Gdy choruje wątroba
Wątroba jest wielofunkcyjnym gruczołem, stanowiącym ważną część układu pokarmowego. Do zadań wątroby należy między innymi gospodarka węglowodanami (to ona wytwarza, gromadzi, jak również uwalnia glukozę), gospodarka tłuszczowa i białkowa, przemiana hemu w bilirubinę, a także wytwarzanie żółci, niezbędnej do trawienia tłuszczów. Narząd ten jest ważny z punktu widzenia naszej odporności, ponieważ potrafi neutralizować niektóre drobnoustroje w procesie fagocytozy.
Jedną z jej funkcji jest też oczyszczanie z toksyn, przez co jest bardzo narażona na uszkodzenia. Posiada co prawda duże zdolności regeneracyjne (między innymi w tej chwili przeprowadza się zabieg usunięcia jednego płatu na przykład pod przeszczep, a usunięta część zostaje zregenerowana), jednak zbyt wiele uszkodzeń z czasem ją osłabia. Dochodzi w tej sytuacji do marskości wątroby, czyli po prostu do utraty jej właściwego działania i niemożności podjęcia zwyczajowych funkcji.
Gdy choruje trzustka
Trzustka to narząd gruczołowy, produkujący takie enzymy trawienne jak:
- trypsynogen
- chymytrypsynogen
- proelastaza
- prokarboksypeptydazy A i B
- lipaza
- amylaza
- esterazy
- nukleazy.
Warto wiedzieć, że na przykład tempo syntezy białek w trzustce jest większe niż w przypadku wątroby (aż 13 razy). Wewnątrzwydzielnicze funkcje trzustki odpowiadają za produkcję hormonów - w tym insuliny i glukagonu. Niewłaściwa jej praca jest powodem na przykład pojawienia się cukrzycy - co jednak przez dłuższy czas może dawać jedynie drobne sygnały.
Co ciekawe, choć wydaje nam się, że boli nas wątroba, sam ten narząd boleć nie może, ponieważ nie posiada unerwienia czuciowego. Ból pojawia się więc w tym miejscu, w którym błona surowicza (wyściełająca narządy w jamie brzusznej) jest podrażniania i rozciągana. Dzieje się to tym silniej, gdy wątroba jest powiększona. Wyjaśnia to więc, czemu - mimo obfitych rozmiarów wątroby - ból przy chorobie jest umiejscowiony raczej w dole brzucha, pod żebrami i tylko z prawej strony. Jeśli zaś chodzi o trzustkę, może ona boleć sama z siebie - jest bowiem unerwiona czuciowo. Dzieje się tak przez włókna dochodzące do splotu trzewnego (słonecznego).
Wewnętrzne objawy chorej wątroby
Chora wątroba może dawać wiele oznak, które niektórzy ludzie bagatelizują. Najbardziej charakterystycznym wewnętrznym objawem jest ból. U człowieka wątroba zlokalizowana jest pod przeponą, w prawym podżebrzu, zajmując jednak także górne części nadbrzusza oraz lewego podżebrza. Ból, który wskazuje bezpośrednio na wątrobę, zlokalizowany jest zatem z prawej strony, pod żebrami. Jeśli pojawia się okazyjnie i na chwilę, nie mamy się czym niepokoić - jednak jeśli powraca i jest uporczywy, albo regularny, należy zwrócić na to szczególną uwagę.
Objawy w dużej mierze zależą od tego, z jaką chorobą mamy do czynienia. Ból może wskazywać na przykład na raka wątroby, marskość wątroby, albo na wystąpienie wirusowego zapalenia wątroby. Szczególnym objawem jest również powiększenie wątroby (a w przypadku marskości również śledziony), objawiające się zwiększeniem obwodu brzucha. To tak zwane wodobrzusze. Dodatkowe, zewnętrzne objawy pozwalają powiedzieć więcej o możliwej chorobie.
Zewnętrzne objawy chorej wątroby
Gdy wątroba choruje, pojawia się również wiele zewnętrznych objawów, których czasem nawet z nią nie łączymy - ale które są przecież łatwo zauważalne. Warto więc wiedzieć w jaki sposób objawiają się poszczególne, popularne choroby:
- Marskość wątroby - utrata apetytu, nudności, spadek masy ciała, ginekomastia, hipogonadyzm, swędzenie skóry, wybroczyny i krwawienia, żółtaczka, encefalopatia wątrobowa.
- Wirusowe zapalenie wątroby typu A - męczliwość, nudności, wymioty, objawy przypominające grypę, świąd skóry.
- Wirusowe zapalenie wątroby typu B - żółtaczka, objawy przypominające grypę lub zatrucie.
- Wirusowe zapalenie wątroby typu C - jest najbardziej podstępne, bo często przebiega bezobjawowo, a jedynym objawem jest powiększenie wątroby. Jednakże czasem ciało daje choremu wyraźne sygnały, że coś jest nie tak, ponieważ pojawia się zmęczenie, niepokój, depresja, problemy z koncentracją, swędzenie skóry oraz bóle kostno-stawowe.
