinny sugerowaæ konieczno¶æ wykonania posiewu moczu

  • do monitorowania leczenia w takich chorobach jak: cukrzyca, kamienie moczowe, zaka¿enie uk³adu moczowego, niektóre choroby nerek i w±troby

    Przygotowanie do badania moczu

    Nale¿y umyæ rêce przed przyst±pieniem do pobierania moczu. Nastêpnie nale¿y dok³adnie ciep³± woda z myd³em umyæ narz±dy p³ciowe.

    Opis badania moczu

    Oznaczenie ogólnego badania moczu mo¿e byæ przeprowadzone w szpitalu lub w laboratorium. Pacjent mo¿e byæ poproszony o przyniesienie próbki moczu ze sob±. Pobieraj±c próbkê moczu nale¿y pamiêtaæ ¿e je¿eli pojemnik na mocz ma nakrywkê, nale¿y zdj±æ j± i po³o¿yæ spodem do góry tak by unikaæ dotykania wewnêtrznej strony nakrywki. Mycie okolicy narz±dów p³ciowych: Mê¿czy¼ni powinni odprowadziæ napletek i przemyæ ¿o³±d¼ pr±cia wacikiem. Kobiety powinny rozszerzyæ wargi sromowe jedna rêk±, a drug± przemyæ okolicê pochwy i uj¶cia cewki moczowej wacikiem, od przodu do ty³u, tak aby nie zabrudziæ uj¶cia cewki bakteriami z odbytu. Rozpocz±æ oddawanie moczu do toalety. Kobiety powinny kontynuowaæ trzymanie warg sromowych podczas mikcji. Po kilkunastu sekundach, umie¶ciæ pojemnik pod strumieñ moczu i nape³niæ go oko³o 50 ml moczu (ze ¶rodkowego strumienia) bez przerywania oddawania moczu. Unikaæ dotykania brzegów pojemnika oraz dostania siê do ¶rodka papieru toaletowego, w³osów ³onowych, ka³u, krwi menstruacyjnej lub innych substancji. Zakoñczyæ oddawanie moczu do toalety. Zamkn±æ pojemnik nakrywk± i odnie¶æ do laboratorium. Uzyskanie moczu wydzielanego przez nerki w danej chwili. Opró¿niæ pêcherz moczowy oddaj±c mocz do toalety. Nie pobieraæ próbek z tego moczu do badañ. Wypiæ du¿e ilo¶ci p³ynów w ci±gu 30-40 minut Postêpowaæ nastêpnie zgodnie z powy¿szymi instrukcjami. Oddaæ próbkê moczu do analizy.

    Powik³ania

    Nie ma ryzyka powik³añ zwi±zanych z pobieraniem moczu do badania.

    Wyniki badania moczu

    Prawid³owe warto¶ci ró¿ni± siê miêdzy sob± w zale¿no¶ci od laboratorium.

    Badanie moczu - normy (warto¶ci prawid³owe):

  • Kolor: od prze¼roczystego do ciemno¿ó³tego

  • Klarowno¶æ: przejrzysty

  • Zapach: lekko orze¼wiaj±cy zapach

  • Ciê¿ar w³a¶ciwy: 1.005 - 1.035

  • pH: 4.5 - 8.0

  • Bia³ko: brak

  • Cukier: brak

  • Cia³a ketonowe: brak

  • Analiza mikroskopowa: krwinki od 0 do kilku w polu widzenia, wa³eczki - brak, bakterie (dro¿d¿e, paso¿yty) - brak, kryszta³y - kilka w polu widzenia

    Odchylenia od normy

  • Kolor: Wiele artyku³ów spo¿ywczych oraz leków mo¿e zmieniæ barwê moczu. Bezbarwny mocz mo¿e byæ spowodowany przez niewydolno¶æ nerek, niekontrolowan± cukrzycê. Przyczyn± ciemnego moczu mo¿e byæ odwodnienie. Czerwonawy kolor moczu mo¿e byæ spowodowany przez krew.

