Skąpomocz - kiedy mówimy o skąpomoczu? Jakie są normy?
Skąpomocz (łac. oliguria) to zmniejszenie dobowego wydalania moczu poniżej 400–500 ml u osób dorosłych. U niemowląt granicą jest ilość moczu wynosząca mniej niż 1 ml na kilogram masy ciała na godzinę. Natomiast u starszych dzieci jest to minimum 0,5 ml na kilogram ciała w ciągu godziny, to znaczy, że powinno oddawać mocz 5-7 razy na dobę.
Jaka jest prawidłowa ilość moczu, którą wydala zdrowa dorosła osoba? Przy przeciętnym wzroście wynoszącym 170 cm i średniej wadze 70 kg, jest to około 2,5 litra moczu na dobę. Drastyczne obniżenie objętości moczu to najczęściej sygnał poważnej choroby, przede wszystkim choroby nerek. Do zmniejszenia ilości wydalanego moczu dochodzi, gdy wypijamy za mało płynów. Jeżeli jednak pijemy dostatecznie dużo napojów, a mimo to ilość wydalanego moczu wskazuje na skąpomocz, należy poszukać przyczyny.
Skąpomocz - rodzaje
Wyróżnia się trzy rodzaje skąpomoczu:
- skąpomocz pochodzenia przednerkowego - powodem są zaburzenia w krążeniu nerkowym, które powstają, gdy dojdzie do wstrząsu lub niewydolności serca. Zaburzenia w krążeniu krwi powodują, że nerki nie pracują prawidłowo, filtrując zbyt mało moczu.
- skąpomocz pochodzenia nerkowego - dochodzi do niego w wyniku uszkodzenia nerek i zaburzenia ich pracy
- skąpomocz pochodzenia pozanerkowego - dotyczy utrudnionego odpływu moczu z dróg moczowych, na przykład na skutek braku drożności dróg moczowych
Skąpomocz - przyczyny
Przyczyny skąpomoczu przednerkowego:
- niewydolność serca
- wstrząs septyczny (sepsa) lub wstrząs ogólny
- krwotok, drastyczne zmniejszenie ilości krążącej w organizmie krwi
- duża utrata wody z organizmu w przypadku wystąpienia biegunki, uporczywych wymiotów, a także przy nadmiernych poceniu się organizmu
- wysoka gorączka
Przyczyny skąpomoczu nerkowego:
- choroby nerek, takie jak ostra niewydolność nerek, kłębuszkowe zapalenie nerek, wodonercze, mocznica
- inne przyczyny, w tym sarkoidoza, złośliwe nadciśnienie tętnicze
- zatrucie toksycznymi substancjami
- efekt uboczny stosowania niektórych leków, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki na nadciśnienie oraz niektóre antybiotyki (gentamycyna)
Przyczyny skąpomoczu pozanerkowego:
- kamica nerkowa
- guzy i nowotwory powodujące nacisk na drogi moczowe
- pęcherz neurogenny
- przerost prostaty
- rak prostaty
- zrosty pooperacyjne
Skąpomocz może prowadzić do bezmoczu, czyli stanu w którym całkowita objętość dobowa moczu nie przekroczyła 100 ml. Jest to stan groźny dla zdrowia i życia. Najczęściej wymaga hospitalizacji i natychmiastowej pomocy.
Skąpomocz w ciąży
Skąpomocz u kobiety w ciąży to powód do niepokoju. Oznacza bowiem, że mogło dojść do zatrucia ciążowego. Jest to tzw. stan przedrzucawkowy, stanowiący zagrożenie dla życia kobiety. Może wywołać także przedwczesny poród. Oprócz skąpomoczu obserwujemy także zwiększone ciśnienie tętnicze, białkomocz oraz obrzęki. Kobieta ma spuchnięte przede wszystkim nogi, ale także twarz i ręce oraz brzuch.
Skąpomocz - diagnostyka i leczenie
W przypadku skąpomoczu należy, przede wszystkim, znaleźć przyczynę zaburzenia. W tym celu wykonuje się szereg badań, takich jak: badania moczu, badania krwi oraz obrazowanie - RTG dróg moczowych, USG jamy brzusznej z uwidocznieniem układu moczowego. Czasami konieczna staje się także tomografia komputerowa.
W pierwszej kolejności nawadnia się pacjenta i uzupełnia elektroloty. Jeżeli przyczyna dysfunkcji zostaje zdiagnozowana, rozpoczyna się proces leczenia choroby, która wywołała skąpomocz. Niekiedy potrzebna jest dializa, do momentu, aż przywrócona zostanie prawidłowa praca nerek.