- Rak wątroby - niestety, często objawy pojawiają się wówczas, gdy choroba jest już w zaawansowanym stadium rozwoju. Wśród tych niepokojących można wymienić oczywiście ból, ale również utratę wagi, gorączkę, brak apetytu, obrzęki nóg, zażółcenie skóry, krwawienie z przewodu pokarmowego.
- Autoimmunologiczne zapalenie wątroby (AZW) - wzdęcia, zaburzenia łaknienia, świąd skóry, uczucie ciężaru w prawym boku.
- Choroba Wilsona - żółte zabarwienie skóry, obrzęki nóg, siniaki pojawiające się na ciele, a także bóle brzucha.
- Zakrzepica żył wątrobowych (BCS) - bóle brzucha, gorączka, powiększenie wątroby oraz śledziony, krwawienie z przełyku lub żołądka.
- Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych - postępujące zmęczenie, żółtaczka, świąd skóry, utrata masy ciała, ból w nadbrzuszu.
Co ciekawe, czasem można dostrzec objawy chorej wątroby na twarzy. Oczywiście, najbardziej typowy objaw to właśnie zażółcenie skóry, ale świąd, czy też pojawiające się na niej pajączki również mogą wskazywać właśnie na chorą wątrobę. Bardzo charakterystyczne są plamy wątrobowe, które można zaobserwować u wielu starszych osób. Często zachodzi proces hiperpigmentacji, czyli w miejscach wystawianych na światło słońca skóra zmienia się w błotnisto-szarą. Pojawiać może się wysypka (najczęściej w okolicach oczu, ust lub na dłoniach) o ciemnym zabarwieniu. Co istotne, można ją zauważyć w dowolnym miejscu - może nawet pokazać się w postaci brązowych plamek, ulokowanych u podstawy włosów.
Gdy zaś w okolicy powiek pojawią się tak zwane kępki żółte (żółtawe, miękkie blaszki) wskazuje to ma marskość wątroby. Na jej niewydolność zaś mogą wskazywać zaczerwienienia w okolicy małego palca oraz kciuka na dłoniach. W górnej części ciała pojawiają się też w takim wypadku czerwone plamki. Bardzo charakterystycznym objawem jest również pojawienie się w okolicy śródbrzusza tak zwanej "głowy meduzy", co jest wynikiem obocznego krążenia krwi. Warto dodać, że skóra u osób chorych jest zimna i wilgotna.
Objawy chorej trzustki - zewnętrzne i wewnętrzne
Objawy chorej wątroby i trzustki mogą mieć zarówno charakter zewnętrzny, jak i wewnętrzny - ten pierwszy łatwiej dostrzec, ale ten drugi szybciej poczujemy, zatem warto znać tak jedne, jak i drugie. Gdy trzustka choruje, przede wszystkim możemy odczuwać długotrwały ból. Mogą mu towarzyszyć także biegunki, które z kolei prowadzą do utraty masy ciała i odwodnienia. Krótkotrwały ból tego narządu może się od czasu do czasu pojawić u każdego - jeśli jednak jest nawracający, lepiej iść się zbadać. Jeśli zaś ból jest gwałtowny, silny, promieniujący aż do pleców, raczej nie wynika on ze zwykłego przejedzenia, lecz jest objawem albo urazu brzucha, albo nadużywania alkoholu, albo też reakcji na zażywane leki.
Warto wiedzieć, że przy chorej trzustce objawy pojawiają się również na skórze - to przede wszystkim świąd. Zmienić może się też zachowanie i nawyki chorego - na przykład nawet po obfitym posiłku może on mieć ochotę na jakieś słodkie danie, co z uwagi na pełny żołądek nie powinno mieć miejsca. Charakterystycznym objawem są także biegunki tłuszczowe, które mogą pojawiać się raz dziennie, raz na kilka dni, albo kilka razy dziennie - najistotniejsze jednak jest to jak wyglądają. Stolec bardzo nieprzyjemnie pachnie i jest rzadki, o jasnym lub miodowym kolorze. Sam proces wypróżniania może też być problematyczny, ponieważ ciężko zapanować nad potrzebą, a do tego wypróżnianie jest gwałtowne, a czasem nawet bolesne.
Przy chorej trzustce mogą pojawiać się również następujące objawy:
- gorączka
- wymioty
- dreszcze
- nudności
zaburzenia oddychania i zaburzenia krzepliwości krwi (w ciężkich wypadkach, gdy ból jest długotrwały, a nie jest leczony).
To również może cię zainteresować:
Siedem rzeczy, które naprawdę warto zrobić dla wątroby, gdy chcesz o nią dbać
Przewlekła niewydolność wątroby - objawy, leczenie