  • Przejrzysto¶æ: Zmêtnienie moczu mo¿e byæ spowodowane rop± (bia³e krwinki), krew (czerwone krwinki), spermê, bakteriê, dro¿d¿e, kryszta³y, zara¿enie paso¿ytami , np. Trichomonas)

  • Zapach: Niektóre artyku³y spo¿ywcze (np. szparagi), witaminy, antybiotyki (np. penicyliny) mog± spowodowaæ specyficzny zapach. S³odki, owocowy zapach wystêpuje w niekontrolowanej cukrzycy). Zaka¿enia uk³adu moczowego powoduje cuchn±cy zapach. Mocz pachn±cy jak syrop klonowy mo¿e wskazywaæ na pewna mutacje genetyczn±.

  • Ciê¿ar w³a¶ciwy Anormalnie wysoki ciê¿ar w³a¶ciwy moczu oznacza du¿e zagêszczenie moczu spowodowane przez: brak poda¿y p³ynów, utratê p³ynów (uporczywe wymioty, biegunka, nadmierne pocenie siê) lub obecno¶æ bia³ka lub cukrów w moczu. Anormalnie niski ciê¿ar w³a¶ciwy moczu oznacza du¿e rozcieñczenie moczu, którego powodem mo¿e byæ nadmierna poda¿ p³ynów, ciê¿k± chorobê nerek lub u¿ycie diuretyków.

  • pH: Niektóre artyku³y spo¿ywcze (np. owoce cytrusowe), leki (np. zobojêtniaj±ce) mog± wp³ywaæ na pH moczu. Wysokie, alkaliczne pH mo¿e byæ wywo³ane przez uporczywe wymioty, chorobê nerek, zaka¿enie uk³adu moczowego, astmê. Niskie, kwa¶ne pH mo¿e byæ oznak± odmy p³ucnej, niekontrolowanej cukrzycy, przedawkowania aspiryny, spo¿ycia nadmiernej ilo¶ci alkoholu, wypicia glikolu etylenowego, przed³u¿aj±cej siê biegunce, odwodnienia lub g³odzenia.

  • Bia³ko: Pojawienie siê bia³ka w moczu oznacza uszkodzenie nerek, które mo¿e byæ spowodowane zaka¿eniem, nowotworem, wysokim ci¶nieniem krwi, cukrzyc±, toczniem rumieniowatym (SLE). Obecno¶æ bia³ka w moczu mo¿e oznaczaæ tak¿e: niewydolno¶æ serca, bia³aczkê, szpiczaka mnogiego, zatrucie (np. miedzi± lub o³owiem), stan przedrzucawkowy (powik³anie w ci±¿y)

  • Cukier: Po niektórych lekach glukoza mo¿e pojawiæ siê w moczu. Nadmiar glukozy wydzielany do moczu jest spowodowany czêsto niekontrolowan± cukrzyc±. Innymi przyczynami mog± byæ: uszkodzenie w±troby, uszkodzenie mózgu, zatrucie specyficznymi substancjami, choroby zwi±zane z nadnerczami lub choroby nerek z upo¶ledzon± reabsorpcj± zwrotn± glukozy z moczu.

  • Cia³a ketonowe: Obecno¶æ ich mo¿e wskazywaæ na ¼le kontrolowan± cukrzycê, dietê niskowêglanow±, g³odzenie (w tym anoreksja i bulimia), alkoholizm. Cia³a ketonowe pojawiaj± siê w moczu u osób nie jedz±cych przez 18h lub d³u¿ej. Mo¿e pojawiæ siê równie¿ u osób chorych z nudno¶ciami i wymiotami przez d³u¿szy czas. Niski poziom cia³ ketonowych wystêpuje czasami u zdrowych kobiet w ci±¿y.

  • Analiza mikroskopowa: Czerwone krwinki mog± pojawiæ siê w: uszkodzeniu nerek lub pêcherza moczowego, zaka¿eniu uk³adu moczowego, zapaleniu nerek (glomerulopatii), raku nerki lub pêcherza moczowego lub toczniu rumieniowatym (SLE). Bia³e krwinki w moczu oznaczaj± zaka¿enie uk³adu moczowego, raku pêcherza moczowego, glomerulopatii, toczniu rumieniowatym W zale¿no¶ci od rodzaju, obecno¶æ wa³eczków mo¿e oznaczaæ zapalenie lub uszkodzenie kanalików nerkowych, ma³y przep³yw krwi przez nerki, zatrucie metalami (np. miedzi± , o³owiem), niewydolno¶æ nerek, zaka¿enie bakteryjne. Zwiêkszona ilo¶æ kryszta³ów lub obecno¶æ specyficznych kryszta³ów mo¿e sugerowaæ kamicê nerkow±, uszkodzenie nerek, upo¶ledzon± przemianê materii. Niektóre leki oraz szczególne zaka¿enie uk³adu moczowego mo¿e spowodowaæ wzrost ilo¶ci kryszta³ów w moczu. Obecno¶æ bakterii w moczu oznacza zaka¿enie uk³adu moczowego. Dro¿d¿e oraz paso¿yty (np. Trichomonas) mog± równie¿ spowodowaæ zaka¿enie uk³adu moczowego.

    Czynniki zniekszta³caj±ce obraz badania

    Krew menstruacyjna mo¿e zaburzaæ wyniki badania ogólnego moczu. Wiele leków mo¿e zmieniaæ wynik badania moczu. Wysokie dawki witaminy C przyjmowane ³±cznie z tetracyklinami (antybiotykami) mog± podwy¿szyæ wyniki cukru, cia³ ketonowych i bia³ka Witamina C ³±cznie z erytromycyn± lub trimetroprimem (antybiotyki) mog± spowodowaæ tworzenie siê kryszta³ów Zanieczyszczenie, nieodpowiednie przechowywanie próbki mo¿e mieæ wp³yw na wynik badania.

    Uwagi koñcowe

    W niektórych przypadkach mierzy siê objêto¶æ moczu wytwarzan± w ci±gu doby. Wiêkszo¶æ doros³ych produkuje 1200 do 1500 ml moczu codziennie, a dzieci 300 do 1500 ml moczu. Inne substancje, które mo¿na oznaczaæ w moczu Biluribina, usuwana prawid³owo w ca³o¶ci z ka³em i nie ma jej w moczu. Obecno¶æ w moczu sugeruje uszkodzenie w±troby lub kiedy odp³yw ¿ó³ci z przewodu ¿ó³ciowego jest zablokowany (zobacz oznaczenie biluribiny) Urobilinogen, powstaje z biluribiny i jest wydalana w wiêkszo¶ci z ka³em. Tylko niewielka ilo¶æ urobilinogenu znajduje siê prawid³owo w moczu. Pojawienie siê urobilinogenu w moczu mo¿e ¶wiadczyæ o chorobie w±troby (marsko¶æ, zapalenie) lub bloku w odp³ywie ¿ó³ci z w±troby i pêcherzyka ¿ó³ciowego. Bia³ko Bence-Jonsa wytwarzanego w nadmiernej ilo¶ci w szpiczaku mnogim, mo¿na wykryæ w moczu u 50proc. osób ze szpiczakiem mnogim. Badanie to wykonuje siê przy podejrzeniu szpiczaka. Rutynowe badanie bia³ka zazwyczaj nie wykrywa bia³ka Bence-Jonsa.Przy nieprawid³owym wyniku badania ogólnego moczu, dodatkowe badania mog± byæ przeprowadzone, np. posiew moczu, zdjêcie rentgenowskie nerek (obrazowanie miedniczek nerkowych z u¿yciem kontrastu do¿ylnego), cystoskopiê.

    Wszystko na temat infekcji dróg moczowych u dzieci Bakterie w moczu

    Bia³ko ca³kowite





    • Jak czêsto badasz mocz?
    POPULARNE
    NAJNOWSZE